از روابط همیشه متشنج عراق با حکومت ایران قبل از انقلاب گرفته تا موضوع جدایی بحرین از ایران و اکنون جزایر سه گانه و نام خلیج‌فارس و نزدیکی اخیر برخی کشورهای مهم عربی مانند عربستان، اردن و مصر به اسرائیل برای کاهش قدرت ایران درمنطقه.
هفته گذشته کنفرانسی در مصر از سوی مرکز بین‌المللی مطالعات آینده‌نگر و استراتژیک قاهره برپا شد که محور مذاکرات آن روابط اعراب و ایران بود. در این کنفرانس کارشناسان مصری و سایر کشورهای عربی به بررسی روابط اعراب و ایران در شرایط کنونی پرداخته و در پایان پیشنهادهایی را هم برای بهبود روابط ارائه کردند.
آنچه که باعث تشکیل کنفرانسی درمص رآن هم بدون حضور ایران شد ترس اعراب از احتمال نزدیکی رابطه ایران و آمریکا به یکدیگر بود. این نگرانی در سخنان سخنرانان کنفرانس به‌خوبی نمود داشت.
سخنرانان اصلی مصری در این کنفرانس نسبت به گفت‌وگوهای قریب الوقوع ایران و آمریکا که وعدۀ آن در هنگام همایش‌های انتخاباتی باراک اوباما داده شده است، ابراز نگرانی کردند. احمد فخر، ژنرال بازنشسته و رئیس مرکز یاد شده که به‌عنوان یکی از کارشناسان استراتژیک برجسته در مصر شناخته می‌شود، اهداف منطقه‌ای ایران را تهدیداتی علیه امنیت ملی و منافع منطقه‌ای مصر ارزیابی کرد.
مصر ظرف ماه‌های گذشته و پس از پایان جنگ غزه که به‌دلیل همکاری با اسرائیل بر سر بستن مرزهای رفح مورد انتقاد شدید افکار عمومی داخلی خود قرارگرفت، ایران را مکرراً به قدرت‌طلبی متهم کرده است.
روابط دو کشور ایران و مصر هم در ماه گذشته که نیروهای امنیتی قاهره تعدادی از اعضای حزب‌الله لبنان را دستگیر کردند، با تشنج همراه شد. مصر، حزب‌الله لبنان ( و به تبع آن ایران ) را متهم کرد که برای سرنگونی دولت مبارک قصد اقدام مسلحانه در این کشور را داشته است درحالی که سیدحسن نصرالله با رد این اتهامات گفت که این نیروها برای کمک به مردم غزه از طریق تنها مرز زمینی غزه که درمصر قراردارد به این کشور رفته‌اند.
ظاهرا مصر و عربستان، ایران را رقیب قدرتمندی درمعادلات منطقه یافته‌اند و برای این موضوع دلایل متعددی هم دارند که یکی از آنها روی کار آمدن یک دولت شیعه طرفدار ایران درعراق، مقاومت حزب‌الله لبنان و حماس فلسطین و جذب افکار عمومی مردم عرب به ایران و فشار آنها به دولت‌هایشان به‌دلیل سازش با اسرائیل است.
به همین دلیل اکنون دولت‌های عربی قصد دارند با اتخاذ برخی راهبردها قدرت ایران را که می‌رود با حل مشکلاتش با آمریکا افزایش یابد را مهار کنند. تحولات سیاسی هفته‌های اخیر درمنطقه نیز حاکی از تلاش‌هایی است که دراین راه انجام می‌شود. اخیرا بنیامین نتانیاهو- نخست‌وزیر اسرائیل- به مصر و اردن سفر کرد. او قصد خود را از این سفر خنثی کردن تهدید هسته‌ای ایران، عنوان کرد که برای رسیدن به این هدف به کمک این کشورها نیازمند است! یک مقام ارشد این رژیم هم از «ملاقات‌‌هایی در بالاترین سطوح میان بنیامین نتانیاهو و عبدالله دوم، پادشاه اردن » خبر داد.
قرار است مبارک و نتانیاهو به دیدار اوباما بروند. اوباما هم قرار است به مصر سفر کرده و در مورد مسلمانان در این کشور سخنرانی کند؛ کاری که اسلامگرایان مصری آن را تقبیح کرده‌اند. سفر پاپ به اردن و اسرائیل و دلجویی از مسلمانان و یهودیان هم خبر از برخی تحرکات اساسی در منطقه دارد. شیمون پرز- رئیس‌جمهوری اسرائیل- در مراسم استقبال از پاپ به موضوع لزوم مقابله با بنیادگرایی در منطقه اشاره کرد و طبیعی است که منظور پرز جمهوری اسلامی ایران و حزب‌الله و حماس است.
پاپ هم به موضوع افزایش دوباره موج یهودی ستیزی اشاره کرد و آن را تقبیح نمود که این راهم می‌توان مربوط به طرح موضوع هولوکاست در سال‌های اخیر توسط ایران دانست. این روزها خبرهایی هم مبنی بر بدرفتاری ماموران سعودی با زائران ایرانی و انگشت نگاری از آنها طی چند مرحله با روش‌های خشن به‌ویژه در مورد زنان منتشر شده است که می‌تواند نوعی اعلام موضع سیاسی عربستان علیه ایران تلقی شود.
