آمارهای مربوط به صادرات محصولات کشاورزی نشان می‌دهد که سه کشور عراق، امارات و روسیه بزرگ‌ترین مقاصد میوه و تربار ایران در سال ۹۷ است. نکته جالب این است که روسیه در سال ۹۷ بزرگ‌ترین صادرکننده گندم در جهان لقب گرفت که در سال ۲۰۱۹ توانست تولید محصولاتش را افزایش و تولید غلات را به حدود ۱۲۰ میلیون تن برساند که درآمدی ۲۰ میلیارد دلاری برایش ایجاد کند.

امحای هندوانه

به گزارش همشهری آنلاین به نقل از اعتماد، روز گذشته ۷ هزار تن هندوانه صادراتی ایران به ترکیه به دلیل افزایش ۴برابری تعرفه و بسته شدن مرزها به خاطر شیوع کرونا امحا شد. شاید در نگاه اول موضوع تنها از بین رفتن یکی از محصولات کشاورزی کشور باشد اما در واقع مساله ورای امحای چند هزار تن هندوانه است؛ از بین رفتن دو میلیارد لیتر یا دو میلیون مترمکعب آب کشور. آمار ارایه شده توسط وزارت جهاد کشاورزی نشان می‌دهد در سال گذشته حدود ۵ میلیارد مترمکعب محصولات آب‌بر صادر شده که البته در شرایط تنش شدید آبی و افزایش ۲۰درصدی مصرف روزانه آب در شرایط کرونا، می‌تواند کاهش منابع آبی کشور را سرعت دهد.

  • صادرات آب‌برها افزایش می‌یابد

با توسل به گزارش‌های آماری وزارت جهاد و کشاورزی می‌توان دریافت در سال ۹۷ حدود ۵۳۶ هزار و ۵۴۹ تن هندوانه از ایران به سایر کشورها صادر شده که ارزش تقریبی آنها ۹۸ میلیون و ۹۷۲ هزار دلار بود. در سال۹۶ صادرات هندوانه ۴۰۰ هزار و ۶۰ تن بوده که ارزشی برابر ۷۷ میلیون و ۵۸۴ هزار دلار داشته است. اعداد مربوط به صادرات هندوانه در سال ۹۷ نسبت به سال ۹۶ افزایشی ۳۷درصدی در وزن محصولات و ۲۷درصدی در ارزش آنها داشته است. از سوی دیگر هر مترمکعب آب در بخش شهری هزار تومان و در بخش روستایی ۱۲۰۰ تومان هزینه دارد، بنابراین در سال‌های ۹۶ و ۹۷ هزینه آب مصرفی برای تولید هندوانه به ترتیب ۴۴۰ میلیارد و ۶۶ میلیون تومان و ۵۹۰ میلیارد و ۲۰۳ میلیون تومان بوده است. امحای ۷ میلیون کیلو هندوانه تنها بخشی از هزینه‌های تحمیلی به کشور برای تولید محصولات آب‌بر است. به‌طور کلی سیاست‌های نادرست بخش کشاورزی تنها مختص به تولید برخی محصولات آب‌بر نیست چرا که در این بخش سالانه بین ۶۰ تا ۶۵درصد از کل آب کشور مصرف می‌شود که البته کارایی پایینی دارد.

  • صادرات آب به کشورهای پرآب

آمارهای مربوط به صادرات محصولات کشاورزی نشان می‌دهد که سه کشور عراق، امارات و روسیه بزرگ‌ترین مقاصد میوه و تربار ایران در سال ۹۷ است. نکته جالب این است که روسیه در سال ۹۷ بزرگ‌ترین صادرکننده گندم در جهان لقب گرفت که در سال ۲۰۱۹ توانست تولید محصولاتش را افزایش و تولید غلات را به حدود ۱۲۰ میلیون تن برساند که درآمدی ۲۰ میلیارد دلاری برایش ایجاد کند. با این وجود برای محصولات کشاورزی آب‌بر مانند خیار و هندوانه از ایران واردات انجام می‌دهد. نکته جالب دیگر در بررسی آمارهای صادرات میوه و تربار، حضور ترکیه دیگر کشور با ظرفیت بالای کشاورزی درمیان سه مقصد بزرگ واردات میوه و تربار از ایران است. سال گذشته میلادی بکر پاکدمیرلی، وزیر کشاورزی و جنگلداری ترکیه اعلام کرده بود که کشورش در زمینه تولید و صادرات برخی محصولات کشاورزی‌، جزو چهار کشور نخست در جهان است. با این حال برخی محصولات آب‌بر را از ایران وارد می‌کند.

