همشهری آنلاین- مرضیه کاویانی: «علی یاراحمدی» ساکن ۵۴ ساله محله شهرک ولی‌عصر(عج) سال‌هاست آشپزی هیئت‌های محله‌اش را برعهده دارد. او خدمت به عزاداران امام‌حسین(ع) را سعادتی می‌داند که نصیبش شده است. آشپز هم‌محله‌ای در کنار آشپزی هیئت، دستی هم در کارهای خیر دارد. این موضوع باعث شد تا همزمان با فرارسیدن ماه محرم سراغش برویم و حرف‌هایش را درباره حرفه‌اش و فعالیت‌هایش بشنویم.
قصه‌های خواندنی تهران را اینجا دنبال کنید
ساعاتی از ظهر گذشته است. احمدی در حیاط مسجد باب‌الحوائج در محله شهرک ولی‌عصر(عج) به همراه ۲ نفر از هم‌محله‌ای‌هایش در حال پختن غذای هیئت هستند. سال‌هاست آشپزی هیئت مکتب‌الشهدای منطقه ما را برعهده دارد. او در حالی‌که به چگونگی مهارتش در حرفه آشپزی اشاره می‌کند می‌گوید: «از ۲۱ سالگی به استخدام وزارت نیرو درآمدم. مدتی بعد از استخدام، در آشپزخانه شرکت و در کنار سرآشپز، پختن غذاهای کارمندان را برعهده گرفتم. کار در آشپزخانه وزارت نیرو باعث شد تا با فوت و فن آشپزی آشنا شوم و کم‌کم در کارم مهارت پیدا کنم. حالا ۳۰ سال است که آشپز هستم.»
آشپز هم‌محله‌ای همزمان با ساخت مسجد باب‌الحوائج، در روزهای عاشورا و تاسوعا به پختن غذای نذری هیئت محله‌اش کمک می‌کرد. او می‌گوید: «وقتی ۱۶ و ۱۷ ساله بودم مسجد باب‌الحوائج افتتاح شد. عشق به ائمه باعث شد تا در مراسم و مناسبت‌ها، به‌ویژه ماه محرم در آشپزخانه هیئت کار کنم. اوایل در غذا پختن کمک می‌کردم، حالا سال‌هاست آشپز هیئت‌های محله هستم. همه زندگی‌ام را از همین کار و برکات آن دارم.»
هیزم برای درست کردن اجاق
فعالیتش در آشپزخانه وزارت نیرو باعث شده بود تا حرفه آشپزی را به خوبی یاد بگیرد. پس با گذشت زمان مسئولیت پخت غذای نذری مسجد و هیئت محله‌اش را بر عهده گرفت. احمدی می‌گوید: «۳۰ سالی می‌شود که غذای نذری هیئت را می‌پزم. آن روزها امکانات حالا را نداشتیم. از اجاق‌های چندشعله و فشارقوی خبری نبود. برای پختن غذا ناچار با آجر، اجاق درست می‌کردیم و با روشن کردن هیزم غذا را می‌پختیم. تهیه چوب برای هیزم و دودی که از سوختن چوب تولید می‌شد، مشکلات بسیاری داشت.»
با وجود سختی‌های روشن نگه داشتن اجاق، آشپز هم‌محله‌ای آن روزها غذای ۴۰۰ تا ۵۰۰ نفر از عزاداران را روی همین اجاق آماده می‌کرد. مدتی نگذشت که اجاق‌ها جای خود را به کپسول‌های گاز دادند. احمدی با اشاره به این موضوع می‌گوید: «کپسول‌ها هم سختی خودش را داشت. تهیه چندین کپسول آن هم در روزهای ماه محرم که اغلب اهالی و هیئت‌ها یا مساجد غذای نذری می‌پختند کار سختی بود. از چند روز مانده به پخت غذا، چندین کپسول پر آماده می‌کردیم تا هنگام آشپزی دچار مشکل نشویم.»
او از امکاناتی که این روزها برای آشپزی وجود دارد راضی است و می‌افزاید: «اجاق‌های چندین شعله و فشارقوی و همچنین گاز شهری، بسیاری از مشکلات آشپزی را حل کرده است. حالا دیگر دغدغه هیزم یا تهیه تعداد زیادی کپسول گاز را نداریم.»
بشقاب‌هایی برای غذای نذری
در گذشته از ظروف یکبارمصرف خبری نبود و معمولاً در مساجد و تکیه‌ها یا هیئت‌ها، غذاهای نذری را در بشقاب می‌دادند. آشپز هیئت مکتب‌الشهدا از نحوه پذیرایی عزاداران در سال‌های گذشته می‌گوید: «آن روزها علاوه برهیئت مکتب‌الشهدا، غذای هیئت دیوانگان حسین(ع) را هم من آماده می‌کردم. آن زمان ظروف یکبارمصرف چندان مرسوم نبود، به همین دلیل حدود ۲۰۰ عدد بشقاب ملامین در مسجد داشتیم که غذای نذری را در آنها ریخته و به عزاداران می‌دادیم.»
اگرچه بشقاب‌های ملامینی آن دوران دیگر مشکل آلودگی محیط‌زیست یا بازیافت را به همراه نداشتند، اما پذیرایی با این بشقاب‌ها هم مشکلات خودش را داشت. احمدی می‌گوید: «تهیه بشقاب به تعداد زیاد برای عزاداران کار سختی بود. حضور ۵۰۰ عزادار و گاهی اوقات بیشتر، همواره موجب می‌شد با کمبود بشقاب مواجه شویم. در این مواقع، عده‌ای از اهالی مسئولیت شستن و آماده کردن بشقاب‌ها برای غذای باقیمانده عزاداران را برعهده داشتند.» او می‌افزاید: «به یاد دارم آقای نوروزی که پزشک داروساز محله بود، همیشه شستن بشقاب‌ها را برعهده می‌گرفت. او با رضایت قلبی‌اش این کار را انجام می‌داد و معتقد بود دوست دارد به عزاداران امام حسین(ع) خدمت کند.»
