بیروت چرا عروس خاورمیانه شد؟

به گزارش همشهری آنلاین به نقل از ایسنا، اسنادی وجود دارد که قدمت لبنان را به حدود ۵۰۰۰ سال پیش می‌رساند. این سرزمین خاستگاه فینیقی‌های بازرگان پیشه بود، مردمانی آرام و با فرهنگ. بعدها زیرسلطه امپراتوری رُم رفت و یکی از مراکز مسیحیت شد. در دوران اسلام، این سرزمین به دست اعراب فتح شد، مذهب دیگری به این سرزمین اضافه شد. بعدها به سلطه امپراتوری عثمانی درآمد تا زمانی که جنگ جهانی اول آغاز شد. فرانسه این سرزمین را به استعمار گرفت و در سال ۱۹۲۰ میلادی آن را به شش دولت تقسیم کرد که «جبل لبنان» یکی از آنها بود؛ سرزمینی در غرب آسیا که مدیترانه را تنگ در آغوش گرفته است.

لبنان در سال ۱۹۴۳ پس از یک مبارزه زیرپوستی طولانی، اعلام استقلال کرد و بعد از ۲۳ سال از قیومیت فرانسه خارج شد. در سفرنامه‌ها آمده است که آن زمان، لبنان کشوری بود بسیار آرام و مرفه که اقتصاد آن بر گردشگری، کشاورزی، تجارت و بانکداری پایه گذاشته شده بود. ساختمان‌های تجاری، خیابان‌ها، گالری‌ها، رستوران‌ها و کافه‌ها با معماری فرانسوی در شهرهای آن به ویژه بیروت بسیار دیده می‌شد، جمعیت مسلمان، مسیحی ارتدوکس و یهودی درهم آمیخته بود. لبنان مرکز گفتمان سیاسی و تلاش‌های فکری شده بود. هیچ شهری در خاورمیانه به اندازه بیروت در مُد سرآمد نبود. نمایش‌های هنری و شب‌های شعرِ زنده در آن برپا بود و طراحان مشهور آن را برای زندگی انتخاب کرده بودند، جایی که می‌شد فرهنگ مدیترانه‌ای را تجربه کرد. از همان دوران بود که لبنان را عروس خاورمیانه نامیدند و به بیروت لقب پاریس خاورمیانه دادند.

سال ۱۹۷۵ فرا رسید و جنگ داخلی سر گرفته شد. جنگ ۱۵ سال طول کشید. در میانه آن، رژیم صهیونیستی در سال ۱۹۸۲ به لبنان حمله کرد و این کشور به ویرانه تبدیل شد. صهیونیست‌ها ۱۸ سال در لبنان حضور داشتند.

در دهه‌های بعد با آن‌که لبنان صحنه درگیری‌های گاه به گاه قومیت‌ها بود، دوباره بازسازی و مکانی محبوب برای گردشگران شد. سال ۲۰۰۶ بیروت، درحالی که زیر سایه یکی از همان درگیری‌ها بود، در فهرست شهرهای برتر گردشگری جهان عرب و غرب قرار گرفت. سال ۲۰۰۸ روزنامه گاردین چاپ لندن، بیروت را در بین ۱۰ شهر برتر گردشگری قرار داد. سال ۲۰۰۹ نیویورک تایمز آن را به عنوان مقصد سفر پیشنهاد کرد. بیروت همواره در فهرست شهرهای زیبا جا داشته است.

آمارهایی از سال ۲۰۱۲ نشان می‌دهد ۳۴ درصد گردشگران این کشور از اتحادیه عرب، ۳۳ درصد از اروپا و ۱۶ درصد از آمریکا بودند. ایران و لبنان نیز از سال ۲۰۱۲ روادید خود را برای اتباع یکدیگر لغو کردند. ایرانی‌ها با ویزای فرودگاهی ۳۰ روز می‌توانند در لبنان سفر کنند و لبنانی‌ها برای سفر ۱۵ روزه به ایران، ویزا نیاز ندارند.

گردشگری تا امروز یکی از منابع اصلی درآمد برای بیروت و لبنان بوده است. هرچند در سال‌های اخیر تنش‌های داخلی آن را به مقصدی پرخطر تبدیل کرده است.

حالا یک بار دیگر بیروت طعم آتش و دود گرفته است، عصر سه‌شنبه محموله نیترات آمونیوم در بندری نزدیک مراکز توریستی و پرجمعیت بیروت، منفجر شد. تعداد کشته شدگان این انفجار به ۱۳۷ نفر و زخمی شده‌ها به ۵۰۰۰ نفر رسیده است، نزدیک به ۳۰۰ هزار نفر نیز بی‌خانمان شده‌اند. امدادگران در شهر همچنان در جست‌وجو مفقودان هستند. میزان خرابی این انفجار را به اندازه ویرانی‌های جنگ ۱۵ ساله لبنان تخمین زده‌اند.

بیشتر مراکز توریستی و تاریخی محبوب بیروت از آن انفجار آسیب دیده‌اند. تصاویری از «مسجد محمد الامین» یا مسجد آبی که کمتر از ۲۰ سال قدمت دارد و در دوره رفیق حریری - نخست وزیر اسبق لبنان - ساخته شد، منتشر شده است که بخشی از این خرابی‌ها را نشان می‌دهد. میدان شهدای تاریخی، محله‌های هنری Gemmayzeh و Mar Mikhael، کاخ بعبدا (کاخ ریاست جمهوری لبنان)، کلیساها، موزه‌ها، گالری‌ها، کافه‌ها، رستوران‌های محبوب گردشگران، همگی در نزدیکی محل انفجار بودند. هنوز میزان دقیق خسارت وارد شده به این مراکز ارزیابی نشده است اما این انفجار در بحبوحه اقتصادی، کاهش شدید ارزش پول ملی و کرونا، چشم‌انداز فرهنگی و توریستیِ عروس خاورمیانه را به ورطه نابودی کشاند.