سه‌شنبه ۳۰ آبان ۱۳۸۵ - ۱۶:۲۷
۰ نفر

توفیق وحیدی آذر: شهرک رشدیه در شمال تبریز دقیقاً روی ادامه گسل آناتولی قرار گرفته است.

قرار بر این بود که این شهرک با رعایت استانداردهای شهرنشینی از جمله تعیین مکانهای آموزشی، بهداشتی، تفریحی و فضای سبز مناسب ساخته شود اما وقتی معلوم شد شهرک روی گسل قرار دارد روند ساخت و ساز در آن کند شد.

با آگاه شدن مردم از این واقعیت و توجه افکار عمومی به موضوع، نهادهای دست‌اندرکار از جمله سازمان نظام مهندسی پرسش‌هایی را در این باره مطرح کردند اما به‌منظور اجتناب از بحران و حفظ مصالح اجتماعی بار دیگر کار ساخت و ساز در این شهرک از سر گرفته شد و در این میان چه بسا درآمدهای میلیاردی زمین‌بازان نقش قابل‌توجهی داشته باشد.

پیمانکارهای ساختمانی با مشارکت شرکت دست‌اندر کار ساختمانهای باغمیشه حرکت خود را در ساخت و ساز گسترش دادند. زمین‌هایی که در طرح‌های اولیه قرار بود به فضای سبز اختصاص داده شود تبدیل به ساختمان گردید و فضای سبز بین بناها در مراحل اولیه ساخت و ساز، جای خود را به ساختمانهای متراکم داد تا فضاهای زیبا و آرام فضای شهری در طراحی اولیه قربانی سودجویی شود.

اکنون ساخت و ساز شهرک رشدیه تبریز بر روی گسل همچنان ادامه دارد، کاری که باید متوقف می‌شد و آنچه می‌بایست برای آرامش ساکنین آن لحاظ می‌گردید، یعنی فضای سبز با فواصل مناسب نیز به دست فراموشی سپرده شده است!

بارزترین پدیده زمین ساختی منطقه آذربایجان گسله جوان شمال تبریز است، این گسله از نوع قائم با مولفه راستگرد بوده و از کوه‌های میشو در نزدیک شهر مرند آغاز شده و پس از عبور از تبریز و بستان‌آباد تا نزدیکی میانه ادامه می‌یابد.

از نظر زمین ساخت منطقه‌ای این گسل را دنباله سیستم گسله آناتولی می‌نامند که سرتاسر شمال ترکیه را می‌پیماید. با در نظر گرفتن طول و سابقه زلزله‌‌خیزی و پتانسیل گلسه شمال تبریز که به موازات جاده اصلی بستان‌آباد – تبریز امتداد یافته یکی از مهمترین عامل زمین ساختی نامطلوب در منطقه آذربایجان بویژه شهر تبریز می‌باشد.

گسل شمال تبریز از بخش‌های شمال خاوری، شامل و شمال باختری شهر تبریز عبور می‌کند، به دلیل وقوع زمین‌لرزه‌های متعدد تاریخی و دوازده‌ بار تخریب کامل شهر تبریز از گسل‌های شناخته‌شده زمین‌لرزه‌ای ایران است.

بررسی زمین‌لرزه‌های تبریز نشان می‌دهد که در طول چهارده قرن یکصد و بیست و دو زمین لرزه شدید و خفیف در تبریز به وقوع پیوسته است که این تعداد زمین‌لرزه تبریز را یکی از زلزله‌خیزترین شهرهای ایران معرفی کرده است.

  • یک لرزه و تکان در سده سوم هجری
  • دو لرزه و تکان در سده پنجم هجری
  • دو زمین‌لرزه و تکان در سده هفتم هجری
  • دو زمین‌لرزه در سده هشتم هجری
  • دو تکان و زمین‌لرزه در سده نهم هجری
  • هفت تکان و زمین‌لرز ه در سده دهم هجری
  • پنج زمین‌لرزه و تکان در سده یازدهم هجری
  • سیزده زلزله و تکان در سده دوازده هجری
  • چهل و پنج زمین‌لرزه و تکان در سده سیزدهم هجری
  • سی تکان و لرزه در سده چهاردهم هجری

رییس سازمان زمین‌شناختی شمال غرب کشور در مصاحبه‌ای با یکی از روزنامه‌ها می‌گوید: گرچه مطالعات و نقشه‌های دقیق علمی محل عبور گسل تبریز را مشخص کرده است اما بنا به دلایلی کسی به خود اجازه نمی‌دهد تا نام محلات را به زبان بیاورد و این درحالی است که درصورت بروز هرگونه حادثه غیرطبیعی همگان به دنبال مقصر اصلی خواهند گشت.

