از زمانی که دنیس تانوویچ در سال 2002 اسکار بهترین فیلم خارجی را برای فیلم سرزمین هیچ‌کس دریافت کرد، سینمای بوسنی در جشنواره‌های مختلف سینمایی جهان مورد توجه قرار گرفته و جوایز متعددی را کسب کرده است.
چندی پیش فیلم «راز اسما» از جاسیلا بانیچ که قبلاً خرس طلایی جشنواره فیلم برلین را دریافت کرده بود، جایزه ویژه هیأت داوران AFI را نیز کسب کرد و با توجه به برپایی هفته فیلم بوسنی در لندن، نیویورک، پاریس و چند کشور دیگر، به نظر می‌رسد دوران درخشان سینمای بوسنی در سطح بین‌المللی آغاز شده باشد.
سینمای بوسنی در اواسط دهه 1960، با نمایش فیلم‌هایی که اصطلاحاً به آنها «موج سیاه» گفته می‌شد، حضورش را اعلام کرد.
عمده این فیلم‌ها به شکل استعماری به مبارزه با ارزش‌های کمونیستی می‌پرداخت و از این‌رو توجه جهانیان را جلب کرد. در دهه 1980 امید کاستاریکا از سارایه‌وو مشهورترین چهره سینمایی اروپا در این منطقه بود. او در کنار فرانسیس فورد کاپولا، تنها فیلمسازی است که تاکنون دوبار نخل طلای جشنواره کن را دریافت کرده است. اما او بعدها از سوی مردم بوسنی طرد شد؛ چرا که فیلم «زیرزمین» در سال 1995، فیلمی به طرفداری از صرب‌ها تلقی شد، آن هم در شرایطی که جنگ داخلی 95-1992 در منطقه بالکان تازه پایان یافته بود.
در دهه 1990 که شرایط جنگ اجازه ساخت فیلم بلند را نمی‌داد، فیلمسازی به شیوه مستند در بوسنی دنبال شد و تانوویچ که در زمان جنگ دانشجو بود، حدود 300 ساعت فیلم مستند تهیه کرد. او در این زمینه می‌گوید: «من هرگز قصد مستندسازی نداشتم ولی با آغاز جنگ متوجه شدم که تاریخ در مقابل چشمانم رقم می‌خورد و من نباید مثل سایرین بی‌تفاوت باشم.
چهار ماه پس از شلیک شدن آخرین گلوله در جنگ بالکان در سال 1995، اولین فیلم بلند پس از جنگ با عنوان «جمع مطلوب» توسط آدیرکنوویچ ساخته شد. در همان سال جشنواره فیلم سارایه‌وو نیز برگزار شد.
میرساد پوریواتا دبیر این جشنواره می‌گوید: «در آن زمان هنوز برای تأمین برق و گاز شهر مشکلاتی وجود داشت ولی همه تشنه فیلم‌های تازه بودند. در آن سال 37 فیلم به نمایش درآمد که 15هزار تماشاگر داشت. این جشنواره امسال با نمایش 170 فیلم با استقبال 100هزار نفر روبه‌رو شد.
کسب جایزه اسکار بهترین فیلم در سال 2002 وزارت فرهنگ بوسنی را بر آن داشت تا بنیاد سینمایی سارایه‌وو را در سال 2002 تأسیس کند؛ در حالی که هنوز بیکاری در این کشور 45 درصد بود و کارگردان‌ها به دلیل نبود بودجه کافی به دردسر می‌خوردند.
زبانیچ در این رابطه می‌گوید: «فیلمسازی در بوسنی امری دشوار است چون ما حتی یک دوربین 35میلیمتری استاندارد و مجهز نداریم. بسیاری از سینماها ویران شده و تکنیسین‌های سینمایی ما هم به سایر کشورها مهاجرت کرده‌اند.
ما مبالغی را از دولت دریافت می‌کنیم و بخش دیگری از هزینه‌ها از رادیو و تلویزیون بوسنی تأمین می‌شود، ولی تمام اینها فقط 30 درصد بودجه را تشکیل می‌دهد و ما ناچار به انتخاب شرکای اروپایی هستیم. با این همه سینمای بوسنی همچنان به حرکت خود ادامه می‌دهد.
از جمله فیلم‌های مطرح این کشور در دو سال اخیر باید به فیلم «پشت مرزی» از رایکوگرلیچ اشاره کرد که ماجرای مبارزات یک واحد از ارتش خلق مردمی یوگسلاوی در سال 1987 در نبرد با کشور آلبانی را روایت می‌کند.
همچنین فیلم «راز اسما» یک درام رمانتیک پیرامون زندگی دشوار زنان بوسنیایی در خلال جنگ سه ساله بالکان است که از زبان یک مادر برای دختر 12ساله‌اش روایت می‌شود.
زبانیچ در مورد فیلم‌های اخیر سینمای بوسنی می‌گوید: «اروپا هنوز درباره جنگ جهانی فیلم می‌سازد، بنابراین ما هنوز حدود 60 سال برای ساخت فیلم‌هایی درباره جنگ بالکان فرصت داریم. سینمای بوسنی به منطقه‌ای در دوره گذار تعلق دارد و اکنون باید به مسأله نسل‌کشی و جنایتکاران جنگی که هنوز آزاد هستند بپردازد. از سوی دیگر ما جامعه‌ای هستیم که گرچه در اروپا واقع شده ولی هنوز در اتحادیه اروپا پذیرفته نشده است. بنابراین گرچه جنگ اصلی خاتمه یافته ولی مسائلی هست که همچنان حل نشده باقی مانده‌اند.»برخی از سینماگران بوسنی نیز در خارج از این کشور فعالیت می‌کنند. دنیس تانوویچ که حالا در پاریس زندگی می‌کند و اخیراً قسمت دوم سه‌گانه‌ای از کریشتف کیشلوفسکی به نام «جهنم» را با بازی امانوئل بئار ساخته در حال حاضر از سینماگران جریان اصلی سینمای اروپا محسوب می‌شود.
تانوویچ در مورد حضورش در سینمای اروپا می‌گوید: «من یک بوسنیایی هستم ولی اکنون این امکان را پیدا کرده‌ام که در سینمای اروپا حضور یابم چون در بوسنی هنوز چیزی به نام صنعت سینما وجود ندارد؛ اگرچه استعدادهای فراوانی در بین مردم بوسنی به چشم می‌خورد. در حال حاضر فیلمسازی در اروپای غربی بسیار ساده است ولی از طرف دیگر باید حرف‌های زیادی برای گفتن داشته باشید.
ایندیپندنت اول دسامبر 2006
