همشهری آنلاین - محسن مهدیان: حفاظت از محیط‌زیست به عهده چه کسی است؟ حامیان محیط‌زیست؟ تشکل‌های دفاع از حیوانات و طبیعت؟ نهادهای مردمی کارشناسی و مجموعه‌های پژوهشی؟ گروه‌های متدین و انقلابی کجا هستند؟ از محیط‌زیست با کدام رویکرد دفاع می‌کنیم؟ از نگاه مادی‌گرایی و از زاویه نگاه معیوب غرب و یا جایگاه حقیقی طبیعت در عالم؟
قصه‌های خواندنی تهران را اینجا دنبال کنید
همه ما از اهمیت محیط‌زیست در نگاه رهبری باخبریم. اما چه نسبتی توانسته‌ایم با دلشوره‌ها و دلنگرانی‌های محیط‌زیستی ایشان برقرار کنیم؟
داستان آهوهای پارک جنگی اطراف تهران، تاریخی شد. ماجرای تذکر رهبر معظم انقلاب برای حفاظت از زیستگاه آهوهای این پارک جنگلی که سرنوشت یک طرح بزرگ شهری را تغییر داد.
برخی به جهت ولایت پذیری‌شان، موسمی و فصلی سراغ محیط‌زیست می‌روند و البته این مسئله را اولویت دست چندم نظام می‌دانند و وقتی ورود می‌کنند که یک چالش محیط‌زیستی تبدیل به یک بحران امنیتی شود. مثلاً تخریب طبیعت و تهدید آب کارون و خشک شدن تالاب‌های خوزستان زمانی برایشان اهمیت پیدا می‌کند که بیم اعتراضات خیابانی رود و یا ریزگردها از یک چالش محیط‌زیستی به یک بحرانی سیاسی تبدیل شود.
مخاطب پرسش ما جوان متدین انقلابی است. بنابراین کسانی که از محیط‌زیست به جهت دلمشغولی‌های صنفی و یا علائق کارشناسی و یا ژست‌های روشنفکری و دغدغه‌های مادی و ناقص غربی دفاع می‌کنند در معرض این سؤال نیستند. و اما چرا انقلابیون ما کمتر نسبت به محیط‌زیست دغدغه دارند؟
پاسخ این سؤال را باید در ۲ سرفصل جداگانه تحلیل کرد. یکی فهم تعمیم نیافته از سریان وحدت در کثرت و امتداد نظام توحیدی تا نظام مادی و دوم شیوه و روش ناتمام از سبک زندگی دینی.
ضعف اعتقادی ما در فهم صحیح از این نظام توحیدی است. طبیعت را باید با نگاه معرفتی و حکمی الهی تحلیل کرد. طبیعت، هم آیه است و هم نماد. آیه، وجود حضرت حق و نماد، جلوه‌های وجودی حق است. بر همین اساس اهل معنا طبیعت را زبان گویای معشوق می‌دانند. در نگاه توحیدی به هستی، طبیعت نه فقط آیه‌ای از وجود حق و بلکه جلوه‌ای از معشوق ازلی است. مثل اینکه حافظ طبیعت را تنها معبری برای استدلال و برهان علیت نمی‌داند بلکه آن را نمادی می‌پندارد که هر عنصرش جلوه‌ای از معشوق است. «هر که بر هرچه نظر کرد پرستید تو را».
مراد دل ز تماشای باغ عالم چیست
به دست مردم چشم از رخ تو گل چیدن
همین ضعف معرفت شناختی، مقدمه اشکالی دیگر در سبک زندگی ماست. سبک زندگی را اگر توحیدی تعریف کنیم، زیست مؤمنانه و انقلابی امتداد دادن توحید تا جزئی‌ترین سطح زندگی است. زندگی توحیدی، جبهه حق را با همه اجزایش می‌بیند و محیط‌زیست و دفاع از حیوانات را جزئی از این نگاه جبهه‌ای به عالم می‌داند.
اگر محیط‌زیست را در امتداد توحیدی به عالم ماده تحلیل کنیم، جایگاهش در سبک زندگی فردی و اتفاقاً سبک مبارزات انقلابی می‌درخشد. همین محیط‌زیست می‌تواند دست نظام سرمایه‌داری امپریالیستی را در عالم رو کند و بی‌آبرو سازد. افیون سرمایه‌داری و ظلم ساختاری امپریالیسم جهانی را تنها با همین تخریب محیط‌زیست می‌توان به افکار عمومی جهان نشان داد.
در نهایت اینکه با نگاه توحیدی به طبیعت، دفاع از محیط‌زیست جزئی از زندگی مجاهدانه در جبهه حق است. دفاع از محیط‌زیست را از نمایش خارج کنیم؛ چه ژست‌های روشنفکری و چه اداهای تصنعی سیاسی. حقیقت انقلابی‌گری توجه تام و تمام به همه اجزای جبهه حق از جمله طبیعت و غیره است؛ چه آنکه جبهه مقابل نیز با تمسک به همین موضوع، دست به تغییر طبیعت زده است.
منتشر شده در همشهری محله منطقه ۱۲ در تاریخ ۱۳۹۶/۱/۱۵
نظر شما