به گزارش همشهری آنلاین به نقل از کیهان، «شورای خاورمیانه در امور جهانی» در ارزیابی رویکرد ترامپ علیه ایران نوشت: یکی از مهمترین مسائل سیاست خارجی که دونالد ترامپ در دوره دوم خود با آن مواجه است، چالش ایران است. ترامپ کمپین «فشار حداکثری» را احیا کرد. بااینحال، دیپلماسی اجباری با اقتباس از چندین دهه تجربه، تنها درک تهدید ایران را تقویت و آن را تحریک میکند تا همه گزینههای موجود علیه منافع ایالاتمتحده را به کار ببندد. این امر بهویژه زمانی صدق میکند که این دیپلماسی قهری با هدف تضعیف امنیت ملی تهران و قدرت بازدارندگی آن باشد.
ذهنیت سیاست خارجی ایران در طول یک قرن گذشته یا بیشتر، با جنگها، انقلابها، کودتاها، قیامها و تحریمهای جاری شکل گرفته و تغییر شکل داده است که بسیاری از آنها شامل دخالت یا نفوذ قابلتوجه غرب، بهویژه ایالاتمتحده بوده است. این زمینه تاریخی ایران را نسبت به مداخله خارجی و استفاده از زور بهشدت حساس کرده است. در طول دو دهه گذشته، بهویژه، تحول عمیق در چشمانداز ژئوپلیتیک منطقه- که توسط تهاجمات نظامی آمریکا و اشغال افغانستان در سال ۲۰۰۱ و عراق در سال ۲۰۰۳، همراه با قیامهای اعراب در سال ۲۰۱۰ آغاز شد- از سوی تهران بهعنوان تهدیدی برای امنیت کشور و یکپارچگی سرزمینی ایران تلقی شده است. این امر در نگاه تصمیمگیرندگان مشهود است که راه جلوگیری از جنگ و بازدارندگی از تهدیدات علیه کشور را در افزایش قدرت میبینند. ایران بهطور فزایندهای برای ایجاد استقلال سیاسی و نظامی خود و توسعه قابلیتهای هستهای و همچنین گسترش نفوذ خود در منطقه، تقویت شبکهای از متحدان خود را در اولویت قرار داده است. علاوهبر این، تهران، آمریکا را به دلیل خروج از برجام و اعمال سیاست «فشار حداکثری» مقصر میداند. تهران این سیاست را تلاشی برای براندازی یا حداقل محدود کردن توانایی ایران برای دفاع از خود میداند. این احساس، اگر توسط دولت دوم ترامپ تقویت شود، ایران را به مذاکره متمایل نخواهد کرد؛ بلکه آن را به سمت حالت تهاجمیتر برای بقا سوق میدهد.
سیاست ترامپ، سیاست شکستخوردهای است. توافق هستهای ۲۰۱۵ یک موفقیت دیپلماتیک نادر در رویارویی طولانیمدت بین دوطرف بود. تصمیم ترامپ برای خروج یکجانبه از توافق و اعمال تحریمهای گسترده، در نهایت در محدود کردن برنامه هستهای ایران اثر معکوس داشته است. ایران متعاقباً غنیسازی اورانیوم خود را از زیر ۴درصد به بیش از ۶۰درصد افزایش داد. علاوهبر این، به طور قابلتوجهی فناوری موشکی و ماهوارهای خود را ارتقا داد، درحالیکه سیستمهای پهپادی آن نیز بسیار پیشرفتهتر شد.
نباید تواناییهای ایران برای نفوذ در خاورمیانه در صورت احساس خطر دستکم گرفته شود. همانطور که وزیر امور خارجه ایران، اعلام کرد، حمله به تاسیسات هستهای این کشور منجر به فاجعه برای کل منطقه خواهد شد. ایران همچنان ابزارهایی برای بازدارندگی در برابر تهدیدات خارجی دارد. به عنوان مثال، ایران ممکن است برنامه پیشرفته هستهای خود را تسریع کند، به روسیه و چین نزدیک شود، شبهنظامیان متحد خود را در منطقه تقویت کند، یا درگیر جنگ نامتقارن برای تضعیف منافع ایالاتمتحده و متحدانش در منطقه، ازجمله تاسیسات عمده نفت و گاز شود. علاوهبر این، ایران میتواند کنترل خود بر تنگههرمز را برای مختل کردن شدید کشتیرانی و تجارت بینالمللی اعمال کند. در واقع، آبراه در دکترین امنیتی ایران دارای اهمیت استراتژیک است. تهران بارها تهدید کرده که اگر منافعش حفظ نشود یا امنیتش به خطر بیفتد، تنگه حیاتی و مهمترین نقطه گلوگاه جهان برای جریان هیدروکربنها را مسدود خواهد کرد. نیروی دریایی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی ایران نیز تحت شرایط خاصی قادر به توقیف شناورهاست. به عنوان مثال، در آوریل ۲۰۲۴، نیروی دریایی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی یک کشتی باری اسرائیلی را که از این تنگه عبور میکرد، توقیف کرد.
جناحهای تندرو در ایران به طور معمول از استفاده از اهمیت ژئوپلیتیک آبراه برای پیشبرد اهداف سیاست امنیتی، دفاع میکنند. به عنوان مثال، روزنامه کیهان توقیف کشتی اسرائیلی را سیگنالی به ایالاتمتحده در مورد توانایی ایران برای مسدود کردن این تنگه توصیف و پیشنهاد کرد سپاه پاسداران انقلاب اسلامی شرایطی مشابه شرایط تحمیلشده توسط یمنیها در دریای سرخ برای کشتیهای تجاری مرتبط با اسرائیل در آنجا ایجاد کند. حتی عراقچی در یک تهدید تا حدی پنهان، اخیراً گزینه مسدود کردن این تنگه را مطرح کرد، اما گفت که دولت درحالحاضر برنامهای برای این کار ندارد.
رویکرد قهرآمیز آمریکا نهتنها نتایج مثبتی به همراه نداشته، بلکه در تشویق رفتاری که ایالاتمتحده و متحدانش با آن مخالف هستند نیز نتیجه معکوس داشته است. تا زمانی که دیپلماسی به اصل اساسی سیاست ایالاتمتحده در قبال ایران، مبتنی بر اصول احترام و عزت، و اعتماد اما راستیآزمایی و درعینحال هوشیاری تبدیل نشود، پیشرفت معنادار گریزان باقی خواهد ماند.
نظر شما