بندر انزلی اولین و بزرگ‌ترین بندر ایران در سواحل جنوبی دریای کاسپین به دلیل قرارگیری در مسیر ترانزیتی کریدور شمال- جنوب بسیار حائز اهمیت است. این بندر بخش مهمی از هویت و زندگی مردم این شهر محسوب می‌شود، اما ساخت بندر کاسپین در منطقه آزاد انزلی این ترس را در برخی به وجود آورده که بندرگاه محبوبشان با وجود همه زیرساخت‌هایی که به‌ویژه در سال‌های اخیر توسعه یافته، به مرور دچار رکود شود.
یک شهر بندرگاهی مانند انزلی به دلیل شرایط ویژه‌ای که دارد سعی می‌کند در توسعه پیشگام‌تر باشد. برهمین اساس توسعه بندرگاه‌ها مطابق افق بلندمدت برنامه‌های ۵ ساله اقتصادی کشور باید ظرفیت‌های تجاری اقتصاد ایران را از طریق اتصال اقتصاد هند به اقتصاد روسیه در مسیر ترانزیتی کریدور شمال به جنوب که از انزلی عبور می‌کند با معیارهای استاندارد جهانی توسعه یابد.
- اهداف تشکیل بندر کاسپین
ضرورت احداث بندر کاسپین با توجه به مسافت کم آن با بندر انزلی موضوعی است که اذهان را متوجه خود کرده است. یک کارشناس مناطق آزاد درگفت‌وگو با همشهری اظهار می‌کند: در ارتباط با بررسی مجتمع بندری کاسپین و نقش آن در مراودات کشور در دریای خزر باید به چند نکته توجه کرد. ایجاد چنین بندری در نزدیکی بندر انزلی به دلایلی همچون کمبود فضای پسکرانه و عمق کم حوضچه آرامش بندر انزلی، تامین امنیت در قبال امکانات و تجهیزات نظامی کشور و در نهایت فعالیت بندری در مرکز این شهر توریستی بوده است.
«مجید صیادنورد» می‌افزاید: کشور در طول ۱۵ سال گذشته ظرفیت کشتیرانی تجاری خود را ارتقا بخشید، آزادراه قزوین-رشت-انزلی را افتتاح کرد، مسیر ریلی گیلان را به خط ریلی سراسری متصل کرد، بندر انزلی را توسعه و بندر آستارا را از صیادی به تجاری تغییر کاربری داد، همزمان تنها منطقه آزاد خود را در ساحل کاسپین تقویت کرد.
در واقع کشور به دنبال تکمیل زیرساخت‌ها برای ترانزیت سالانه دست‌کم ۳۰ میلیون تن کالا در مسیر نوستراک بود و هست؛ به بیان دیگر ساخت بندر کاسپین بخشی از بلندپروازی‌های ایران در ایفای نقش اصلی خود در کریدورهای بین‌المللی و بهره‌گیری از موقعیت استراتژیک جغرافیایی خود در معادلات منطقه‌ای است تا مسیر ترانزیتی اروپا و آسیا بر کمربند ایران هموار شود. وی تصریح می‌کند: تامین زیرساخت‌ها در راستای مراودات بین قاره‌ای در آینده و کاهش فشارهای ناشی از تحریم در دستور کار قرار گرفته است.
- تاثیر فعالیت بندر کاسپین در طولانی‌مدت
یک کارشناس ارشد حمل‌ونقل دریایی هم اظهار می‌کند: فعالیت بندر کاسپین تا ۵ سال آینده در بندر انزلی تاثیری نخواهد گذاشت، اما در طولانی‌مدت تاثیرگذار خواهد بود. این در صورتی است که بندر کاسپین بتواند تمامی امکاناتی که بندر انزلی از آن برخوردار است را فراهم و اطمینان شرکت‌های کشتیرانی را برای ورود و خروج بدون مشکل کشتی‌ها جلب کند. «احسان‌الله زمانی» بیان می‌کند: اگر بندر کاسپین بتواند همه چالش‌ها را رفع کند و از تمام امکانات لازم همچون تجهیزات دریایی و خشکی و انبار برای ذخیره‌سازی کالاها برخوردار شود، بر عملکرد بندر انزلی می‌تواند تاثیر بگذارد.