علاوه بر حمایت ایران از گروه‌های نظیر حزب‌الله و حماس و جذب افکار عمومی مردم عرب از سوی ایران، پیشرفت‌های صلح‌آمیز هسته‌ای ایران نیز می‌تواند معادله قدرت در منطقه را برهم زند. کشورهای عربی خود را نظاره‌گر گسترش قدرت منطقه‌ای ایران می‌دانند و لذا به‌دنبال راهی جهت کاهش این قدرت و توازن میان ایران و دولت‌های عربی هستند.
گزارش‌های موجود از آماده شدن دولت اوباما برای تماس با ایران، باعث نگرانی پایتخت‌های بزرگ عربی شده است. تماس با ایران یکی از اولویت‌های اصلی سیاست خارجی اوباما بوده و مقامات ارشد آمریکایی برای اتخاذ شیوه مناسب جلسات روزانه دارند. به همین دلیل رابرت گیتس- وزیر دفاع- و دنیس راس- کارشناس خاورمیانه و فرد ناظر بر مرور سیاست تماس با ایران- از سوی آمریکا به منطقه اعزام شدند تا از نگرانی اعراب بکاهند و به آنها نسبت به پشتیبانی آمریکا از مواضع‌شان و نیز تلاش‌های واشنگتن برای متوقف کردن برنامه هسته‌ای ایران اطمینان خاطر بدهند.
با این حال در مطبوعات عربی و اسرائیلی گزارش می‌شود مقامات آمریکایی در حال تهیه طرحی هستند که به موجب آن، دولت اوباما یک بسته پیشنهادی شامل گفت‌وگو با ایران بر سر تمام مسائل کلیدی از جمله عراق، لبنان و امنیت خلیج‌فارس ارائه خواهد داد. لذا تحلیلگران، از جمله کسانی که در کنفرانس هفته گذشته قاهره حضور داشتند، از ایدۀ پرداختن به تمام موضوعات در یک مرحله، به‌عنوان رویکرد «چانه‌زنی بزرگ» یاد کرده وهشدار دادند که بهای آن را اعراب باید بپردازند.
هرچند به‌نظر نمی‌رسد آمریکایی‌ها برای نشستن بر سر میز صلح با ایرانی‌ها عجله داشته باشند، اما این اقدامات باعث برانگیخته شدن بحث‌هایی در جهان عرب برای یافتن بهترین راه مهار ایران شده است. در جریان کنفرانس هفته گذشته قاهره، پیشنهاداتی درخصوص تأسیس یک نظام امنیتی منطقه‌ای یا سازمانی که ایران و کشورهای عربی را برای حل و فصل مسائل مورد مناقشه تحت پوشش قرار دهد، داده شد. کارشناسان عرب گفتند که منطقه استراتژیک خلیج‌فارس از فقدان یک سیستم امنیتی کارآمد رنج می‌برد و اعلام کردند تحت چنین شرایطی، منطقه بیش از هر زمان دیگر به یک طرح جامع امنیتی نیاز دارد.
فکر ایجاد سازمان امنیتی، بحثی چالش‌برانگیز در سیاست خارجی کشورهای منطقه محسوب می‌شود اما بسیاری بر این عقیده‌اند که مذاکره، آغاز مناسبی برای طی این مسیر است. مصطفی الفکی- رئیس کمیته سیاست خارجی مجلس مصر- گفت: «حتی اگر ایران برنامه‌ای برای منطقه در اختیار داشته باشد، دو طرف می‌توانند پشت میز مذاکره بنشینند و براساس احترام متقابل به گفت‌وگوی سیاسی بپردازند.»
با این حال، برخی هم نگرانند که تماس با ایران باعث شکاف در میان اعراب شود و موضع آنها را تضعیف کند.
به همین دلیل مکرم محمد احمد- روزنامه‌نگار و رئیس اتحادیه مطبوعاتی مصر- گفت: «ما اعراب قبل از اینکه با ایران حرف بزنیم، باید خودمان برای رسیدن به یک موضع واحد صحبت کنیم.»
اما آنچه بیش از همه مد نظر اسرائیل در رابطه با ایران و اعراب است و سیلوان شالوم- یکی از اعضای حزب حاکم لیکود- در کنست اسرائیل صراحتا به آن اشاره کرده این است که تضاد اعراب و ایران به نقطه جنگ‌های مذهبی میان مسلمانان برسد. زیرا در پرتو افزایش تضاد اعراب و ایران به‌خصوص اگر به درگیری مذهبی ( شیعه و سنی ) هم بینجامد اسرائیل می‌تواند از درگیری 2 دشمن دیرینه خود درمنطقه؛ یعنی اعراب و ایران و دریک کلمه مسلمانان خشنود شده و به حل تضادهای داخلی و خارجی خود بپردازد. شالوم اخیرا در مصاحبه‌ای رسما از بروز جنگ شیعه و سنی درمنطقه ابراز خشنودی کرده است.
