با وجود پیگیری‌های مستمر و انجام مکاتبات با مسئولان وزارتخانه‌های بهداشت و کار، متأسفانه هنوز اجرای قانون سختی کار برای علوم آزمایشگاهی‌ها مسکوت مانده است.
علی عبائیان با اشاره به اینکه نزدیک به 12 سال از تصویب این قانون توسط وزارت بهداشت و رئیس‌جمهوری وقت می‌گذرد، اظهار داشت: قوانین سختی کار در حال حاضر بیشتر شامل حال پرستاران، ماماها و رادیولوژیست‌ها در حالی که علوم آزمایشگاهی‌ها هم جزو سیستم بیمارستان و زیرگروه پزشکی هستند.
وی ساعات کار زیاد پرسنل در محیط‌های آزمایشگاهی، عدم‌پرداخت حقوق یکسان به پرسنل و فقدان قوانین مدون جهت زمان‌بندی بازنشستگی کارکنان را مهم‌ترین مشکلات فعالان حوزه علوم آزمایشگاهی دانست.
عبائیان تصریح کرد: ناشناخته ماندن سختی کار کارکنان آزمایشگاهی در ایران، مناسب نبودن فضای کار در آزمایشگاه‌ها و آلوده بودن آزمایشگاه‌ها از نظر بیولوژیکی و آلودگی محیط به مواد شیمیایی از مشکلات دیگر این حوزه است.
وی با اشاره به لزوم همبستگی و اتحاد کارکنان برای تقلیل مشکلات آزمایشگاهیان گفت: با همبستگی بین کارکنان علوم آزمایشگاهی می‌توان سختی‌ها و مشکلات را جمع‌بندی و آن را به اطلاع مسئولان و مراکز بالاتر رساند تا بتوان جایگاه و هویت ناشناخته کارکنان در جامعه را تثبیت کرد.
عبائیان با بیان اینکه در 75 درصد از آزمایشگاه‌های کشور برنامه استانداردسازی اجرا شده است، افزود: براساس استانداردهای سازمان جهانی، آزمایشگاه‌ها موظفند تمام لوازم و ابزارهای علمی خود را استاندارد کنند.
عبائیان در پایان ضمن قدردانی از تلاش‌های بی‌وقفه کارکنان علوم آزمایشگاهی به آنها توصیه کرد که با پیوستن کارکنان به انجمن فن‌آوران علوم آزمایشگاهی و جمع بندی مسائل و مشکلات در این حیطه بسیاری از سختی‌های کار را به حداقل رسانند.
براساس این گزارش، یک متخصص علوم آزمایشگاهی معتقد است که ایجاد ارتباط حرفه‌ای بیشتر بین پزشکان و آزمایشگاه‌ها، یکپارچه و شبکه‌ای شدن نظام مدیریت کیفیت، آموزش‌های کیفی به مدیران و کارکنان آزمایشگاه‌ها باعث افزایش سطح علمی و کاهش خطاهای آزمایشگاهی و اعتماد بیشتر پزشکان به نتایج آزمایشگاهی می‌شود.
استانداردسازی آزمایشگاه‌ها
آزمایشگاه‌هایی که اقدام به استانداردسازی تجهیزات و وسایل خود کنند، براساس ارزیابی وزارت بهداشت لوح‌های کیفیت برنز، نقره‌ای و طلایی دریافت می‌کنند. این آزمایشگاه‌ها در بخش‌های بهداشت، فناوری‌ها و تضمین کیفیت فعالیت دارند و تمامی امور مربوط به این بخش‌ها را انجام می‌دهند.
استانداردهای جدید آزمایشگاه‌های تشخیص طبی و بهداشتی به تمام کشور ابلاغ شده است و اگر این آزمایشگاه‌ها تا 10 ماه آینده استانداردهای تعیین شده را نداشته باشند، مجوز آنها تمدید نمی‌شود.
آزمایشگاه، تغییرات سلامت را با زبان ریاضی نشان می‌دهد و هرچه این دقت را بالاتر ببریم بیماری در مرحله‌ای که قابل پیشگیری و درمان است، بهتر مشخص می‌شود و از این‌رو توجه به کیفیت آزمایشگاه‌ها بسیار مهم است، زیرا یک اشتباه آزمایشگاهی می‌تواند ما را از تشخیص بیماری گمراه کند.
دکتر حسین درگاهی، عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران افزود: همچنین تجدید نظر در روند آموزش دانشگاهی در رشته علوم آزمایشگاهی و تقویت محتوای آموزشی آن و حذف مقطع کاردانی از این رشته و ایجاد رشته کارشناسی و استفاده از کارشناسان به‌جای کاردانان در آزمایشگاه‌ها این روند را بهبود می‌بخشد.
وی گفت: خطا کردن امری طبیعی است و هر سیستمی ممکن است خطا کند اما آنچه اهمیت دارد شناخت خطا و رفع آن است، به همین منظور چیزی حدود 30 تا 35 سال است که در سیستم خدمات آزمایشگاهی و بهداشتی دنیا بحث‌های کیفیت به‌منظور جلوگیری از بروز خطا و کاهش آن مطرح شده است.
