روزی که در آن بزرگترین حمله هوایی توسط نیروی هوایی کشورمان انجام شد و طی آن 140 فروند هواپیمای 5F و 4F و... از مرزهای هوایی ایران و عراق عبور کردند تا جواب حمله روز قبل نیروی هوایی عراق را بدهند.
در این روز و یک روز پس از بمباران فرودگاه‌های کشور به وسیله هواپیماهای عراقی، شهید جواد فکری، فرمانده وقت نیروی هوایی ارتش، بزرگترین طرح حمله هوایی در تاریخ ایران را در کمتر از 10 ساعت طراحی و به مرحله اجرا گذاشت.
در این محله بیش از 200 فروند هواپیما شرکت داشتند که 140 فروند از آنها از مرز هوایی ایران و عراق عبور کردند و همه آنها پس از بمباران هدف‌هایشان در خاک عراق به کشور بازگشتند. اکنون با گذشت 29 سال از آن واقعه کمتر کسی از پرسنل فرودگاه بین‌المللی مهرآباد را می‌توان یافت که خاطرات آن روزها را به شکل دقیق‌تر به یاد داشته باشد.
در این میان، سیدمهدی توکلی یکی از پرسنل فرودگاه مهرآباد است که در زمان حمله عراق، در فرودگاه به عنوان متخصص فنی عالی‌رسته هواپیما حاضر بوده و ماجرای بمباران آن روز فرودگاه را از نزدیک دیده است.
به مناسبت هفته دفاع مقدس و سالگرد بزرگترین عملیات هواپیمایی کشور به سراغ او رفتیم تا از خاطرات آن روزها برایمان بگوید.
سیدمهدی توکلی، متولد 1331 و ساکن خیابان دانشگاه هوایی است. او پس از گذراندن مقطع دبیرستان و طی دوره‌های تخصصی 4F، 5F و 4F به استخدام نیروی هوایی کشور درآمد و بعد از استخدام در پادگان نیروی هوایی تا سال 79 مشغول فعالیت بوده است و اکنون به عنوان یکی از اعضای شورایاران محله 5 فعالیت دارد.
اکنون که 29 سال از حمله هوایی هواپیماهای عراقی به فرودگاه مهرآباد گذشته است و با توجه به اینکه در آن روز شما به عنوان یکی از پرسنل فرودگاه در بخش فنی عالی‌رسته هواپیما مشغول کار بودید، چه خاطره‌ای از آن روز دارید؟
یادم می‌آید آن روز من به همراه همکارانم در بخش حوزه تخصصی کار خودمان که همان واحد فنی عالی‌رسته هواپیما بود مشغول کار بودیم که با شنیدن صداهای مهیبی که از گوشه و کنار محوطه فرودگاه شنیده می‌شد، کنجکاو شده و به محوطه آمدیم.
البته لحظاتی بعد متوجه شدیم که صداها ناشی از انفجار بمب‌هایی است که توسط هواپیماهای عراقی در بخش‌های مختلف فرودگاه ریخته می‌شود. در آن لحظه از این سوی فرودگاه که به محله قنبرآباد ¨نهر فیروزآباد منتهی می‌شود تا انتهای بانه در نزدیکی رودخانه کن که پدافند زمین به هوا قرار داشت، به شکل زیگزاگ و زنجیروار روی فرودگاه بمب ریخته می‌شد.
حمله غافلگیرانه‌ای بود، چون با توجه به انسجام نیروهای زمینی که ناشی از پیروزی انقلاب بود، هیچ‌گونه تمهید و دستور آتشی از سوی مسئولان در مقابل چنین حمله وحشیانه‌ای داده نشده بود. آن روز قسمت‌های نظامی و ضدهوایی اقدام انجام ندادند. فقط تمامی نیروها، کارکنان و خلبانان در حالت آماده‌باش بودند و بطور کلی پایگاه کاملاً بسته شده بود.
موقع بمباران هم پرسنل فرودگاه در حالت سردرگمی بودند.وضعیت بسیار بدی بود و هیچ‌کس نمی‌دانست وظیفه‌اش چیست و باید چه کاری انجام دهد. با این حال، ما آن شب را در فرودگاه ما ندیم، چون در قسمت فنی کار می‌کردیم و به حضورمان نیاز بود. نمی‌توانستیم با خانواده‌هایمان تماس بگیریم و طبعاً هم آنها نگران بودند که اتفاقی برایمان نیفتاده باشد.