نیازمندان محله در اولویت اصلی
آشپز هم‌محله‌ای چند سالی است که در ایام ماه محرم غذای بیش از۱۵۰۰ نفر را تهیه می‌کند. وقتی از او می‌پرسیم که تهیه غذا آن هم برای این تعداد کار سختی نیست؟ در پاسخمان می‌گوید: «شاید در روزهای دیگر این کار سخت به نظر آید، اما در ایام محرم و عزاداری ائمه(ع)، لطف و عنایت امامان و ائمه(ع) باعث می‌شود تا کار راحت به نظر آید.» احمدی معمولاً غذای نذری هیئت محله‌اش را با کمک ۲ یا ۳ نفر از اهالی می‌پزد و تاکنون هیچ‌وقت پیش نیامده غذایش خراب شود. او می‌گوید: «وقتی مواد اولیه را به اندازه و به جا اضافه کنیم مشکلی پیش نمی‌آید. البته چون غذای نذری به نیت ائمه(ع) و معصومین(ع) پخته می‌شود پس لطف و عنایت آنها باعث شده تا مشکلی پیش نیاید.»
هیئت مکتب الشهدا علاوه بر روز تاسوعا و عاشورا، چند روزی از دهه اول محرم را هم غذای نذری می‌دهد. احمدی اولویت نذری دادن را رساندن این غذا به نیازمندان محله می‌داند و می‌گوید: «اگرچه غذا را برای هیئت تهیه می‌کنیم، مقداری از آن را بین افراد نیازمند توزیع می‌کنیم. البته اگر کسی برای تهیه غذا به مسجد یا هیئت مراجعه کند، سعی می‌کنیم دست خالی برنگردد.»
نقش بانوان در تهیه غذای نذری
در محله معمولاً همه سعی می‌کنند به تهیه غذای نذری کمک کنند. احمدی با اشاره به این موضوع می‌گوید: «عده‌ای با دادن گوسفند یا گوساله نذری در تهیه غذا سهیم می‌شوند. برخی در تهیه مواد اولیه و آماده کردن اجاق و پخت وپز کمک می‌کند.» بانوان محله شهرک ولی‌عصر(عج) هم در تهیه غذای نذری نقش دارند. احمدی به وظایفی که معمولاً بانوان انجام می‌دهند اشاره می‌کند و می‌گوید: «معمولاً کارهایی مانند پاک کردن برنج، لپه، سبزی و خردکردن پیاز و... را بانوان برعهده می‌گیرند.»
حتماً شما هم متوجه عطر و طعم ویژه غذاهای نذری شده‌اید. آشپز هم‌محله‌ای در این‌باره می‌گوید: «اگرچه ادویه که به این غذا اضافه می‌کنم به غذاهای دیگر هم می‌زنم، اما با عنایت و توجه ائمه(ع) غذای نذری خوشمزه‌تر می‌شود.» احمدی ۲ دختر دارد. او معمولاً در پایان آشپزی به اندازه ۲ نفر برای خودش سهم برمی‌دارد. می‌گوید: «غذای امام‌حسین(ع) تبّرک است و هر فردی دوست دارد از آن بخورد. پس سعی می‌کنیم به گونه‌ای تقسیم کنیم تا به همه برسد.»
صندوق خیریه‌ای برای نیازمندان
آشپز مسجد باب‌الحوائج مدتی است به کمک عده‌ای از هم‌محله‌ای‌هایش با راه‌اندازی صندوق خیریه امیرالمؤمنین(ع) در مسجد باب‌الحوائج سعی می‌کند دست خانواده‌های نیازمند محله‌اش را بگیرد. او درحالی‌که به فعالیت‌های صندوق خیریه اشاره می‌کند، می‌گوید: «۳ سالی می‌شود که با راه‌اندازی صندوق خیریه امیرالمؤمنین حدود ۸۰ خانواده نیازمند هم‌محله‌ای را تحت سرپرستی قرار داده‌ایم. فعالیت‌های ما در این صندوق به شکل کمک‌های نقدی و توزیع سبد ارزاق در بین خانواده‌های نیازمند است.»
آشپز هیئت‌های محله معمولاً توزیع ارزاق را خود برعهده دارد. می‌گوید: «در طول سال به‌ویژه ایام خاص مانند عیدنوروز، ماه مبارک رمضان، بازگشایی مدارس و ماه محرم، بین خانواده‌های بی‌سرپرست یا بدسرپرست و نیازمند، سبد کالا توزیع می‌کنیم.» مسئولان صندوق خیریه محله سعی می‌کنند در توزیع سبدهای کالا آبروی فرد حفظ شود. احمدی با اشاره به این موضوع می‌گوید: «میان خانواده‌های نیازمند، عده‌ای با توجه به سن و سال و مشکلات جسمی، توان حمل سبد ارزاق را ندارند. خدا را شاکرم که این توفیق نصیبم شده تا ارزاق این خانواده را به دستشان برسانم.»
-----------------------------------------------------------------------------------------------
*منتشر شده در همشهری محله منطقه ۱۸ در تاریخ ۱۳۹۴/۰۷/۲۶
نظر شما