همشهری آنلاین - فتانه احدی: از سرگیری روابط دیپلماتیک ایران و عربستان بعد از ۷ سال می‌تواند فصلی نو در دیپلماسی منطقه غرب‌آسیا آغاز کند. همچنین این روابط موجب کاهش تنش در منطقه خواهد شد. هرچند که قطعا این توافق به مذاق مخالفان اصلی این توافق به ویژه اسرائیل قطعا خوش نخواهد آمد و به گفته خوش‌چشم بازنده اصلی این بازی اسرائیل و آمریکا هستند.
در ادامه گفت‌وگوی همشهری آنلاین با مصطفی خوش‌چشم ، تحلیل گر و کارشناس سیاست خارجی درباره توافق ایران و عربستان و مواضع آمریکا و رژیم صهیونیستی در این‌باره را بخوانید.
نظر شما در مورد توافق ایران و عربستان و کاهش تنش بین این دو کشور با چه هدفی از سوی ایران پیگیری می‌شد؟
دقیقا از زمانی که آقای رئیسی در انتخابات پیروز شد، افزایش تجارت خارجی به ویژه افزایش تجارت خارجی با کشورهای منطقه و همسایه، همواره به عنوان یکی از راه‌های اصلی بهبود وضعیت تولید و معیشت مردم در دستور کار بوده است و این مهم امکان پذیر نیست مگر با کاهش تنش با رقبای اصلی به ویژه عربستان سعودی که در منطقه حضور دارند.
بنابراین جلسات متعدد گفت‌وگو به میزبانی بغداد برگزار شد، در نهایت در سفر اخیر آقای رئیسی در چین هم این مساله مطرح شد و چینی‌ها هم موضع خوبی در این زمینه گرفتند و نهایتا خب این برقراری روابط مورد تایید دو طرف قرار گرفت.
آیا کم‌رنگ شدن روابط عربستان و آمریکا نیز در این توافق تاثیر داشته است؟
عربستانی‌ها از دوره اوباما پیوسته در طرح‌های متعددی که با مشارکت آمریکا و رژیم صهیونیستی برعلیه جمهوری اسلامی ایران و متحدان منطقه انجام می‌شد، سعی در تضعیف محور مقاومت به ویژه جمهوری اسلامی ایران را داشتند. بر همین اساس و در اوج این همکاری‌ها عربستان از آقای ترامپ خواست تا برای آنها وارد جنگ با ایران شود. آقای ترامپ نیز رسما اعلام کرد که به خواست عربستان تن نمی‌دهد و برای عربستان وارد جنگ با ایران نخواهد شد. بنابراین عربستانی‌ها از آن زمان متوجه شدند که حمایت آمریکا تنها زمانیست که از عربستان به عنوان قلک یا گاو شیرده و ابزار استفاده کنند.
اتفاقاتی که در منطقه رخ داد، چه تاثیری در تصمیم عربستان برای توافق گذاشت؟
عقب‌نشینی آمریکا از افغانستان و تنها گذاشتن دولت افغانستان که موجب سقوط چندروزه این دولت شد. همین طور رخدادهای اخیر در عربستان، تماما پالس‌هایی به عربستان وکشورهای حاشیه خلیج فارس داد که آمریکا به هیچ عنوان قابل اعتماد نیست.
با توجه به اینکه عربستانی‌ها در مشارکت با اسرائیل طرح‌های متعددی از جمله دو دوره جنگ ترکیبی در یک سال اخیرکه بر علیه ما انجام دادند و حضور موثر تامین‌کننده مالی و اطلاعاتی آنها که به شکست انجامید، باعث شد راهی جز نبینند که در مسیری حرکت کنند که امارات و کویت ماه‌ها پیش در آن مسیر حرکت کردند و سفرای خود را به ایران باز فرستادند.
