همشهری آنلاین - سیدسروش طباطباییپور: اما شاید کمتر کسی بداند که ساختمان شبکه۲ خیابان الوند برای نخستینبار در ایران پذیرای تجهیزات تلویزیون بود. در اوایل دهه۳۰ شمسی بارها ایجاد سازمانی برای برپایی تلویزیون در سطوح بالای مملکتی مطرح شده بود، اما بهخاطر هزینههای هنگفت به تعویق میافتاد، تا اینکه حبیبالله ثابت، سرمایهدار و بازرگان بخش خصوصی تاسیس یک فرستنده تلویزیونی را به دولت وقت پیشنهاد داد که پذیرفته شد.
بیشتر بخوانید:
صدای رسای ناشنوایان
بهاینترتیب نخستین فرستنده تلویزیون خصوصی بر بالای تپههایی مشرف به منطقه که در انتهای خیابان الوند کنونی است احداث شد و با نام «تلویزیون ایران» کار خود را از ۱۱مهر سال۱۳۳۷ آغاز کرد. تلویزیون ایران در آن سال از ساعت ۶عصر تا ۱۰شب برنامههایی مثل فیلمهای سینمایی، برنامه کودکان و اخبار پخش میکرد و مابقی هم آگهی و تبلیغات بود.
و حالا در روزی نزدیک به ورود این جعبه جادویی به کشور، سری به اولینهای تلویزیون ایران میزنیم.
- تولد تلویزیون ملی
حکومت وقت ایران به برنامههای تلویزیون ایران علاقهمند شد و چند سال پس از تصویب طرح تلویزیون ملی ایران، به گروهی فرانسوی ماموریت داد که طرح تاسیس یکمرکز تلویزیونی را بررسی کند و نتیجه آن بود که از ۴آبان سال۱۳۴۵ پخش آزمایشی شبکه تلویزیون ملی ایران و از فروردین۱۳۴۶ پخش دائمی آن با روزی ۳ساعت برنامه آغاز شد. امکانات فنی تلویزیون آن زمان بسیار ساده بود و به یک استودیو، ۳دوربین و ۲دستگاه ضبط مغناطیسی محدود میشد. همچنین یک فرستنده ۲کیلوواتی بر بالای ساختمان هتل هیلتون نصب شد تا امکان استفاده از این شبکه را برای همه دارندگان تلویزیون فراهم کند. در آن زمان تجهیزات سختافزاری تلویزیون در اختیار وزارت پست، تلگراف و تلفن بود و محتوای آن توسط اداره تبلیغات و انتشارات تولید میشد.
- ساختمان شیشهای، نماد غرور
تلویزیون ملی ایران کارش را در ساختمان جامجم آغاز کرد، ساختمانی که جهانگیر درویش معمارش بود، با سازهای یکپارچه و مقاوم که بین سالهای ۱۳۴۲ تا ۱۳۵۶ ساخته و در ۱۲۰هکتار تکمیل شد. از سال۱۳۵۰ هم تمامی تأسیسات در اختیار سازمان رادیو و تلویزیون ملی قرار گرفت و با گسترش تأسیسات، بیش از ۹۵درصد جمعیت شهرنشین و چیزی در حدود ۷۵درصد جمعیت کشور میتوانستند امواج تلویزیونی را دریافت کنند. ساختمان شیشهای صداوسیما هم طراحی عبدالعزیز فرمانفرماییان است، ساختمانی مکعبیشکل که نمونهای از یک الگوی مدرن در حیاط مرکزی سازمان بود و بعد از حمله رژیم صهیونی در جنگ ۱۲روزه به نماد مقاومت تبدیل شد.
- تلویزیون در شهرستان
در سال۱۳۳۸ فرستندهای تلویزیونی در آبادان، ۲سال بعد در اهواز و ۲سال بعد در شیراز راه افتاد و نخستین مرکز شهرستانی تلویزیون ملی هم در سال۱۳۴۷ در ارومیه افتتاح شد. در سال۱۳۴۸ بهمنظور افزایش امکانات فنی تلویزیون، مرکز مخابرات ماهوارهای اسدآباد همدان راهاندازی و تبادل برنامههای تلویزیونی با ایستگاههای خارجی میسر شد و پس از چندی در همان سال، دولت تلویزیون ایران را از ثابت پاسال خرید و با پیوستن تلویزیون ایران به تلویزیون ملی، پخش ۲برنامه تلویزیونی از ۲کانال صورت گرفت. برنامههای تلویزیون ملی، کانال اول و برنامههایی که از تلویزیون ایران سابق پخش میشد، کانال دوم نام گرفت.