- همه بنادر حاشیه دریای خزر می‌توانند آورده داشته باشند
کاهش فعالیت بندرگاه انزلی، دغدغه‌ای است که نمی‌توان نسبت به آن بی‌توجه بود. مدیر کل بنادر و دریانوردی گیلان نیز به همشهری می‌گوید: هر بندر با توجه به موقعیت و شرایط خاص و امکاناتی که فراهم می‌کند، جایگاهی برای خود در اقتصاد ایجاد می‌کند. ارائه خدمات بهینه، فراهم کردن فرصت برای بخش خصوصی، قرارگیری در شرایط تجارت همیشه برای بنادر یک نقطه قوت بوده و هر بندری به واسطه ظرفیت خود قابلیت جذب کالا را خواهد داشت و هیچ بندری نمی‌تواند بر آن تاثیر بگذارد.
«حمیدرضا آبایی» بیان می‌کند: با همین دیدگاه سازمان بنادر در دریای خزر ۵ بندر ساخته و ۲ بندر هم توسط بخش خصوصی در حال ساخت است. باید توجه داشت که ظرفیت مذکور موجب هم‌افزایی می‌شود البته این هدف در صورتی تحقق می‌یابد که شرایط تعامل را مهیا کنیم نه این‌که به سمت تقابل پیش برویم. اگر در شرایط تعامل باشیم همه بنادر حاشیه دریای خزر برای کشور می‌توانند آورده داشته باشند و با توجه به سوابق، امکانات و نحوه ارائه خدماتشان می‌توانند به جذب بار بپردازند، همچنین هیچ کدام در کار دیگری نمی‌تواند دخالت کند. وی می‌گوید: فاصله جغرافیایی کم ۲ بندر کاسپین و انزلی اثری در فعالیت این بنادر ندارد، چنان که بنادر شهید رجایی و باهنر در بندرعباس و همچنین بندر امام، بندر خرمشهر و بندر آبادان در خوزستان فعالیت دارند.
- ایجاد مناطق آزاد از وظایف سازمان بنادر است
یک کارشناس حوزه دریای خزر در گفت‌وگو با همشهری اظهار می‌کند: از سال ۲۰۰۸ تا ۲۰۱۸ عملکرد بنادر کشورهای حاشیه خزر رو به کاهش بود. پس از فروپاشی شوروی، کشورهای استقلال‌یافته حاشیه خزر به علت وضعیتی نامناسب، حتی تاسیسات کارخانه‌هایشان را به فروش می‌رساندند، اما اکنون مسیر ترانزیتی خود را شناخته‌اند و زیرساخت‌ها را متناسب با تولیدات مهیا کرده‌اند.
«مصطفی ملکی» بیان می‌کند: کاهش فعالیت بندر انزلی به دنبال فعالیت بندر کاسپین، صحیح نیست. حتی این‌که بندر امیرآباد در فعالیت بندر انزلی تاثیر می‌گذارد و باعث کاهش آن می‌شود هم تفکر درستی نیست. اگر کالا وجود داشته باشد، هر ۲ بندر انزلی و کاسپین با هم‌افزایی می‌توانند فایده‌رسان باشند. این کارشناس ادامه می‌دهد: وظایف اصلی منطقه آزاد اشتغال، سرمایه‌گذاری، جذب سرمایه‌های خارجی و سرمایه‌های سرگردان، افزایش ارزش افزوده و تسهیل در صادرات کالا و وظیفه سازمان بنادر و دریانوردی، بندرداری و دریانوردی است. واقعیت این است که یکی از وظایف بیست و پنج گانه سازمان بنادر ایجاد مناطق آزاد است، اما هم‌اکنون قانون بر عکس در حال اجراست. انتظار می‌رود منطقه آزاد به وظایف حاکمیتی خویش بیشتر بپردازد.
بی‌تردید افزایش زیرساخت‌های بندری در گیلان می‌تواند نتایج خوبی در مسیر رشد اقتصادی داشته باشد، اما نباید فراموش کرد که این مهم نیازمند تلاش در جهت افزایش صادرات، توسعه ترانزیت کالا و تسهیل فعالیت بخش خصوصی برای بهره‌مندی از ظرفیت‌های موجود است. امید است منطقه آزاد انزلی و سازمان بنادر با مدیریت مطلوب، دوراندیشی و افزایش تعامل به گونه‌ای عمل کنند که احداث بندر کاسپین در فاصله ۱۵ کیلومتری بندرگاه انزلی نمونه‌ای از هدررفت سرمایه‌های ملی محسوب نشود.
نظر شما