کارتن‌خواب‌ها با مرگ به وضعیت‌شان اعتراض کردند و این اعتراض برای آنها ختم به خیر شد. راه‌اندازی گرمخانه‌ها برای افرادی که سرپناهی برای زندگی و آسایش شبانه ندارند، شاید بهترین خبر برای آنها بود و امروز در حالی به استقبال فصل سرد زمستان می‌رویم که بی‌خانمانی به عنوان یک معضل وحشتناک اجتماعی هنوز در جامعه به طور کامل رفع نشده است.
گرمخانه‌های شهرداری تهران از سال 83 ایجاد شده است. در ابتدا این گرمخانه‌ها به دو شکل سازه‌ای و چادری دایر شدند. با توجه به آتش‌سوزی در یکی از «چادرگرمخانه‌ها» ، شهرداری تهران در صدد برآمد تا به منظور حفظ ایمنی، گرمخانه‌ها را تبدیل به اقامتگاه‌های دایمی کند. در حال حاضر، اقامتگاه‌هایی دایمی دایر شده که از ساعت شش بعدازظهر تا 12 شب آماده خدمت‌رسانی و ارائه خدمات به نیازمندان است.
مسئولان از افرادی که به این مراکز می‌آیند، اطلاعات فردی گرفته و چنانچه نیازمند خدمات مددکاری و پزشکی باشند، به آنها کمک می‌کنند. افراد، پس از معرفی خود به گرمخانه‌ها استحمام می‌کنند، لباس تمیز می‌پوشند، استراحت می‌کنند و ساعت هفت صبح روز بعد، گرمخانه را ترک می‌کنند.
همکاری بین سازمان‌های مرتبط
مدیریت شهری، از نخستین روزهای فعالیتش در چارچوب مصوبه شورای عالی اداری کشور و با کمک و همکاری دستگاه‌های ذیربط از قبیل وزارت رفاه، استانداری تهران، نیروی انتظامی، سازمان بهزیستی، کمیته امداد، وزارت بهداشت و... کار ساماندهی این گروه از افراد آسیب‌دیده را پیگیری کرده و تاکنون تعداد زیادی از این افراد، جمع‌آوری و به مراکز پیش‌بینی شده، شهرداری یا سازمان‌های ذیربط انتقال داده است. در واقع یکی از راه‌های مبارزه با آسیب‌های اجتماعی، گسترش همکاری‌های بین بخشی و استفاده متقابل از پتانسیل‌های موجود بین سازمان‌های مرتبط است.
عوامل خیابان‌خوابی
بررسی مددکاران فعال در این گرمخانه‌ها نشان داده از جمله عوامل مهم خیابان خوابی و مراجعه افراد به گرمخانه‌ها،فوت والدین،همسر، مادر یا پدر،اعتیاد، اختلاف خانوادگی و ورشکستگی مالی،بیکاری،جویای کار بودن،عدم داشتن سرپرست، جدایی از همسر و... بوده است و طبق آمار به دست آمده، این افراد در رده سنی بین 24 تا 74 سال یا بیشتر هستند.
آماری از پناه‌جویان
طبق آمار به دست آمده، گرمخانه‌های تهران در آغاز فعالیت‌شان فقط پذیرای 450 بی‌خانمان و در راه مانده بودند، در حالی که طی پنج ماه گذشته این گرمخانه‌ها توانسته‌اند پذیرای 61 هزار و 975 بی خانمان باشند که از این میان، 948 نفر تحصیلات عالیه از جمله مدرک لیسانس و بالاتر داشته‌اند!
از کل این افراد، تعداد 20 هزار و 548 نفر بین 24 تا 33 سال سن داشته و 25 هزار و 556 نفر متاهل هستند. طبق آمار، میزان تحصیلات 19 هزار و 374 نفر از بی‌خانمان‌های مراجعه کننده «راهنمایی تحصیلی» بوده و از کل مراجعه‌کنندگان، 18 هزار و 217 نفر معتاد به موادمخدر و 15 هزار و 540 نفر سابقه کیفری داشته و 60 هزار و 409 نفر از نظر روانی سالم هستند. همچنین 58هـــزار و 14نـــــفــر از بی‌خانمــان‌ها از لحاظ جسمانی سالم و از تعداد کل بی‌خانمان‌های مراجعه‌کننده به گرمخانه‌های شهرداری، 54 هزار و 419 نفر شهرستانی هستند ضمن اینکه عده‌ای از کارتن خواب‌ها هم هستند که فقط نیازمند سرپناه موقت شبانه‌اند و از همین رو پس از جمع‌آوری توسط گشت‌های شهرداری، به گرمخانه‌ها منتقل می‌شوند.