- اولین دستگاههای تلویزیون
پیش از آغاز رسمی پخش تلویزیون در ایران، تعداد محدودی دستگاه تلویزیون را تاجران و ثروتمندان به ایران آوردند و پس از ۱۱مهر۱۳۳۷ واردات تجاری این دستگاهها به ایران آغاز شد. از سال۱۳۴۱ هم شرکت پارسالکتریک نخستین شرکتی بود که این دستگاه را در ایران مونتاژ کرد؛ آن هم تلویزیونهایی کوچک و سیاهوسفید و کمکیفیت که بهخاطر لامپ تصویر بزرگشان بسیار سنگین هم بودند. در آن سالها تلویزیون کالایی لوکس حساب میشد و قیمتش آنقدر بالا بود که تعداد کمی آن را داشتند. بیشتر مردم آن سالها برنامههای مورد علاقه خود را در قهوهخانهها، پشت ویترین مغازهها یا خانه در و همسایه میدیدند. مثلا در سالهایی تلویزیون مسابقات بوکس قهرمانی جهان را پخش میکرد و مردم برای دیدن محمدعلیکلی به قهوهخانهها میرفتند.
- نخستین تصویرها
از جمله تصاویر پخششده بعد از پیروزی انقلاب در ۲۲بهمن۵۷ از تلویزیون ملی ایران که دیگر به نام سازمان صداوسیما تغییر نام داده بود، تصاویری از مردم انقلابی همراه با پخش سرود ملی «ای ایران ای مرز پرگهر» بود. بعد از آن برنامهها عمدتا شامل سخنرانیهای امام، و مستندهایی درباره مبارزات مردم بود.
- بوق ممتد
در اوایل دهه۶۰ تلویزیون برنامههای محدودی داشت و معمولا بخش اصلی آن از ساعت ۱۷ تا ۲۲ پخش میشد. بچهها هم برای رسیدن ساعت ۵بعدازظهر لحظهشماری میکردند تا برنامه کودک آغاز شود و درنتیجه تصویر همراه با بوق ممتد بیشترین زمان پخش را در ساعتهای بیبرنامه تلویزیون بهخود اختصاص میداد.
- خبر
یکی از حساسترین و پربینندهترین بخشهای صدا و سیما در دهه ۶۰، برنامه خبر بود؛ آن هم در دورهای که از اینترنت و شبکههای اجتماعی هیچ خبری نبود و مردم تنها از طریق صدا و سیما و مطبوعات در جریان اخبار قرار میگرفتند. معمولا در دهه ۶۰ و روزهای جنگ مجریان نامآشنای سازمان، در ساعاتی مثل ۱۹، ۳۰/۲۰ و ۳۰/۲۲ با صدای گرم خود مردم را در جریان حوادث جنگ و دیگر خبرها قرار میدادند.
- اولین سریال پس از انقلاب
یکی از نخستین سریالهای بعد از انقلاب که از صدا و سیما پخش شد، سریال شاهدزد به کارگردانی احمد نجیبزاده بود. این مجموعه در بهمن ۱۳۵۹، همزمان با دومین سالگرد انقلاب روی آنتن رفت و داستانی با حال و هوای انقلاب را داشت و با استقبال گستردهای مواجه شد.
- دیدنیها
یکی از محبوبترین و خاطرهانگیزترین برنامههای دهه ۶۰ و ۷۰ تلویزیون بعد از انقلاب، برنامه دیدنیها بود؛ کاری با موسیقی آغازین خاطرهانگیز که بریدهای از قطعه عشق گلها ساخته آهنگسازی فرانسوی بود و با اجراهای به یادماندنی جلال مقامی. این برنامه بهخصوص در دوران جنگ، نقش مهمی در ایجاد فضای امید در کشور داشت.
- روایت فتح
جنگ تحمیلی در دهه ۶۰، مهمترین حادثه کشور بود و یکی از برنامههای تلویزیونی که مثل پلی ارتباطی میان مردم و رزمندگان اسلام بود، مستند روایت فتح بود. کاری که به همت سیدشهیدان اهل قلم، شهید مرتضی آوینی از سال ۱۳۶۴آغاز شد و روایتی مستند از جبهه و جنگ و دلاوریهای رزمندگان اسلام بود. تصاویر مستند رزمندگان با متنهای دلانگیر سیدمرتضی و صدای گرم او تلفیق میشد و روایتی مستند از فتح رزمندگان را در جبهههای حق علیه باطل به نمایش میگذاشت و دل مردم را شاد میکرد.
نظر شما