  • مزیت صادراتی و فشار بر منابع آبی

آمارهای وزارت جهاد کشاورزی نشان می‌دهد که سالانه بیش از ۵ میلیارد مترمکعب آب مجازی از طریق محصولات آب‌بری مانند هندوانه و خیار به سایر کشورها صادر می‌شود که عمده مقاصد این محصولات نیز کشورهایی هستند که توانایی و امکانات تولید این محصولات را دارند. عیسی کلانتری، رییس سازمان حفاظت از محیط‌زیست نیز پیش‌تر گفته بود که در شرایط محدودیت آبی خودکفایی در برخی محصولات آب‌بر مانند گندم نباید به هر قیمتی تمام شود، چراکه در این صورت محدودیت به تنش آبی تبدیل می‌شود. باوجود اینکه حمایت‌هایی در جهت خودکفایی در تولید برخی محصولات کشاورزی وجود دارد اما آمارهای مصرف آب نشان می‌دهد ممکن است به قیمت تشدید تنش آبی تمام شود.

هدایت فهمی، معاون دفتر برنامه‌ریزی کلان آب و آبفای وزارت نیرو معتقد است بخش کشاورزی سالانه حدود ۹۰ میلیارد مترمکعب آب مصرف می‌کند که ۵۶ میلیارد مترمکعب آن از آب‌های زیرزمینی تامین می‌شود. با استناد به سخنان فقیهی، امحای ۷ هزار تن هندوانه به معنای ازدست رفتن ۲درصد آب مصرفی بخش کشاورزی در سال ۹۸ بوده است. هر چند پایین بودن بهره‌وری کشاورزی در ایران نسبت به سایر کشورها نیز یکی دیگر از موارد مصرف بالای آب در بخش کشاورزی است. به عنوان مثال کارایی آب در کشورهای پیشرفته بیشتر از ۵ کیلوگرم بر مترمکعب است و از هر مترمکعب آبی که به بخش کشاورزی تعلق می‌گیرد
۵.۲ کیلوگرم محصول به دست می‌آید، اما کارایی آب در این حدود یک کیلوگرم است. پایین بودن کارایی کشاورزی در ایران نسبت به سایر کشورها و اهتمام به صادرات محصولات آب‌بر، باعث شد تا سیاست‌های کشاورزی و سمت و سوی آن به صرفه‌جویی داخلی و مفهوم آب مجازی تغییر کند. اما به نظر می‌رسد در این راه موانع گسترده‌ای وجود دارد، به عنوان مثال افزایش نرخ ارز و بی‌ثباتی آن‌ در سال‌های اخیر، مزیت‌های صادراتی را نیز به همراه داشته که این موضوع می‌تواند به افزایش تولید محصولات کشاورزی بدون توجه به بهره‌وری آب در کشور بینجامد. نتیجه تلاطم‌های ارزی نه فقط بر قیمت محصولات داخلی که بر افزایش استفاده غیرقانونی از ذخایر آب کشور نیز هویداست. مدعای این گزاره در افزایش استفاده سطح زیر کشت هندوانه در سال‌های ۹۶ و ۹۷ و با افزایش نرخ ارز است.

