اوایل هفته جاری ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه و جرج بوش، همتای آمریکایی اش در سواحل دریای سیاه در شهر بندری سوچی روسیه با هم دیدار کردند تا بلکه شاید اختلافات خود را در باره نصب سپر موشکی آمریکا حل‌و فصل کنند.
بسیاری از تحلیلگران امیدوار بودند این گفت‌وگوهای ۲ روزه بتواند در بازسازی روابط دو جانبه ۲ کشور که در حال حاضر در طول سالیان پس از جنگ سرد در پایین ترین سطح خود قرار دارد، مؤثر واقع شود.
اما با وجود گفت‌وگوهای دوستانه ۲رئیس‌جمهوری- که اتفاقا هر دوی آنها در آستانه پایان یافتن دوره ریاست جمهوری خود قرار دارند- اختلافات بر سر برخی از مسائل مهم مورد نظر ۲ کشور همچنان حل نشده باقی ماند.
مهم‌ترین موضوعی که در سال‌های اخیر محور مناقشات دیپلماتیک وکلای دو طرف بود، طرح ایالات متحده برای ایجاد سپر دفاع موشکی در اروپای شرقی است.
براساس این طرح قرار است یک سامانه راداری در جمهوری چک و ۱۰ سامانه پرتاب موشک رهگیر در جمهوری لهستان قرار بگیرد تا از اروپا و آمریکا در برابر موشک‌های احتمالی که قرار است از شرق عالم به‌سوی آنها پرتاب شود محافظت کند.
ولادیمیر پوتین و جورج بوش، ۲ رئیس‌جمهوری که آخرین روزها و هفته‌های کاری خود را می‌گذرانند، برای آخرین بار روز یکشنبه در ساحل دریای سیاه دیدار و گفت‌و‌گو کردند.
آنها تلاش کردند تا با کنار گذاشتن تنش‌ها درخصوص برخی مسائل مورد اختلاف ۲ کشور نظیر طرح نصب سپر موشکی آمریکا نشان دهند که تنها علاقه دارند روابط ریاست جمهوری میان یکدیگر را در بالاترین سطح خود به پایان ببرند و همه مسائل و مشکلات را برای جانشینان خود به ارث بگذارند.
در همین راستا رهبران ۲ کشور آمریکا و روسیه تنها به امضای موافقتنامه ای که در آن چارچوب کلی روابط میان ۲ کشور را در آینده مشخص می‌کند اکتفا کردند.
پوتین رئیس جمهوری روسیه ۴ هفته دیگر از سمت خود کنار رفته و مدودف که با رأی اکثریت مردم روسیه در انتخابات ریاست جمهوری این کشور پیروز شده بود، جانشین او خواهد شد. در آن سو بوش هم تنها ۹ ماه دیگر در کاخ سفید خواهد ماند.
سخنان مهربانانه
آنچه در مذاکرات اخیر بوش و پوتین جالب توجه می‌نماید لحن مهربانانه ۲ رئیس جمهوری خطاب به یکدیگر بود. ۲ رئیس جمهوری در کنفرانس مطبوعاتی کوتاهی که با خبرنگاران داشتند به تعریف و تمجید از یکدیگر پرداختند.
پوتین خطاب به خبرنگاران گفت: «در اینجا دوست دارم این نکته را تکرار کنم که تعامل با رئیس جمهوری آمریکا همیشه برای من جالب و خوشایند بوده است. من همیشه از صداقت و اخلاق گشاده بوش و توانایی او برای گوش فرادادن به هم صحبتانش قدردانی کرده‌ام.این خصوصیت بسیار ارزشمند است.»
جورج بوش نیز در پاسخ به جملات محبت‌آمیز پوتین جملاتی مشابه بر زبان آورد. ۷ سال پیش بوش جمله مشهوری درباره پوتین بر زبان آورده بود. او گفته بود که با دقت به پوتین نگریسته است و از دیدگاه‌های او خوشش آمده است.
این بار نیز بوش زبان به تمجید از پوتین گشوده و گفت که شخصا به پوتین احترام می‌گذارد و دیدارش با وی را در سوچی دیداری نوستالژیک می‌داند.
بوش همچنین تاکید کرد که ۲ کشور دشمنی‌ها و خصومت‌های دوران اتحاد جماهیر شوروی سابق را پشت سر گذاشته‌اند.
بوش گفت: ما زمان زیادی را در روابطمان صرف کردیم تا از شر جنگ سرد خلاص شویم. جنگ سرد تمام شده و سؤال اساسی در روابط روسیه با آمریکا این است که آیا ما خواهیم توانست آنگونه با یکدیگر همکاری کنیم که جنگ سرد را در گذشته دفن کنیم؟
لحن دوستانه‌ای که در سخنان هر ۲ رئیس جمهوری در طول کنفرانس مطبوعاتی وجود داشت موجب تعجب آن دسته از تحلیلگرانی شد که معتقد بودند پوتین در این دیدار رگبار انتقادات خود را از سیاست‌های ایالات متحده آمریکا خصوصا در قبال برنامه هسته‌ای ایران، اعلام استقلال کوزوو و سپر موشکی آمریکا، نثار بوش خواهد کرد.
