با این روند، بیان این واقعیت که امروزه بیشترین میزان خودروهای در حال تردد در کشورهای اروپایی را خودروهای دیزلی تشکیل‌می‌دهند، احتمالا تعجب بسیاری از مردم را به همراه خواهد داشت.
اما این موضوع واقعیت دارد چرا که موتورهای مدرن و گازوئیل مرغوب، مشکلات گذشته خودروهای دیزلی را حل کرده و با توجه به راندمان بهتر و مصرف کمتر این خودروها نسبت به‌خودروهای بنزینی، اکنون استفاده از خودروهای دیزلی به‌عنوان یکی از راه‌حل‌های اصلی کاهش مصرف سوخت‌های فسیلی، به شکلی جدی مطرح شده است.
در ایران نیز تحقیقات برای طراحی و تولید موتورهای دیزلی جدید سواری آغاز شده و خودرو‌سازان قصد دارند درصورت بر طرف شدن موانع قانونی و تامین سوخت دیزل مناسب، نسبت به تولید موتورهای دیزلی اقدام کنند.
افزایش قیمت جهانی نفت و فرآورده‌های نفتی و یارانه‌های هنگفت پرداختی به بنزین و سایر حامل‌های انرژی، موجب شد تا در کشورمان افزایش قیمت، سهمیه بندی بنزین و گرایش به استفاده از گاز به‌عنوان سوخت جایگزین خودروها، به‌عنوان برخی راهکارهای کاهش مصرف این فرآورده از سوی سیاستگذاران مطرح و اجرایی شود.
افزایش قیمت بنزین موجب شده تا در همه کشورهای جهان به ویژه کشورهای اروپایی، استفاده از خودروهایی با سوخت‌های جایگزین بیش از پیش مورد توجه قرار گیرد.
گرچه در چند سال اخیر گرایش به استفاده از خودروهای دیزلی در ایران نیز به شکل جدی‌تری مطرح شده و امید می‌رود با طراحی و ساخت موتور ملی دیزلی، این خودروها با اقبال بیشتری از سوی مصرف‌کنندگان مواجه شود، اما هنوز استفاده از گازوئیل به‌عنوان سوخت جایگزین بنزین در خودروهای سواری اجرایی نشده است.
مدیر عامل مرکز تحقیقات موتور ایران خودرو در این باره گفته است که موتور ملی دیزلی تا سال 1390 به تولید انبوه می‌رسد. بررسی‌های جامع در مورد طراحی و تولید موتور دیزل، از اواسط سال گذشته در مرکز تحقیقات موتور ایران خودرو آغاز شده که به موازات اجرای برنامه‌های وزارت نفت برای عرضه سوخت مناسب، اجرایی می‌شود.محمد زالی، با اشاره به رویکرد جهانی در به کار گیری قوای محرکه دیزل در خودروهای سواری، حرکت به سمت توسعه موتورهای دیزل را یک الزام قلمداد کرده و می‌گوید:
موتور دیزلی ایران خودرو که بر پایه موتور ملی و در همان خانواده است، طراحی و عرضه می‌شود. حجم این موتور بین ۱.۵ تا ۱.۶ لیتر بوده و قصد داریم، در سال‌جاری موتور دیزل را روی برخی محصولاتمان نصب کنیم.
برای این منظور و به موازات حرکت در مسیر طراحی و تولید موتور دیزل ملی و تا زمان تولید انبوه این موتور، از یک موتور دیزلی آماده تولید در محصولات ایران خودرو استفاده خواهد شد.
این در حالی است که مدیرعامل ایران خودرو با تردید در زمینه تولید این خودروها در ایران، می‌گوید: خودروهای دیزلی از فناوری بسیار بالایی برخوردار بوده و دیگر این‌که گازوئیل تولید داخل در سطح مطلوبی نیست.
با این حال منوچهر منطقی، از برنامه‌ریزی شرکت تحت پوشش خود برای نصب موتور دیزلی روی سمند و پژو ۲۰۶ در بازارهای صادراتی خبر داده و می‌افزاید: در مرحله دوم، برنامه ایران خودرو برای نصب این موتور روی تمام محصولات شرکت را اجرا می‌کنیم.
این دیدگاه‌ها در حالی مطرح می‌شود که در فروردین ماه امسال، اعلام شد با استناد به تبصره ۱۳ قانون بودجه سال ۸۶ کل کشور و با رعایت تصویب‌نامه مربوطه و براساس مصوبه وزرای عضو کار‌گروه، شماره‌گذاری خودروهای دیزلی با رعایت سایر قوانین و مقررات مربوط، مجاز است.
شاید این مصوبه اولین گام در برداشتن موانع تولید نشدن و شماره گذاری خودروهای دیزلی باشد؛ خودروهایی که به‌دلیل دیدگاه غلط مردم و مسئولان، تولید آن از سال‌ها پیش ممنوع بوده است چرا که هنوز هم در کشورمان افراد بسیاری گمان می‌کنند، سوخت گازوئیل آلودگی بالایی دارد. این در حالی است که اکنون با تولید گازوئیل مناسب و موتورهای جدید، این سوخت به سوخت نخست اروپا تبدیل شده است.