  • با دو میلیون مترمکعب آب چه کالاهایی تولید می‌شود؟

سد کرج که اولین سد چندمنظوره ایران است، در حال حاضر حدود ۱۸۱ میلیون مترمکعب و سد لتیان نیز ۶۱ میلیون مترمکعب آب دارند. امحای ۷ هزار تن هندوانه ایرانی در ترکیه به معنای ازدست رفتن ۱.۱درصد از ذخیره آب سد کرج و ۳درصد از آب‌های پشت سد لتیان است. برای بزرگی این عدد باید بدانید که براساس گفته های محمدرضا بختیاری، مدیرعامل شرکت آبفای استان تهران تهرانی‌ها پیش از رسیدن به پیک گرما و در شرایط کرونا حدود سه میلیون و ۷۰۰ هزار متر مکعب یا ۱.۳ برابر دریاچه چیتگر آب مصرف کرده اند. با دو میلیون مترمکعب آب می‌توان یک میلیون و ۵۳۸ هزار کیلو نان‌، ۱۳۰ تن گوشت گوساله و ۵۸۸ هزار و ۲۳۵ کیلوگرم برنج ایرانی تولید کرد. ارقام گفته شده و مقایسه تولید با سایر محصولات نشان می‌دهد که امحای هندوانه‌ها که به معنای هدررفت دو میلیارد لیتر آب است‌، می‌توانست صرف تولید برنج شود. تمام کالاهای صنعتی و کشاورزی به میزان مشخصی آب برای تولید نیاز دارند که در کشورهای توسعه‌یافته بر این اساس برنامه‌ریزی می‌شود تا چه چیزی تولید شود و چه چیزی با واردات تامین شود. در این کشورها تلاش عمده این است که کالاهایی صادر شوند که با کمترین میزان آب تولید شده‌اند. اما در ایران، نتیجه سیاست‌های نادرست کشاورزی و تولید محصولاتی که درنهایت به درآمدی ختم نمی‌شوند، بر هم خوردن تعادل زیستی و افزایش تنش آبی است. همین امر می‌تواند سبب مهاجرت به شهرهای پرآب، افزایش بیکاری و مناقشات اجتماعی شود. در چنین شرایطی باید به جای سیاست‌های انتقال آب و دامن زدن به حواشی ناگزیر آن‌، به سمت استفاده از منابع آب جایگزین، تغییر الگوی کشت و اعمال صحیح سیاست‌های آب مجازی رفت.

  • فیلم امحای هندوانه در مرز ترکیه

سال‌هاست که هندوانه‌های ایران با یک روال طبیعی در زمان مشخص که کشاورزان ترکیه‌ای هنوز محصول خود را برداشت نکرده‌اند، به این کشور صادر می‌شود اما امسال با شیوع کرونا و وضع تعرفه ۴ برابری از سوی وزارت کشاورزی ترکیه، معطلی‌های غیرمعقول و خارج از روال طبیعی باعث شده است هندوانه‎های ایرانی یا فاسد شوند یا برگشت بخورند. سرنوشت درناک این محصولات را ببینید:

کد خبر 527391

برچسب‌ها

پر بیننده‌ترین اخبار بيمه و بانك

دیدگاه خوانندگان امروز

پر بیننده‌ترین خبر امروز

نظر شما

شما در حال پاسخ به نظر «» هستید.
captcha

نظرات

  • نظرات منتشر شده: 28
  • نظرات در صف انتشار: 0
  • نظرات غیرقابل انتشار: 0
  • ssbb IR ۰۸:۳۳ - ۱۳۹۹/۰۴/۱۲
    13 0
    سلام شما بزرگان فکری بکنید نشست زمین باعث شکستگی خطوط لوله گاز و ریل راه اهنو...میشود و هزینه های عمرانی بر اثر مصرف بیرویهاب نابود میشود و.. با تشکر
  • US ۱۰:۲۱ - ۱۳۹۹/۰۴/۱۲
    22 15
    ۷ هزارتن ؟سر جمع این عکس ۲ تا با ۳ تا نیسان بشه . هفت هزار تن؟ از ترکیه تا مشهد هندوانه میشود چید رو هم
  • US ۱۱:۰۹ - ۱۳۹۹/۰۴/۱۲
    34 3
    حالا گداهاي ديروز براي ما قد علم كردند
  • بی نام IR ۱۱:۲۶ - ۱۳۹۹/۰۴/۱۲
    40 6
    یه مطلب جالب هست واینکه من تو میوه فروشی ها زیاد دیدم....اقا گوجه فرنگی یا موز یا گیلاس وغیره داره خراب میشه ولک زیاد دارن....میوه فروشه حاضره خرابشن بریزه بیرون ولی میوه اش رو ارزون نکنه وبفرشه....این یعنی نامردی در حق مال خودش که خدا هم راضی نیست ...حالا اینام حاضرنشدن ارزون کنن بدن مروم بخورن گفتن میدیم بیرون دلار میگیریم حالشو میبریم خدا هم گذاشته تو کاسشون.....یاعلی
    • کریم IR ۲۱:۰۹ - ۱۳۹۹/۰۴/۱۲
      17 2
      اونها گدا نبوده و نیستن ، شما دارای ذهن فقیری هستید . ایراد و اشکال مسئولین و صاحب بار کشور ایران هیچ ربطی ب اونها نداره
  • US ۱۱:۲۷ - ۱۳۹۹/۰۴/۱۲
    30 0
    این حال هرساله کشاورزان است
  • IR ۱۱:۲۸ - ۱۳۹۹/۰۴/۱۲
    18 2
    چقدر بی عرضه هستیم .
  • وحید IR ۱۱:۳۶ - ۱۳۹۹/۰۴/۱۲
    28 4
    حاضره هندونه هاش رو پرت کنه ولی با قیمت پایین در داخل کشور نفروشه
  • سالم US ۱۱:۴۳ - ۱۳۹۹/۰۴/۱۲
    30 1
    برطبل شادمانه بکوب عین خیال مردم نباشه چون یه مشت دلال خریدن چوبش رو هم خوردن که ما داخل ایران ک 3400 می‌خریم
  • رضا IR ۱۱:۵۱ - ۱۳۹۹/۰۴/۱۲
    31 1
    هندوانه کیلویی ۳ تا ۴ تومنه ، اونوقت شما صادر میکنید و اونطرف هم نمیخرن! اگه خود ملت استفاده کنن آیا ارزانتر نمیشه ؟
  • علی IR ۱۱:۵۵ - ۱۳۹۹/۰۴/۱۲
    24 4
    صادرات محصولاتی مانند هندوانه وسیب زمینی وگوجه وخیار وپباز ممنوع کنند وصادرات گندم گوشت وشکر را آزاد کنند بعد از چهار سال تولید گندم ایران از مرز چهل میلیون تن می گذرد بنده ساکن گرگان هستم زمین هایی که در گلستان است ساید6در دنیا بی نظیر باشد ولی به خاطر سیاست های غلط دولت کشاورزان به کشت هایی روی می آورند که هم خودشان متضرر می شوند وهم منافع ملی کشور
  • علی رضا IR ۱۱:۵۶ - ۱۳۹۹/۰۴/۱۲
    19 5