این گسل که زمانی با محدوده شهری تبریز فاصله داشت، هم‌اکنون بر اثر گسترش ساخت و ساز شهرک‌سازی بر روی حریم آن از میان شهرک‌های جدید ساخته شده عبور می‌کند.

دکتر مهدی زارع در این مورد می‌نویسد: ساخت و ساز بی‌رویه‌ای بر روی پهنه گسله در شهرک‌های باغمیشه، ولی امر، یوسف‌آباد و ارم در حال انجام است و معلوم شده که حریم مشخص شده برای ساخت و ساز در این شهرک‌ها از گسل شمال تبریز فراتر رفته و عملا پهنه گسیختگی‌های سطحی این گسل در میان و بخش‌های شمالی این شهرک‌ها واقع می‌شود.

باتوجه به خطر گسیختگی مستقیم در شهر تبریز و محدوده شهر تبریز و اثرهای حوزه نزدیک گسل در صورت وقوع زمین‌لرزه‌ای به بزرگی حدود 5/6 ریشتر با بیشتر، تلفات و خسارات فراوانی در تبریز پیش‌بینی می‌شود، نظر به اهمیت شهر تبریز در شمال باختری ایران، سابقه لرزه‌خیزی، وجود نهشته‌های مارنی - رسی و پتانسیل وقوع زمین لغزش، ساخت و ساز بر رو و در نزدیکی پهنه گسل شمال تبریز (در فاصله حدود 2 کیلومتری از محور پهنه گسله) باید ممنوع و از گسترش ساخت و ساز موجود هرچه سریعتر جلوگیری گردد.

توسعه فیزیکی شهرها و یا تخریب فضاهای سبز و باغات داخل شهر و به تبع آن تخریب مراتع و زمین‌های کشاورزی و یا شیوه‌های قانونی طبق مصوبه‌های کمیسیون‌های گوناگون امری است که مشاهده آن به صورت روزمره همواره مقدور می‌باشد و به سبب تکرار آن، حساسیت مردم را در تخریب فضاهای سبز و باغات برنمی‌انگیزد.

اما صدور مجوز و طراحی شهرک‌هایی در مناطق بالقوه خطرناک باتوجه به وقوع زلزله بسیار در ارمنستان، ترکیه، بم، کرمان و پاکستان قابل چشم‌پوشی نیست.

اقداماتی که هرگز متوقف نشده است و هر روز شاهد بسط و توسعه آن از سوی بنگاه‌های اقتصادی دولتی یا غیردولتی قدرتمند در این منطقه از شهر تبریز، هستیم، به نحوی که حتی فضاهای سبز پیش‌بینی شده در این مناطق نیز تبدیل به واحدهای مسکونی می‌گردند.

دکتر مهدی زارع در پژوهشنامه زلزله‌شناسی و مهندسی زلزله، تابستان و پاییز سال 80 می‌نویسد: در فاز یک شهرک باغمیشه نیز ساختمانهای بلند و برج بر روی پهنه گسله در حال احداث می‌باشد.

علاوه بر احتمال گسیختگی مستقیم بر اثر گسلش و در نتیجه تخریب ساختمان بر اثر گسلش مستقیم، وقوع جهت‌پذیری در صفحه گسیختگی و حمله گسیختگی به سمت شهر تبریز با توجه به نزدیکی به پهنه گسیختگی در راستای گسل شمالی تبریز محتمل است.

اثر خرابیها نه تنها در ساختمان‌های کوتاه بلکه در ساختمان‌های بلند وجود دارد. سکوت هرگز در این موارد مصلحت نیست حتی سکوت مصلحت‌آمیز! توسعه شهر از سمت شمال و بر روی پهنه گسله باید هر چه سریعتر متوقف گردد و آنانکه مشوق چنین طرح‌هایی هستند، باید دلایل خود را به مردم بنمایانند و پاسخ‌گوی عملکرد خود باشند.

مراتع و زمین‌های شمال تبریز تنها می‌توانند به عنوان محلی برای توسعه فضای سبز و باغات برای شهر باشند، نه محلی برای در معرض خطر قرار دادن امنیت جان و مال مردم و ساختن خانه‌هایی بر شن!

کد خبر 8990

پر بیننده‌ترین اخبار راه و مسکن

دیدگاه خوانندگان امروز

پر بیننده‌ترین خبر امروز