به نحوی که وی را باید معمار برقراری رابطه با عربستان و حل و فصل اختلافات به وجود آمده در طول سال‌های گذشته و اکنون دانست.
سفر رئیس مجمع تشخیص مصلحت نظام روز دوشنبه هفته گذشته بنا به دعوت رسمی ملک عبدالله بن عبدالعزیز پادشاه عربستان سعودی به این کشور انجام شد. این سفر در شرایطی انجام شد که عربستان ظرف دو سه سال اخیر مواضع تند و بی‌سابقه‌ای را علیه ایران اتخاذ کرده است. حتی چندی قبل شایع شد عربستان از روسیه خواسته است در مقابل یک پیشنهاد مالی هنگفت و شاهانه، تمام همکاری‌های سیاسی و اقتصادی خود با ایران را قطع کرده و به تضعیف جمهوری اسلامی کمک کند!
با توجه به احترام ویژه خاندان آل‌سعود برای هاشمی رفسنجانی، به‌نظر می‌رسد که سفر وی به عربستان بالقوه قادر است بخش مهمی از تنش‌های دو سه سال اخیر میان تهران و ریاض را کاهش دهد. این امر می‌تواند بزرگترین کمک به سیاست خارجی دولت نهم باشد.
به‌دنبال گزینه مناسب درایران
داوود هرمیداس باوند استاد دانشگاه و کارشناس امور بین‌الملل در تحلیل سفر هاشمی به عربستان با تاکید بر اهمیت آن می‌گوید: پس از ایجاد تفاهم برای حل بحران لبنان که همراه با توفیقاتی بود و باعث شد به‌طور موقت این بحران فروکش کند. کشورهای منطقه برای حفظ منافع خود به‌دنبال فرونشاندن دیگر بحران‌ها از جمله عراق و فلسطین هستند.وی می‌افزاید: در این میان کشورهای عربستان و ایران که صاحب قدرت و نفوذ کافی هستند می‌توانند بیش از دیگران در فرونشاندن این بحران‌ها نقش آفرینی کنند.
به گفته باوند برای دستیابی به چنین اهدافی نیاز است که توافقات ملموس و به دور از شعارزدگی حاصل شود که به‌نظر می‌رسد عربستان به این نتیجه رسیده است که چنین توافقی با کمک دولت فعلی ایران حاصل نخواهد شد. بنا براین با توجه به شناختی که از هاشمی رفسنجانی دارند و ایشان را منسوب به جریان معتدل در ایران می‌دانند، او را به‌عنوان گزینه مناسب برای دستیابی به اهدافشان انتخاب کرده‌اند.
به گفته این کارشناس امور بین‌الملل سفر هاشمی رفسنجانی با هدف دستیابی به مبانی مستدل، خارج از شعار و شعارزدگی برای حل بحران‌های منطقه‌ای صورت می‌گیرد که این امر امکان پذیر نیست مگر آنکه در دو سوی میز مذاکرات جریان‌های معتدل حضور داشته باشند. آخرین سفرهاشمی رفسنجانی به عربستان 26 شهریور سال 1384 صورت گرفت. در روزهایی که محمود احمدی‌نژاد به همراه منوچهر متکی وزیر خارجه و علی لاریجانی دبیر وقت شورای‌عالی امنیت ملی در نیویورک به سر می‌برد، هاشمی رفسنجانی با همراهی دو وزیر خارجه پیشین علی اکبر ولایتی و کمال خرازی به عربستان سعودی رفت.
انتخاب عربستان سعودی برای مذاکره دیپلماتیک در روزهایی که پرونده هسته‌ای جمهوری اسلامی حساس‌ترین موقعیت را در آستانه صدور اولین قطعنامه شورای امنیت سازمان ملل علیه ایران پیدا کرده بود، نشان از نگرانی‌های عمیق سیاستگذاران سابق جمهوری اسلامی نسبت به وضعیت پیش آمده داشت.
بی تردید سفر اخیر هاشمی جدای از دلیل ظاهری و مقطعی این سفر که کنفرانس بین‌المللی گفت‌وگوی اسلامی عنوان شده بود، دارای اهداف دیگری نیز بوده است. موضوعات دیگری از جمله فعال کردن مجدد روابط دو جانبه در سطوح بالاتر، تثبیت توافقات حاصله میان لبنانی‌ها در کنفرانس دوحه و انتقال این تجربه به فلسطین و برقراری آشتی میان جنبش‌های حماس و الفتح محور مذاکرات طرفین در این سفر مطرح شده است.
همچنین گفته شده است قرارداد امنیتی میان عراق و آمریکا نیز، از دیگر موارد مذاکرات رفسنجانی در عربستان بوده است و قطعا این سفر نیز عاری از دستاوردهای دیپلماتیک برای ایران نخواهد بود.