چالش‌های تامین سوخت
با این وجود شاید بتوان گفت تحولات جهانی در زمینه استفاده از خودروهای گازوئیلی موجب شده تا خودرو‌سازان و مسئولان کشورمان نیز به شکل جدی‌تری به تولید این خودروها توجه کنند، به گونه ای که با برنامه‌های ایران خودرو در زمینه تولید موتور‌ملی دیزلی، سایپا نیز اعلام کرده امسال قصد تولید خودروهای سواری دیزلی را داشته و می‌خواهد محصول نیسان زامیاد را با موتور دیزلی عرضه کند.
اما در این زمینه نیز هنوز ابهاماتی وجود داشته و مشکل اصلی یعنی نوع سوخت گازوئیل مورد استفاده در ایران، همچنان باقی است، چرا که گازوئیل تولید شده در کشورمان بسیار نامرغوب است.
احمد نعمت بخش، دبیر انجمن خودرو‌سازان در این زمینه می‌گوید: گازوئیل تولید داخلی دارای میزان زیادی گوگرد است که چندین برابر مقدار مجاز این ماده در گازوئیل‌های استاندارد است.
با این وجود بعید به‌نظر می رسد این مشکل به زودی و تا ۶ ماه آینده حل شود. این در حالی‌است که محمدرضا نعمت‌زاده، مدیرعامل شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی ایران اعلام کرده است، در مراحل ابتدایی با واردات بیشتر گازوئیل مرغوب، نیاز این خودروها تامین خواهد شد اما در طولانی مدت و براساس برنامه موجود واحدهای تولید گازوئیل مرغوب در ۹ پالایشگاه نفتی کشور توسعه می‌یابد که در این صورت تولید گازوئیل مرغوب در داخل کشور افزایش پیدا خواهد کرد.
عباس کاظمی، مدیرعامل سازمان بهینه‌سازی مصرف سوخت نیز می‌گوید: براساس توافقنامه این سازمان و شرکت ایران خودرو، تا سال 1390خودروهای دیزلی به بازار خواهند آمد و تامین گازوئیل مطلوب و مرغوب برای سوخت آنها نیز بر عهده پالایشگاه‌ها خواهد بود.
گاز، گازوئیل یا بنزین؟
مطالعات انجام شده حاکی از آن است که استفاده از موتورهای دیزلی به جای موتورهای بنزینی به‌طور متوسط 30 درصد صرفه‌جویی در مصرف سوخت را در پی خواهد داشت. امروزه در خودروهای سواری دیزلی مصرف 5 لیتر گازوئیل به ازای هر 100 کیلومتر معمول است، ولی در خودروهای سواری بنزینی مصرف 6لیتر در هر 100 کیلومتر ایده‌آل‌ترین حالت است.
با وجود این مزایا هنوز، مسئولان وزارت نفت معتقدند، با امکانات موجود و همچنین با توجه به ذخایر عظیم گاز در کشور باید راهبرد مصرف سوخت کشور با توجه به مطالعات انجام شده، بر گاز متمرکز شود. برای دیزلی کردن خودروها به گازوئیل با کیفیت بالا و گوگرد پایین نیاز بوده و پالایشگاه‌های ایران تنها برای تولید روزانه 100 هزار لیتر گازوئیل کم‌گوگرد ظرفیت دارند.
رفع این مشکل نیازمند تاسیس پالایشگاه جدید آن هم به تعداد زیاد است. برخلاف تصور عموم که خودروهای دیزلی دو‌دزا هستند، گازوئیل کم‌گوگرد پاک‌تر از بنزین است. به‌عنوان نمونه میزان تولید دی اکسید کربن در خودروهای دیزلی به اندازه 24 و اکسید کربن به‌میزان 30 درصد کمتر از نمونه های بنزینی است.
تفاوت اصلی موتورهای بنزینی و دیزلی در ذات این دو سوخت نهفته است چرا که بنزین با فشار اندکی منفجر می شود اما دیزل در فشار بالا شروع به سوختن می‌کند.
به همین علت است که موتورهای بنزینی با شمع کار کرده اما در موتورهای دیزلی سوخت تحت فشار محترق بوده و انرژی آن تبدیل به کار می شود و این عملکرد متفاوت باعث شده تا موتورهای دیزلی، تا حدودی کند‌تر از موتورهای بنزینی باشد؛ اما در این نوع موتورها، زمان بیشتری برای تبدیل انرژی سوخت به کار وجود دارد به همین دلیل، موتور بازدهی بهتری داشته و در مقابل سوخت کمتر، کار بیشتری انجام می شود. بازده حرارتی موتورهای بنزینی حدود 26 درصد است، حال آنکه این بازده در موتورهای دیزلی 42 درصد گزارش شده است.
همچنین در موتورهای دیزلی 20 درصد افزایش گشتاور و 25 درصد افت قدرت موتور نسبت به موتورهای مشابه بنزینی وجود دارد، این روند موجب شده به‌دلیل میزان کمتر آلودگی و مصرف سوخت موتورهای دیزلی، اکنون بیش از 50 درصد خودروهای مورد استفاده در آلمان و فرانسه دیزلی باشند.
بر این اساس برخی کارشناسان معتقدند درصورتی که در کشورمان نیز سوخت گازوئیل در کنار سوخت‌هایی مانند بنزین و گاز در یک سبد سوختی قرار گیرد، شاید بهتر بتوانیم با مشکلات مصرف بالای سوخت و بحران بنزین مقابله کنیم.
