گروه تحقیقاتی مرکز تحقیقات علوم زمین کشور آلمان (GFZ) متشکل از استادان و کارشناسان این مرکز از جمله دکتر هانس اولریش وتزل و خانم مهندس الکه وتزل، مسئول گروه تثبیت فرسایش توده‌ای سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری کشور و کارشناسان این سازمان با همراهی پروفسور مهدی معتق استاد دانشگاه هانوفر و پژوهشگر مرکز تحقیقات علوم زمین آلمان، از محدوده‌های دچار زمین لغزش روستای آب باد شهرستان مرودشت و نیز برخی از دشت‌های فارس که آثار فرونشست در آنها مشاهده شده بازدید کردند.
پروفسور مهدی معتق استاد دانشگاه هانوفر و پژوهشگر مرکز تحقیقات علوم زمین آلمان در سفر به فارس و بازدید از دشت‌های بحرانی و فرونشست‌های رخ داده در این استان گفت: بسیاری از چالش‌های کنونی که دامنگیر دشت‌ها به‌ویژه دشت‌های فارس شده ناشی از برداشت بی‌رویه از منابع آبی و خالی شدن سفره‌های آب زیرزمینی است.
وی افزود: بر اساس مشاهدات موجود در دشت‌های بحرانی، وضعیت اضافه برداشت از این دشت‌ها بسیار شدیدتر است و در حالت بحرانی قرار دارد به طوری که با برداشت آب، آبخوان‌ها که پیش‌تر با آب‌های زیرزمینی پر شده بودند، خالی شده‌اند و کوچک‌ترین فشاری در سطح زمین موجب ریزش خاک و بدنبال آن فرونشست کامل دشت در این نواحی شده است.
مسئول گروه تثبیت فرسایش توده‌ای سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری کشور نیز در حاشیه این بازدید با بیان این که پدیده فرونشست زمین موجب آسیب‌های جبران‌ناپذیری به طبیعت و عرصه‌های زیستی در بسیاری از نقاط کشور شده است، گفت: با استفاده از تکنیک‌های سنجش از دور و با استفاده از تصاویر ماهواره‌ای به‌ویژه تصاویر اپتیکی و راداری مطالعات رفتارسنجی زمین لغزش‌ها در حال بررسی است.
عبدالله اکبری بیان کرد: بر اساس تفاهم‌نامه موجود بین معاونت آبخیزداری، امور مراتع و بیابان سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری کشور و مرکز تحقیقات علوم زمین آلمان، رفتارسنجی مخاطرات زمین در مباحث آبخیزداری و زمین لغزش، علل و عوامل وقوع زمین لغزش و فرسایش خندقی، با همکاری این مرکز انجام شود.
الکه وتزل استاد زمین‌شناسی مرکز تحقیقات علوم زمین آلمان با اشاره به بازدیدها و مشاهداتش از دشت‌های استان به‌ویژه شهرستان مرودشت گفت: به نظر می‌رسد ناپایداری بسیار زیادی در دشت‌های این دو منطقه رخ داده است که نوع خاک و مواد سطحی، شرایط اقلیمی، برداشت بیش از حد آب، پوشش گیاهی و عملکرد انسان می‌تواند از عوامل تشدید بروز پدیده فرونشست در این منطقه باشد.
وتزل افزود: بر اساس این مشاهدات می‌توان نتیجه گرفت که تعداد و مساحت لغزش‌ها در این مناطق روز به روز در حال گسترش بوده و این روند در آینده نیز می‌تواند موجب تسریع وقوع زمین لغزش‌ها و گسترش پدیده فرونشست باشد.
- آبخیزداری نسخه مقابله با فرونشست
مدیرکل منابع طبیعی فارس نیز با اشاره به خشکسالی‌های اخیر در استان و برداشت بی‌رویه آب از سفره‌های آب زیرزمینی در بسیاری از نقاط فارس گفت: از جمله اقدامات اساسی و راهکارهای فوری برای مهار پدیده فرونشست زمین در اکثر دشت‌های فارس انجام فعالیت‌های آبخیزداری است.
شهرام منتصری افزود: در حال حاضر اقدامات مفیدی برای شناسایی و مهار این پدیده از جمله اجرای فعالیت‌های آبخیزداری به‌ویژه در نقاط بحرانی استان انجام شده که می‌توان از آنها به عنوان الگو در سایر نقاط کشور استفاده کرد.
منتصری در ادامه با اشاره به خسارات فراوان سیلاب اخیر در شیراز که موجب تلفات انسانی در نوروز امسال شد، گفت: در حال حاضر مطالعات جامع تفصیلی در اراضی بالادست دروازه قرآن شیراز انجام شده است.
وی اضافه کرد: با مطالعه حوضه آبخیز بالادست، حجم سیلاب‌های احتمالی مورد ارزیابی و محاسبه قرار گرفته و پیش‌بینی ساخت و احداث ۲۰ چکدم (سدهای کوچک تاخیری) در دستور کار قرار گرفته که در صورت تامین اعتبار و ساخت آنها از خطرات احتمالی بروز مجدد سیل در این محدوده جلوگیری خواهد شد.
مدیرکل منابع طبیعی فارس در ادامه اظهار امیدواری کرد با انجام فعالیت‌های آبخیزداری بتوان جلو بسیاری از سیلاب‌های مخرب در دشت‌ها و نقاط بحرانی استان را گرفت و با تغذیه آبخوان‌ها از بروز پدیده فرونشست و زمین لغزش نیز جلوگیری کرد.
پس از بازدید کارشناسان مرکز تحقیقات علوم زمین آلمان از مناطق دچار فرونشست شده، پارامترهای ساختاری و زمین‌شناسی منطقه توسط آنها تجزیه و تحلیل شد و در نهایت با توجه به اطلاعات برداشت شده از دشت‌های بحرانی دچار فرونشست مقرر شد با همکاری این گروه مطالعات پایش و رفتار سنجی فرونشست‌های اتفاق افتاده با توجه به حساسیت مناطق در پروسه‌ای معین تجزیه و تحلیل شود.
این گروه تحقیقاتی طی مدت شش سال اخیر از بسیاری از نقاط بحرانی فرونشست زمین، فرو چاله‌ها، فرسایش و زمین لغزش‌های رخ داده در مناطقی از کشور از جمله گیلان، مازندران، همدان، گلستان و نیز رفسنجان بازدید کرده‌اند و ارزیابی این مناطق را در برنامه‌های خود قرار داده‌اند.
نظر شما