به خاطر دارید روز بعد از آن واقعه، چه کسی طراحی و فرماندهی محله هواپیماهای ایرانی به خاک عراق را به عهده داشت؟
بله، در آن زمان فرمانده وقت نیروی هوایی ارتش، شهید جواد فکوری بود که برای پاسخگویی به حملات هواپیماهای عراقی به خاک کشورمان و بویژه فرودگاه‌ها و مراکز نظامی، طراحی و اجرای بزرگترین حمله هوایی در تاریخ کشورمان را در کمتر از 10 ساعت انجام داد. این طرح و عملیات به قدری بزرگ بود که تا پایان جنگ بی‌نظیر ماند.
به یاد دارید در روز اول مهر چند فروند از هواپیماهای نیروی هوایی کشورمان برای بمباران اهدافی در خاک عراق به پرواز درآمده و آن عملیات بزرگ را به ثبت رساندند؟
بله، آن روز 140 فروند از هواپیماهای جنگنده نیروی هوایی ارتش جمهوری اسلامی ایران تقریباً به صورت همزمان از چند فرودگاه کشورمان به پرواز درآمده و به سمت مرزهای ایران و عراق رفته و از آن عبور کردند. اهداف از قبل مشخص شده را در خاک را بمباران کرده و به فرودگاه‌های کشور بازگشتند.
برای این تعداد از هواپیماهای جنگی، هواپیماهای سوخت‌رسان و پشتیبانی هم در نظر گرفته شده بود؟
بله، علاوه بر همان تعداد هواپیمای جنگی یاد شده، تعداد 60 فروند هواپیما هم کار سوخت‌رسانی و پشتیبانی را انجام می‌دادند که در رسانه‌ها معمولاً کمتر به آنها و اهمیت کار آنها توجه شده است. به نظر من اگر آن روز هواپیماهای سوخت‌رسان و پشتیبانی نبودند، قطعاً تعداد پروازها کمتر از آن آماری بود که اکنون در این واقعه به ثبت رسیده است.
خاطره‌ای از بازگشت هواپیماها، به فرودگاه مهرآباد بعد از انجام مأموریت‌هایشان در آن روز دارید؟ بله، یادم می‌آید آخرین هواپیمایی که بعد از انجام مأموریت در خاک عراق به فرودگاه مهرآباد برگشت، همه ما خوشحال شدیم. سرگرد محققی خلبان آن هواپیما بود که وقتی در باند فرودگاه به زمین نشست همگی به استقبالش رفتیم. یادم می‌آید برایش گوسفند قربانی کردند و حلقه‌های گل بر گردنش انداختند.
نام عملیات اول مهر چه بود؟
یادم می‌آید نام آن عملیات بزرگ را «کمان 99» گذاشتند. کلمه «کمان» یادآور آرش کمانگیر بود که موضوع جنگ ایران و توران را در ذهن‌ها تداعی می‌کرد و عدد 99 هم تعداد صفحات اوراق طرح بود که در 99 صفحه تنظیم شده و به عبارت دیگر، طرح آن عملیات 99 صفحه داشت و رمز عملیات هم «البرز» بود.
به نظر شما که سال‌ها در نیروی هوایی ارتش کار کرده‌اید توان کنونی این نیرو با گذشته فرق کرده است؟
بله، الان از نظر آمادگی، نیروی هوایی در اوج قرار دارد. ما در ساخت و تعمیر هواپیماهای جنگی خودکفا شدیم و امروز ما با تجربه‌ای که خلبانان و متخصصان کشورمان در جنگ به دست آوردند، به یکی از قدرتمندترین نیروهای هوایی در منطقه تبدیل شده‌ایم. امروز دیگر هیچ هواپیمای خارجی بدون اجازه نمی‌تواند حتی چند متر به داخل خاک کشورمان وارد شود.نیروی هوایی ایران دیگر به قدری آماده است که می‌تواند در مدت زمان کوتاهی همه کشور را پوشش دهد و هواپیماهای متجاوز را سرنگون کند.
همشهری محله - 9
