انجام عملیات لایه‌نگاری تپه باستانی قزل‌قلعه فراهان

به گزارش همشهری آنلاین به نقل از ایرنا، عملیات گمانه‌زنی و لایه‌نگاری تپه قزل ‌قلعه فراهان با  مجوز پژوهشگاه میراث‌فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری از خرداد ماه امسال به مدت یک ماه انجام شده است.

تپه قزل قلعه (قزل تپه) در دشت فراهان و در ۲ کیلومتری روستای حسین‌آباد شهرستان فراهان استان مرکزی قرار گرفته و به‌خاطر ارتفاعش بر تمامی دشت مشرف است برپایه ساختار طبیعی آن، لایه‌ای تاریخی را در دل خود دارد و به‌دلیل رنگ قرمز مایل به سرخ خاک آن از سوی بومیان منطقه با نام تپه سرخ با قزل‌تپه شهرت دارد.

نخستین شواهدی که راهنمای هیات برای انجام پژوهش ‌باستان‌شناسی در این مکان شد، گچ‌بری‌های دوره ساسانی بود که لایه‌های سطحی تپه پدیدار شده و از وجود یک بنای مهم در این منطقه حکایت می‌کرد. بر این اساس عملیات گمانه زنی به‌منظور لایه نگاری تپه مذکور با نیت شناخت از دوره‌های سکونتی، بررسی ابعاد  کارکردی بنای مدفون در زیر خاک و نحوه ارتباط آن با سایر محوطه‌های دشت فراهان در دوره ساسانی انجام گرفت.

در جریان این عملیات گمانه‌هایی در این تپه مطرح شد که در پی آن منجر به کشف ساختارهای معماری از دل تپه شده و این بقایای معماری شامل دیوارهایی از خشت و ملات گل با عرض پنج و ۲ دهم متر در بعضی از قسمت‌های دیواره است. در پایه این دیوارها  چند رج آجر با روکش گچ کار شده و سپس دیوار خشت و گلی بر مبنای دیوار آجری چیده شده است. مساله مهم در مورد این تپه باستانی این است که فضاهای معماری در برخی قسمت‌ها با آواری از ترکیب سنگ لاشه، تکه‌های آجر و گچ پر شده است.

مهمترین عناصر منقول به‌دست آمده از این عملیات باستان‌شناسی چند قطعه گچ‌بری و چند قطعه سفال است که نشان از اهمیت بنای مدفون و استفاده از این مکان تنها در دوره ساسانی دارد. هرچند شناخت از ابعاد کارکردی بنای موجود در قزل تپه، نیاز به انجام مراحل بعدی کاوش‌های باستان‌شناسی در سطح وسیع‌تر دارد، ولی با همان چند گمانه باز شده در این محوطه می‌توان وجود یک بنای مذهبی مانند آتشکده یا عمارت اربابی را که در فراهان دوره ساسانی را مورد توجه بوده، پیشنهاد داد.

فراهان ناحیه‌ای کهن و نام‌آور در استان مرکزی است که با توجه به وجود محوطه‌ها و بناهای مهم دوره از جمله آتشکده فردقان در دوره ساسانی و قبل از  اسلام دارای اهمیت است و در صورت برنامه‌ریزی برای تامین اعتبار و انجام کاوش‌های باستان‌شناسی در محوطه‌های کلیدی این منطقه مانند قزل‌قلعه می‌توان به آثار شناختی مهم در ابعاد فرهنگ و هنر، بررسی ارتباطات و سیر و سقوط جوامع انسانی، بررسی اندیشه‌های مذهبی و تعاملات میان منطقه در برهه‌ای از تاریخ ایران یعنی دوره ساسانی رسید.