    سلام وای بر مدیرانی که فرق هندوانه و برنج و گندم را نمی دانند. هزینه آب مصرفی که از قیمت هندوانه بیشتر است. روسیه گندم صادر می کند ما هندوانه آیا محاسبه نیازمندی و تعیین سطح زیر کشت هر محصول اینقدر مشکل است. شما را به خدا از این همه منابع رایگان که خداوند در اختیار ما قرار داده، آب، خاک حاصل خیز، آب و هوای چهار فصل درست استفاده کنید هر منطقه را با توجه به محصولاتش مدیریت کنید محصولات کشاورزی مازاد در بعضی مناطق از بین می رود ولی با چند ساعت اختلاف فاصله در شهر و منطقه دیگر قیمت این محصولات بسیار گران است و از گرانی خرید نمی‌شود و مغازه دار حاضر است خراب بشود ولی جنس را ارزان نکند. اگر هر روز کمی قرآن بخوانید مدیریت کردن را از قرآن می آموزید
  • محمد IR ۱۲:۴۶ - ۱۳۹۹/۰۴/۱۲
    29 1
    این افراد حقشون هست که مالشان خراب بشه چون دارن به این ملت ظلم می کنند محصولی که خودمان تولید می کنیم باید گران بخریم کیلو ۳۷۰۰تومان واقعا بی انصافی نیست
  • هادي US ۱۳:۲۹ - ۱۳۹۹/۰۴/۱۲
    13 0
    لطفا به وزير كشاورزي بفرماييد هزينه ترابري اين محصولات را بدهند و بيست تن هندوانه مجانا توزيع كنيد.
  • مهدی IR ۱۳:۵۶ - ۱۳۹۹/۰۴/۱۲
    11 0
    توان فروش محصول خود در داخل را ندارند و فقط به دلیل زمین زیاد و اب زیاد محصولات اب بر کشت مینماید به امید صادرات
  • بهزاد IR ۱۵:۱۱ - ۱۳۹۹/۰۴/۱۲
    16 0
    چقدر مردم ایران بی ارزشمند ک هندونه هارو از بین بردن و ب مردم ندادن
  • حمید IR ۱۵:۲۴ - ۱۳۹۹/۰۴/۱۲
    16 0
    بلاخره امور دست خداوند است وقتی به مردم خود ارزان نمیدهند وشاید فقیری توان خرید هندوانه ۲۵۰۰تومانی نداشته و شرمنده شاید کودکش شود که هوس میکند ونمیخورد
  • IR ۱۵:۲۹ - ۱۳۹۹/۰۴/۱۲
    14 0
    عدم مدیریت !!
  • عبدالرضا غیایی شاملو IR ۱۵:۵۶ - ۱۳۹۹/۰۴/۱۲
    12 2
    همین خبر کافیست برای استیضاح وزیر کشاورزی، به چه دلیل و با کدامین اجازه آنهم در چنین شرایط سخت و بحران زده ای اینگونه حیف و میل ارزاق صورت میگیرد؟
  • nader IR ۱۵:۵۸ - ۱۳۹۹/۰۴/۱۲
    16 0
    کشاورزی که سیب زمینی خاک میکنه تا ارزون به مردم نده یا خیلی از میوه ها مثل هلو رو زیر پاش لگد میکنه و به مردم نمیده تا فقیر بیچاره های مثل من بخورن حقشونه
  • IR ۱۶:۳۱ - ۱۳۹۹/۰۴/۱۲
    13 0
    انجا نابود و گرانی ان برای ملت ما
  • کلانتری IR ۱۷:۵۶ - ۱۳۹۹/۰۴/۱۲
    7 3
    کلا صادرات محصولات کشاورزی یعنی صادرات اب واین بزرگترین اشتباه ماست. اگر روزی ایرانی به یک لیوان اب نیاز داشته باشه عربها و روسها و ترکها بهش نمیدهند.
  • میرزایی IR ۱۹:۴۲ - ۱۳۹۹/۰۴/۱۲
    7 0
    این هندوانه ها یعنی ارزش خوردن نداشته که حداقل بین مردم مرزی رایگان پخش می شد.
  • کامران IR ۲۲:۳۴ - ۱۳۹۹/۰۴/۱۲
    7 0
    ای داد از بیشعوری
  • الهام IT ۲۲:۵۲ - ۱۳۹۹/۰۴/۱۲
    6 0
    متاسفم واقعا، خب میدادن مردم خودمون رایگان نوش جان کنن، آخه آدم چی بگه، نه خود خورم، نه کس دهم، گنده کنم به سگگگگ دهم،؟؟؟ واقعا که
  • IR ۲۲:۵۹ - ۱۳۹۹/۰۴/۱۲
    6 1
    بی عرضگی محض
  • man IR ۰۰:۱۷ - ۱۳۹۹/۰۴/۱۳
    3 4
    زیاد چرت وپرت گفتین هندونه رو دیمی میکآرن کجاش آب بره یکمی فکر کنین بعدا احساساتی بشین صادرات بهتره که چه هندونه چه سیب زمینی چه غیره منتها بامدیریت عاقلانه
  • IR ۱۵:۵۲ - ۱۳۹۹/۰۴/۱۳
    1 1
    اعداد اعلامی در این گزارش کاملا اشتباه است.