مدیرکل بهزیستی استان تهران که یکی از متولیان رسیدگی به وضعیت کارتن خواب‌ها محسوب می‌شود، بخشی از طرح را در ارتباط با متکدیان ذکر کرده و می‌گوید: طرح جمع‌آوری متکدیان و کارتن‌خواب‌ها در استان تهران همچنان ادامه دارد و تاکنون 1100 نفر متکدی یا فرد بی‌خانمان در تهران توسط بهزیستی ساماندهی شده‌اند.
محمد نفریه افزود: این طرح با همکاری بهزیستی، شهرداری و نیروی انتظامی انجام می‌شود عده‌ای از این متکدیان و کارتن‌خواب‌ها در گرمخانه‌های شهرداری نگهداری می‌شوند. عده‌ای از آنها که مجرم باشند از سوی نیروی انتظامی به دستگاه‌های مرتبط ارجاع داده می‌شوند و معلولان، زنان بی‌سرپرست، کودکان خیابانی و افرادی که جزو گروه هدف بهزیستی هستند، به این سازمان تحویل داده می‌شوند.
وی ادامه می‌دهد: طرح ساماندهی متکدیان و بی‌خانمان‌ها در تهران از سال 83 آغاز شده است. در سال اول، نگهداری 400 نفر آنها در تهران به بهزیستی سپرده شد و در سال 84 نیز 200 نفر. از اول امسال تاکنون نیز بهزیستی استان تهران مسئولیت نگهداری 300 نفر از آنها را برعهده گرفته است که در مجموع، طی 3 سال اخیر نگهداری 1100 متکدی و کارتن‌خواب در تهران به بهزیستی سپرده شده است.
فعالیت شهرداری
در سال گذشته، به دنبال کاهش شدید دمای هوا و سانحه‌ای که در یکی از گرمخانه‌ها اتفاق افتاده بود، معاونت اجتماعی شهرداری تهران طی نشست فوق‌العاده‌ای که با مدیران حوزه آسیب‌های اجتماعی برگزار شد، درصدد برآمد تا تعداد گشت‌های سیار شبانه توسط مدیران ذیربط و مشاوران معاونت اجتماعی را بیشتر و وضعیت افراد بی‌خانمان را در روزهای سرد از نزدیک نظاره‌گر باشند.
از این رو معاونت اجتماعی در راستای انجام وظایف خود در قبال افراد بی‌خانمان و آسیب‌دیده، گرمخانه‌های چادری را به سه گرمخانه ثابت در شمال شرق، غرب و جنوب تهران تبدیل و اقدام به راه‌اندازی یک مرکز حمایت و خدمات اجتماعی ویژه افراد آسیب‌دیده با اولویت بی‌خانمان‌ها کرد و با تقویت مرکز نگهداری موقت خود در اسلامشهر توانست امکان ساماندهی بیش از یک هزار بی‌خانمان را فراهم سازد.
آمار مقایسه‌ای
در سال 84، 97 هزار و 293 نفر روزانه از خدمات گرمخانه‌ای شهرداری تهران بهره‌مند شدند و در این مراکز،یک وعده شام و صبحانه به افراد داده شد. در سال 85 نیز مجموعا 25 هزار و 144 نفر از خدمات گرمخانه‌ای شهرداری تهران بهره‌مند شدند ضمن این که یک گروه از پزشکان، در طول هفته به ارائه خدمات بهداشتی به استفاده‌کنندگان از گرمخانه‌های شهرداری می‌پردازند.
هنوز...
با این حال، هنوز وقتی شبانه از خیابان‌های شهرمان می‌گذریم، به کارتن‌خواب‌هایی برمی‌خوریم که روی آسفالت‌های سرد خیابان دراز کشیده‌اند. شاید روزی آنها هم به یکی از گرمخانه‌های شهر منتقل شوند... اما فعلا آسفالت سرد، جای گرمخانه بهتر آنهاست.