در این توافق بازنده اصلی چه کسی است؟ آیا عربستان به ناچار این توافق را پذیرفت؟
رفتار رسانه‌های جمهوری اسلامی ایران و عربستان به وضوح نشان‌دهنده همین وضعیت است. در ایران رسانه‌ها پوشش وسیع و نسبتا مثبتی به قضیه دادند. درحالی که عربستانی‌ها با اخبار کوتاه و ظاهرا با نوعی اکراه و گویی که با اجبار چین مجبور شدند به این کار تن در دهند.
بنابراین وضعیت حاکی از این است که عربستانی‌ها گزینه دیگری مقابل خود نمی‌دیدند در عین حال بازنده اصلی این بازی اسرائیل و آمریکا هستند. به شهادت دو نخست وزیر پیشین رژیم صهیونیستی یائیر لاپید و نفتالی بنت این یک شکست بسیار بزرگ برای سیاست خارجی رژیم صهیونیستی در منطقه و به ویژه در قبال ایران است. چرا که شرکای خود را دچار تزلزل می‌بینند و روابط با عربستان می‌تواند در حقیقت کاهش پیدا کند و سرعت رشد آن گرفته شود.
موضع آمریکا در این باره چیست؟ دخالت چین به عنوان یکی از رقبای آمریکا چه تاثیری در منطقه داشته است؟
آمریکاییها هم در حقیقت این را یک بازی سه سر باخت می‌دانند و به جهت اینکه یکی از متحدان منطقه با یکی از دشمنانش کاهش تنش داده است و دوم اینکه آمریکا در این کاهش تنش نقشی نداشته است و سوم اینکه رقیب اصلی آمریکا یعنی چین که به لحاظ سیاسی در منطقه غرب آسیا حضور پر رنگی نداشته است حالا توانسته با یک گام بزرگ به جلو، واسطه کاهش تنش در غرب آسیا شود و یک موضع و جای پای محکم سیاسی را برای خود ایجاد کند. بنابراین این یک باخت مسلم برای طرف آمریکایی تلقی می‌شود.
با این توافق آیا می‌توان به عربستان اعتماد کرد و با خیال راحت برای آینده این روابط برنامه ریزی کرد؟
البته نباید به سرعت به نتایج پرداخت و امیدواری بیش‌از حد داشت. عربستانی‌ها در سال‌های اخیر سیاست یک بام و دو هوای زیادی داشتند. معنی گسترش روابط با ایران به هیچ عنوان به این معنا نیست که همکاری عربستان با اسرائیل متوقف خواهد شد اگر چه که سرعت رشد این همکاری‌ها کم خواهد شد اما متوقف نخواهد شد.
باید در عمل دید که میزان صداقت و میزان موضع اقدامی عربستان به چه شکل است و میزان صداقت عربستان را در عمل مورد ارزیابی قرار داد. چراکه بسیار پیش آمده سیاست اقدامی و سیاست اعلامی عربستانی‌ها متفاوت باشد. بنابراین درست است که این توافق یک گام مثبت است اما باید محتاطانه با نتایج و آینده آن نگاه کرد.
به نظر شما آیا این توافق تدام خواهد داشت؟
قطعا ادامه خواهد داشت. قرار است تا دو ماه دیگر تبادل سفرا و گفت‌وگوهای بین سفرا صورت گیرد. برای میان مدت می‌توان گفت که روابط مورد تائید دو طرف قرار خواهد گرفت. به ویژه که طرف عربستانی راهکار دیگری در مقابل خود نمی‌بیند، آمریکا بیش از پیش ضعیف شده است و در حال خروج از منطقه است، طرف ایرانی نیز برای بهبود معیشت مردم یکسره به دنبال افزایش تجارت خارجی است و می‌تواند در این زمینه هم با عربستانی‌ها همکاری‌هایی داشته باشد.
بنابراین دو طرف قطعا تمایل دارند به سوی کاهش تنش و بهبود روابط گام بردارند و این گام در نهایت در میان مدت ادامه خواهد داشت. اگرچه که باید میزان اجرای توافقات و صداقت در اجرای توافقات از سوی عربستان را پیوسته مورد رصد و ارزیابی قرار داد.
نظر شما