البته اینگونه به‌نظر می‌رسد که ۲ رئیس جمهوری قصد داشتند در پایان دوران ریاست جمهوریشان اینگونه نشان دهند که روابط میان ۲ کشور در خلال ۸ سال ریاست جمهوری طرفین نکات مثبت بیشتری در مقایسه با نکات منفی داشته است.
اگر به سخنان پوتین در کنفرانس مطبوعاتی سوچی دقت کنید در می‌یابید که لحن وی در مقایسه با سخنانی که تنها ۲ روز پیش از کنفرانس مطبوعاتی سوچی در کنفرانس مطبوعاتی اجلاس کشورهای عضو ناتو در بخارست ایراد کرد تفاوت بسیاری داشته و بسیار ملایم‌تر بوده است.
در بخارست پوتین از اتحاد نظامی‌غرب و جهت‌گیری آن به سوی شرق به شدت انتقاد و این مسئله را تهدیدی نظامی‌برای امنیت روسیه تلقی کرد.
رهبران ناتو با پیوستن کشورهای آلبانی و کرواسی به ناتو موافقت کرده و تصمیم گیری درباره پیوستن اوکراین و گرجستان را که ۲ جمهوری تازه استقلال یافته شوروی سابق هستند به زمان دیگری موکول کردند. عضویت این ۲ کشور در ناتو با مخالفت شدید روسیه مواجه است.
اختلاف بر سپر موشکی همچنان پابرجاست
با وجود گفت‌وگوهای گرم و دوستانه ولادیمیر پوتین و جورج بوش در سوچی، نشست میان رؤسای جمهور ۲ کشور که یکی از دستور کارهای اصلی اش حل و فصل اختلافات درباره نصب سپر موشکی آمریکا در اروپا بود بدون هیچ نتیجه مثبتی پایان یافت.
واشنگتن اعلام کرده است که قصد دارد به‌منظور محافظت اروپا و آمریکا از حملات موشکی کشورهایی که واشنگتن از آنها به‌عنوان کشورهای بدذات یاد می‌کند سمانه‌‌های راداری سپر موشکی خود را در لهستان و چک نصب کند.
واشنگتن همچنین ادعا کرده است که این سپر موشکی می‌تواند از اروپا در برابر موشک‌هایی که از سوی ایران پرتاب می‌شوند محافظت کنند. مسکو اما ادعاهای واشنگتن را رد کرده و معتقد است که نصب این سامانه دفاع موشکی در اروپا توازن منطقه را بر‌هم خواهد زد.
پوتین در کنفرانس مطبوعاتی اش در سوچی گفت:« من درخصوص سامانه دفاع موشکی صادقانه خواهم گفت که این مسئله یکی از مسائل دشوار و پیچیده‌ای است که حل آن همچنان بدون نتیجه‌ای مثبت با شکست روبه‌رو بوده است. مشکل، درباره قواعد این طرح و برخی ساختارهای دیپلماتیک آن نیست بلکه ما از اساس با این طرح مشکل داریم و تا به حال هیچ تغییری در رویکرد ما در این خصوص به وجود نیامده است.»
اگرچه پوتین به این نکته اشاره کرد که آمریکا نگرانی روسیه را در این خصوص مد نظر قرار داده است اما درباره امکان به توافق رسیدن ۲ کشور در این خصوص به گونه‌ای که همراه با تردید بود ابراز خوشبینی کرد.
البته در بیانیه پایانی نشست سوچی امکان این مسئله که ۲ کشور در همکاری مشترک نوعی سامانه دفاع موشکی را در اروپا نصب کنند به چشم می‌خورد.
توافق کردند که مخالف باشند
به‌طور کلی آنچه می‌توان از نشست اخیر رؤسای جمهوری روسیه و بوش استنباط کرد این است که بر زبان آوردن جملاتی نظیر آنچه رؤسای جمهوری ۲ کشور ایراد کردند نشان دهنده آن است که ۲ کشور در دستیابی به یک توافق پایدار و اصولی شکست خورده‌اند.
به بیان دیگر نباید چندان توجهی به جملات مهربانانه و تعارف مآبانه رؤسای جمهوری آمریکا و روسیه در قبال یکدیگر کرد چراکه این جملات و اظهارات در عرف دیپلماتیک چندان محلی از اعراب ندارند.
وقتی پوتین از این مذاکرات به‌عنوان مذاکراتی صادقانه یاد می‌کند به این معناست که طرفین در طول مذاکرات دچار مجادله و نزاع بودند و مذاکرات را نیز به همین شکل به پایان برده و به هیچ توافقی نرسیدند.
شاید تنها توافق سران ۲ کشور در اجلاس سوچی همان بود که عنوان(تیتر) روزنامه آمریکایی‌لس آنجلس تایمز شد: «توافق کردند که با هم مخالف باشند! »
