شهاب مهدوی - همشهری آنلاین: می‌شود گفت سینمای ایران در مورد ورود کارگردان‌های تازه‌نفس، بسیار سهل‌گیر است. نتیجه‌اش اضافه شدن انبوهی کارگردان فیلم اولی است که سال‌هاست در سودای ساخت فیلم دوم‌شان به‌سرمی‌برند. در دهه ۶۰ وقتی بیشتر کارگردان‌های فعال در سینمای قبل از انقلاب، کنار رفته بودند، نیاز به تغییر نسل، ورود چهره‌های تازه را تسهیل کرده بود. مهم‌ترین چهره‌های سینمای پس از انقلاب در دهه۶۰ فعالان سینمای آزاد بودند.
مهدی صباغ‌زاده، کیانوش عیاری، مجید جوانمرد و محمدعلی سجادی ازجمله کارگردان‌هایی بودند که در دهه۶۰ امکان ورود به سینمای حرفه‌ای یافتند؛ کارگردان‌هایی که در دهه۵۰ در سینمای آزاد فیلم کوتاه می‌ساختند. جز اینها متولیان سینما، امکان ورود چهره‌هایی را به سینمای حرفه‌ای فراهم کردند که قرار بود در ریل‌گذاری تازه، نقش‌آفرین باشند.
در سال‌های بعد با گسترش ورود جوان‌ها به سینما، ورودی کارگردان‌ها هم گسترده‌تر شد. سال‌هایی که ضوابطی برای ورود فیلم اولی‌ها به سیاق دهه۶۰ وجود داشت و تأیید صلاحیت حرفه‌ای برعهده کانون کارگردانان گذاشته شد. سابقه دستیاری و ساخت فیلم کوتاه به‌عنوان نمونه کار ازجمله این ضوابط بود.
- آمار فروش فیلم‌های سینمایی در هفته اخیر
- واکنش تهیه‌کننده «ساخت ایران ۳» به حواشی تازه درباره فیلمش
- ببینید | صحنه ای از دعوای خیابانی رضا عطاران در انفرادی
استقبال تهیه‌کنندگان از ورود فیلم اولی‌ها
آنچه در این سال‌ها شاهدش بوده‌ایم، استقبال تهیه‌کنندگان و سرمایه‌گذاران از ورود فیلم اولی‌ها به سینما بوده است. بخش خصوصی‌ای که در آن حضور سرمایه‌گذار نقشی تعیین‌کننده در راه افتادن یک پروژه دارد و در مواردی تهیه‌کننده نقش مجری طرح و پیمانکار را ایفا می‌کند، حضور یک فیلم اولی مزایایی ویژه دارد.
وقتی سرمایه‌گذار، حضورش در یک پروژه را منوط به شرایطی می‌کند، تهیه‌کننده با یک کارگردان فیلم اولی راحت‌تر کنار می‌آید تا فیلمسازی باتجربه که ممکن است زیر بار خواسته‌های سرمایه‌گذار نرود. همین موضوع باعث شد در یک دهه اخیر، فیلم اولی‌های زیادی وارد عرصه فیلمسازی شوند.
نکته دیگر اینکه تعدادی از چهره‌های تازه، اساسا با داشتن یک سرمایه‌گذار، مسیر ورود به عرصه فیلمسازی را تسهیل کرده‌اند؛ در این سال‌ها بارها پیش آمده که افرادی بدون سابقه حرفه‌ای لازم و به صرف داشتن سرمایه‌گذار، تهیه‌کننده‌ای یافته‌اند که برای پروژه پروانه ساخت گرفته است.
ورودی از مسیر هنر و تجربه
در دهه۹۰ با راه افتادن گروه هنر و تجربه، امکانی برای نمایش فیلم‌های متفاوت فراهم شد؛ فیلم‌هایی که در شرایط عادی نمی‌توانستند روی پرده بروند. بسیاری از این فیلم‌ها توسط جوان‌ها ساخته شده بودند؛ فیلم‌هایی که حالا جایی هم برای اکران عمومی داشتند. درواقع هنر و تجربه، توقعی هم در میان بسیاری از علاقه‌مندان ورود به سینمای حرفه‌ای ایجاد کرد که گاهی اوقات خیلی منطبق با توانایی‌های حرفه‌ای افراد نبود. به مرور هنر و تجربه تبدیل به یک شبه ژانر شد؛ به‌گونه‌ای که از همان ابتدای تولید تصمیم گرفته می‌شد که فیلم برای نمایش در گروه هنر و تجربه ساخته شود.
تساهل در ورود فیلم اولی‌ها
آنچه در این سال‌ها شاهدش بوده‌ایم تساهل در ورود فیلم اولی‌ها بوده است. در سال‌های اخیر پیش آمده که حتی برای یک چهره فعال در فضای مجازی هم بدون سابقه حرفه‌ای پروانه ساخت صادر شده است. درواقع این سرمایه‌گذار و تهیه‌کننده بوده که نقش محوری را در ورود چهره‌های تازه ایفا کرده است. در این سال‌ها انبوهی فیلم توسط فیلم اولی‌ها ساخته شده که یا اکران عمومی نشده‌اند یا درصورت نمایش به موفقیتی نرسیده‌اند. البته که شاخه سینمای جشنواره‌ای هم در این سال‌ها همچنان فعال بوده تا برخی جوانان با سقف آرزوی اکران در هنر و تجربه، فیلم برای فستیوال‌ها ساخته‌اند.
شورای بررسی صلاحیت حرفه‌ای کارگردانان فیلم‌اولی در فارابی شکل می‌گیرد
در چنین شرایطی سازمان سینمایی تصمیم گرفته است تعیین صلاحیت حرفه‌ای فیلم اولی‌ها را به ماموریت‌های بنیاد سینمایی فارابی واگذار کند. اینکه چنین تصمیمی چه تبعاتی خواهد داشت و با چه معیارهایی صلاحیت حرفه‌ای افراد سنجیده خواهد شد، نکته‌ای است قابل بحث، اما عجالتا رئیس سازمان سینمایی چنین تصمیمی را گرفته است.
در برنامه ۵ ساله فارابی که از سوی محمد خزاعی، رئیس سازمان سینمایی ابلاغ شده آمده است که دبیرخانه شورای بررسی صلاحیت حرفه‌ای کارگردانان فیلم اولی در فارابی شکل گرفته و مستقر شود. تدوین آیین‌نامه بررسی صلاحیت حرفه‌ای کارگردانان فیلم اولی و تقویت حضور جوانان متعهد انقلابی در عرصه فعالیت‌های سینمایی و مدیریتی از دیگر اقدامات در این حوزه است.
همچنین نظر به مسئولیت فارابی در دوره جدید برای ارزشیابی، ساماندهی و تقویت کارگردانان فیلم اولی، راه‌اندازی باشگاه فیلم اولی‌ها به‌منظور تقویت متقاضیان کارگردانی فیلم اولی و همچنین حمایت از تولید آثار سینمایی توسط کارگردانان بااستعداد فیلم اولی و با رویکرد عدالت‌محوری و تمرکززدایی از برنامه‌های فارابی خواهد بود.
نظر شما