درگاهی ادامه داد: عوامل بروز خطا در آزمایشگاه‌ها مختلفند و نباید صرفا خطا را در چارچوب انجام آزمایش ببینیم. خطا ممکن است حتی قبل از مراجعه بیمار به آزمایشگاه اتفاق افتاده باشد و یا منشأ ایجاد خطا بعد از ارائه آزمایش به پزشکان و تفسیر غلط نتایج آزمایش باشد.
وی افزود: خدمات آزمایشگاهی را می‌توان به 3 مرحله تقسیم کرد؛
نخست مرحله قبل از انجام آزمایش یا pre- anality، مرحله انجام آزمایش یا Anality cal و مرحله بعد از انجام آزمایش یا post Anality cal که برای هر کدام از این مراحل عناصری از کیفیت ارائه شده تا از بروز خطا جلوگیری شود.
دکتر درگاهی گفت: آماده‌سازی بیمار قبل از نمونه‌گیری از نظر نوع رژیم غذایی، ساعات ناشتا بودن، خواب، مصرف بعضی داروها که تغییرات زیادی در نتایج آزمایش‌ها ایجاد می‌کنند، مصرف الکل، ورزش‌های سنگین، بیماری‌های ژنتیک خفیف که تعادل بیولوژیکی را بر هم می‌زنند و... بر نتایج آزمایشگاهی تأثیر می‌گذارند و یا فاکتورهایی از قبیل جنس، سن، چاقی، نژاد، استرس، هیجان، اضطراب و یا موقعیت قرار گرفتن بدن در زمان نمونه‌گیری همگی از جمله عواملی هستند که اگر توسط آزمایشگاه پیش‌بینی نشوند و به آنها توجه نشود منجر به ایجاد خطا می‌شوند.
وی یادآور شد: در مرحله انجام آزمایش نیز عواملی از قبیل کارکنان که باید آموزش درست و مستمری داشته و متعهد و علاقه‌مند به کار باشند، همچنین وسایل و تجهیزات آزمایشگاهی که باید حساسیت و دقت بالا داشته و به خوبی تنظیم شده باشند و موادی که از کیفیت بالا برخوردار باشند در کاهش خطاهای آزمایشگاهی نقش بسزایی دارند.
عضو هیات علمی دانشکده پیراپزشکی دانشگاه علوم پزشکی تهران گفت: برای جلوگیری و کاهش خطای آزمایشگاهی در کشور نیاز به یک نظام جامع کیفیت داریم اما امروزه جایگاه شبکه کیفیت در خدمات آزمایشگاهی تعریف شده و شفاف نبوده و متولی ایجاد این نظام نیز مشخص نیست.
شناسنامه خدمات آزمایشگاهی عملیاتی می‌شود
مدیرکل آزمایشگاه‌های وزارت بهداشت از عملیاتی شدن طرح شناسنامه خدمات آزمایشگاهی تا سال 88 خبر داد و گفت: با اجرای این طرح میزان پرداختهای مردم، هزینه انجام آزمایش و امکانات آزمایشگاه‌ها مشخص می‌شود.
این طرح با هدف ایجاد ارتباط حرفه‌ای بیشتر بین پزشکان و آزمایشگاه‌ها، یکپارچه و شبکه‌ای شدن نظام مدیریت کیفیت، آموزش‌های کیفی به مدیران و کارکنان آزمایشگاه‌ها و افزایش سطح علمی و کاهش خطاهای آزمایشگاهی و اعتماد بیشتر پزشکان به نتایج آزمایشگاهی طراحی شده است که از این طریق اختلاف بین هزینه‌های واقعی و پرداختهای مردم، نام مواد محلول، تجهیزات، پرسنل، فرم و فضای آزمایشگاه و روش آزمایش در اختیار وزارت بهداشت قرار می‌گیرد و تمامی شرایطی که یک آزمایشگاه برای انجام آزمایشهای معرفی‌شده داراست مانند دانش فنی و دستگاه‌ها باید به‌صورت مستندشده در فرمهای شناسنامه خدمت لحاظ شود.
دکتر سعید مهدوی، مدیرکل آزمایشگاه‌های وزارت بهداشت در این خصوص به همشهری گفت: با انجمنهای پزشکی مربوطه و سازمان نظام پزشکی کارهای نهایی آن در حال انجام است و تا سال آینده از سوی مرکز آزمایش تشخیص طبی ایران اعلام عمومی می‌شود.
مهدوی با تاکید بر رسیدن آزمایشگاه‌های کشور به استانداردهای بومی تا سال 2012 اضافه کرد: در بسیاری از مجامع علمی و آزمایشگاهی دنیا اعتماد زیادی به آزمایشهای انجام‌شده در کشور نمیشد، بنابراین از سوی وزارت بهداشت قرار شد که در 3 مرحله استانداردسازی آزمایشگاه‌ها آغاز شود.
مدیرکل آزمایشگاه‌های وزارت بهداشت با اشاره به‌وجود 4 هزار و 650 آزمایشگاه در کشور درخصوص زیرگروه‌های این استانداردسازی تصریح کرد: گام نخست در این استانداردسازی مدیریت بوده و در زمینه ایمنی زیستی، فرم و فضای فیزیکی، نیروی انسانی و مستندسازی، آزمایشگاه‌ها ملزم به رعایت شدهاند.
