همشهری‌آنلاین: در گلستان اقوام مختتلفی از فارس، طبری، ترکمن، کرمانچ، بلوچ، قزاق؛ افغانستانی و ترک با همدلی و آرامش زندگی می‌کنند و به باورها و عقاید یکدیگر احترام می‌گذارند. به همین دلیل «رنگین کمان اقوام» عنوانی است که روی گلستان گذاشته شده‌است.
اهالی استرآباد (گرگان کنونی) از گذشته‌های دور همراه با دیگر مردم ایران زمین با برگزاری جشن چهارشنبه‌سوری سال خود را به پایان می‌برند و برای روزی نو و آغاز بهار مهیا می‌شوند.
کوزه‌شکنی
در چهارشنبه‌سوری اهل خانه پس از روشن‌کردن آتش در جای مناسب، مقداری زغال، کمی نمک و یک سکه به نشانه تنگدستی در کوزه سفالی می‌انداختند و هر فرد خانواده یک بار این کوزه را دور سرمی‌چرخاند و نفر آخر آن را از پشت‌بام به کوچه پرتاب می‌کرد تا کوزه کهنه بشکند.
قاشق‌زنی
«سیدعباسعلی محسنی مفیدی»، پژوهشگر فرهنگ عامه در گلستان معتقد است: «قاشق‌زنی یکی از این سنت‌های رایج شب چهارشنبه‌سوری در گرگان بوده‌است. در این رسم نوجوانان و جوانان چادر به سر می‌کردند یا لباس مبدل می‌پوشیدند. سپس کاسه مسینی را بر می‌داشتند و با تاریک‌شدن هوا وارد کوچه‌ها می‌شدند. در خانه نزدیکان و آشنایان را می‌زدند و با کوبیدن قاشق به کاسه مسی، صاحب‌خانه را خبر می‌کردند تا به آنان هدایایی بدهد. صاحب‌خانه انواع آجیل یا شیرینی‌های سنتی گرگان مانند «سرغلبیلی»، «پادرازی»، «نون زنجیفیلی»، «نون خرمایی» و «حلوا اوماج» و چیزهایی از این دست را در کاسه آنان می‌ریخت. همچنین با توجه به رسوم قدیمی دوران نامزدی، رسم قاشق‌زنی و زدن در خانه همسایگان و آشنایان فرصتی برای دیدن همسر آینده خود نیز بوده‌است».
پریدن از روی آتش
پریدن از روی آتش نیز همانند دیگر مناطق کشور از رسوم اصلی در استرآباد قدیم بود، به‌نحوی که خانواده‌ها با جمع‌آوری هیزم و آتش روشن کردن از روی آن می‌پریدند و گرما، نیرو و سرخی آتش را در زندگی طلب می‌کردند.
فال‌گوش ایستادن
فال‌گوش ایستادن از دیگر رسم‌های چهارشنبه‌سوری گرگانی‌ها بود، در این شب برخی نیت می‌کردند و نخستین جمله‌ای را که می‌شنیدند، نتیجه فال خود می دانستند. همچنین رسم بود در این شب برخی از دختران آینه‌ای به دست می‌گرفتند و به کوچه می‌رفتند. آنها با شنیدن سخن اولین فردی که از کنارشان عبورمی‌کرد آرزوهای خود را تعبیر می‌کردند یا تصمیم خود را عملی می‌کردند. البته اگر آن کلام بار معنایی منفی داشت از تصمیمی که داشتند صرف‌نظر می‌کردند.
افتو دادن
گرگانی‌ها قبل از چهارشنبه‌سوری لوازم خانه به ویژه فرش و رختخواب را در معرض آفتاب قرار می‌دادند که به آن «افتو دادن» می‌گفتند.
پختن آش گزنه
پختن آش گزنه یکی دیگر از رسوم مردم گرگان در چهارشنبه‌سوری است. این آش با انواع گیاهان و سبزی محلی و کوهی از جمله انارریجه، زولنگ، اوجی، گزنه و کدو و انواع حبوبات شامل نخود، لوبیا، عدس و باقلا و رب انار تهیه می‌شود.
دیگر باورهای گرگانی‌ها
در گذشته باورهای دیگر بین گرگانی‌ها رواج داشت که امروز دیگر خبری از آن باورها نیست. مردم این شهر بر این عقیده بودند چند روز قبل از حلول سال و به ویژه از روز چهارشنبه‌سوری تخم‌مرغ و نان را از خانه بیرون نبرند، زیرا عقیده داشتند با این کار برکت سال جدید از خانه خارج خواهد شد و همچنین زغال را هم در این روزها به خانه نمی‌بردند چون باور داشتند این کار هم موجب ورود سیاه‌بختی به خانه‌ها می‌شود.
چهارشنبه‌سوری در ترکمن‌صحرا
در ترکمن صحرا، پس از انجام خانه‌تکانی، رسم است که نخ سفید و سیاه را با هم می‌بافند و در میانه آن اسپند، نظر چشم، منجوق، نمک و داغدان (که نوعی چوب است) قرار می‌دهند و آن را، به نشانه برکت، بالای در خانه‌ها می‌آویزند. از دیگر سنت‌های این قوم، تراشیدن موی سر پسرها در چهارشنبه آخر سال بوده‌است، به طوری که مقداری مو را در دو طرف سر، روی گوش یا پشت سرها باقی می‌گذاشتند و به آن «قولپاق» می‌گفتند. از دیگر رسومی که امروزه کمرنگ‌تر شده، رفتن به صحراها در چهارشنبه‌سوری است. آنها نگریستن به چشمه‌های آب را به فال نیک می‌گرفتند و در راه بازگشت، تعدادی سنگریزه برمی‌داشتند و هفت بار به طرفی غیر از قبله پرتاب می‌کردند تا بدی‌ها دفع شود.
نظر شما