تماشای پرنده های آهنی

همشهری آنلاین- پروانه بهرام‌نژاد: گنجینه‌ قدیمی و همسایه‌ای گران‌بهاست که استوار و به دور از هیاهو در مرکزی قرار گرفته که همسایگانش از دیدار او بی‌بهره‌بوده‌اند، چراکه درهای مجموعه موزه نیروی هوایی ارتش جمهوری اسلامی ایران در خیابان پیروزی که بیش از 40 سال از ایجاد آن می‌گذرد، همه این سال‌ها به روی عموم بسته بوده و شهروندان از تماشای آثار موجود در آنجا بی‌نصیب مانده‌اند. اما باتوجه به اهمیت و جایگاه این موزه، سال گذشته با پیگیری مدیریت شهری، قرار شد این مجموعه پس از انجام اقداماتی، میزبان مردم باشد، مجموعه‌ای که اگر آخرین ماه‌های سال ۱۳۹۸کرونا مهمان ناخوانده ما نمی‌شد، تاکنون درهای آن به روی شهروندان باز شده بود.

• گنجینه ۴۵ ساله

موزه نیروی هوایی ارتش جمهوری اسلامی ایران از سال 1353 دایر شده و میراث‌دار اوارق، ادوات و برگ زرینی از تاریخ این مرز و بوم است که شاهد این ادعا هم آثار موجود در آن و ثبت این مجموعه به‌عنوان میراث فرهنگی کشور است. این مجموعه نه چندان بزرگ با ساختمان چند ضلعی، بخش‌های مختلف درهم تنیده و متراکمی دارد که روی دیوارهای دور تا دور آن، با قاب‌ عکس‌ها و تصاویر متعدد احاطه شده ‌است. در یک قسمت سردیس خلبانان، انواع بالن‌های‌هوایی، بالگرد و ماکت‌ هواپیماهای جنگی مختلف پرندگانی از جمله «تیهو» و «مرغ آهنین» جمع‌آوری شده و در سوی دیگر از تجهیزات اولیه نیروی هوایی، سیر لباس آنها، کلاه، دفتر ثبت پرواز خلبانان تا خودرو «شمس 14» که طرح آن توسط شهید «منصور ستاری» ارائه شده و به دلیل شهادت او نیمه‌کاره مانده به نمایش درآمده ‌است. علاوه بر اینها در بخش دیگر این مجموعه می‌توان انواع عکس‌های هوایی گرفته شده از مراکز حساس عراق در جنگ توسط جنگنده‌های ایرانی، وصیتنامه شهید خلبان «عباس بابایی»، کلاه خلبانی شهید «مصطفی اردستانی»، نقشه برخی عملیات‌های دفاع‌مقدس که نهاجا در آن نقش مهم ایفا کرده را دید. در کل حضور در این مجموعه و محوطه اطراف آن روزگار سپری شده یگان هوایی کشور در حدود صدسال اخیر را برای مراجعان مجسم می‌کند.

• افزایش ظرفیت گردشگری

این موزه در خیابان پیروزی، حوالی بیمارستان فجر و داخل محدوده نظامی قرار دارد و براساس اعلام مدیریت شهری در سال گذشته، فضا و همه امکانات ارزشمند اینجا متعلق به نیروی هوایی ارتش جمهوری اسلامی است اما بر اساس هماهنگی‌های انجام شده پس از برگزاری جلسات متعدد، بازسازی و آماده کردن این موزه برای ورود عموم بر عهده شهرداری قرار گرفته‌است. به‌طوری‌که «مرتضی رحمان‌زاده» شهردار منطقه۱۳ هم توسعه موزه نیروی هوایی را یک طرح ملی و دارای ارزش معنوی والا می‌داند و دراین‌باره می‌گوید: «موزه نیروی هوایی ارتش جمهوری اسلامی ایران، یادآور شکوه ایثاگران و تلاشگرانی است که وام‌دارشان هستیم. این میان گشایش این موزه به روی مردم ضمن افزایش ظرفیت گردشگری، به درک صحیح شهروندان از جنگ و اثرات آن و زنده‌نگه‌داشتن یاد و خاطره شهدای نیروی هوایی کمک خواهدکرد.» او می‌افزاید: «طرح موزه در چند فاز اجرا خواهد شد که ساماندهی و بهسازی موزه و ایجاد دسترسی و افتتاح آن بخشی از این اقدامات است. همچنین در مراحل مختلف پاکسازی و بهسازی محوطه خارجی، بازپیرایی پوشش گیاهی محوطه و فضای سبز، ایجاد بستر مناسب قرارگیری آثار و چیدمان، بهسازی اولیه سازه‌های موجود برای حفاظت آثار در فضای باز، بهبود شرایط بصری بنا، طراحی و ساخت علائم، نورپردازی و در فازهای بعدی توسعه موزه مد نظر قرارگرفته است.»

• توسعه چند مرحله‌ای

اگرچه گشایش درهای موزه نیروی هوایی به روی دوستداران تاریخ و فرهنگ، از زمان پیش‌بینی شده به تعویق افتاده اما پس از بازگشت شرایط به وضعیت عادی و شکست ویروس کرونا، این طرح با جدیت بیشتری اجرا خواهد شد. «سجاد سبحانی» معاون امور اجتماعی و فرهنگی شهردار منطقه۱۳دراین‌باره می‌گوید: «سعی کردیم با شناسایی ظرفیت‌های گردشگری منطقه و ایجاد تعامل و ارتباط دوسویه با مسئولان این فضاها، شرایط بازدید مردم را فراهم کنیم که یکی از این ظرفیت‌ها موزه نیروی هوایی است که تا قبل از این امکان ورود به آنجا ممکن نبود. اما باتوجه به تعامل خوب شهردار منطقه با نهاجا و پیگیری‌های بسیار و برگزاری جلسات متعدد، این امکان مهیا شده‌است.» او ادامه می‌دهد: «ساختمان فعلی موزه فضای محدودی دارد و آثار براساس چیدمان استاندارد موزه در آنجا قرار نگرفته‌اند. براین اساس۳فاز طراحی برای موزه در نظرگرفته شده که بهره‌برداری از فضا و اقلام موجود داخل موزه عمدتاً به فاز یک برمی‌گردد. همچنین فاز اولیه عمدتاً به ایجاد دسترسی اختصاصی تأکید دارد تا فضای پادگان از فضای موزه مجزا شود و به مردم اجازه دسترسی مستقیم به موزه می‌دهد» او می‌افزاید: «بیش از۴ میلیارد تومان اعتبار برای این کار در نظرگرفته شده‌است. همچنین فاز دوم و سوم نیز مربوط به توسعه موزه است که ایجاد سایت‌های فرهنگی در اطراف ساختمان اصلی موزه و اضافه کردن ساختمان به فضای فعلی اختصاص دارد.»

(به روایت اعداد)

۴۵ سال از تأسیس موزه نیروی هوایی می‌گذرد.

۴میلیارد تومان حدود اعتباری است که برای طراحی موزه نیروی هوایی در نظر گرفته شده است.

۳ فاز برای روند اجرای کار و توسعه این موزه مدنظر قرار گرفته است.