معمولا توصیه میشود که غربالگری با کولونوسکوپی از ۵۰ سالگی شروع شود و تا ۷۵ سالگی ادامه یابد.
کولونوسکوپ یک وسیله لولهای دراز و انعطافپذیر با قطری حدود ۱.۲۵ سانتیمتر است که تصویری از پوشش داخلی روده بزرگ را منتقل میکند تا پزشک از لحاظ وجود ناهنجاریها آن را بررسی کند. کولونوسکوپ از طریق راست روده وارد میشود تا انتهای دیگر روده بزرگ پیش برده میشود.
کولونوسکوپ قابل خم شدن است، بنابراین دکتر میتواند آن در طول قوسهای روده بزرگ به جلو براند. ممکن است در حین انجام عمل از شما خواسته شود که تغییر وضعیت دهید تا به دکتر در حرکت دادن کولونوسکوپ کمک شود. کولونوسکوپ هوا را به درون روده بزرگ میدمد تا روده بزرگ باز شود و بتوان واضحتر درون آن را دید.
در حین انجام این عمل ممکن است احساس خفیف چنگه شکمی داشته باشید. با کشیدن نفسهای عمیق و آهسته در حین این عمل میتوان این مشکل را تخفیف داد. هنگامی که کار دکتر تمام شد، در حالیکه پوشش درونی روده یزرگ را به دقت وارسی میکند، وسیله را به آهستگی از خارج میکند.
در حین انجام کولونوسکوپی ممکن است ضایعات خوشخیمی هم کشف شوند که ممکن است به علت بیعلامت بودن شما تا به حال تشخیص داده نشده باشند. شایعترین این ضایعهها دیورتیکولوز و هموروئید هستند.
- دیورتیکولوز
دیورتیکولوز اصطلاحی است که برای وجود دیورتیکولها در روده به کار میرود- دیورتیکولها ساختارهای کیسهمانندی هستند که گاهی در دیواره عضلانی روده بزرگ شکل میگیرند و به بیرون برجسته میشوند. این عارضه بسیار شایع است و بین ۴۰ تا ۶۰ درصد افراد آنها را دارند و با افزایش سن هم شیوع آن بیشتر میشود، به طوری که بیش از ۶۵ درصد افراد بالای ۸۰ سال به این عارضه مبتلا هستند.
دیورتیکولها معمول بیشتر در کولون سیگموئید- بخشی از روده بزرگ درست بالای راستروده قرار دارد- تشکیل میشوند.
دیورتیکولوز فقط هنگامی علامتدار میشود که یکی از این دیورتیکولها خونریزی کنند یا عفونی شوند. هنگامی که خونریزی در دیورتیکول رخ میدهد، معمولاً با شدت برای مدت کوتاهی ادامه مییابد، اما در اغلب موارد خونریزی به خودی خود بند میآید. علت خونریزی دیورتیکول دقیقاً روشن نیست، فقط میدانیم که عاملی با ایجاد جراحت یک رگ خونی در این کیسه خونریزی را ایجاد میکند. حتی اگر خونریزی به خودی خود متوقف شود، ممکن است مقدار زیادی خون از دست بدهید، بنابراین باید به نزد پزشک بروید.
دیورتیکولیت: دیورتیکولها در برخی از افراد عفونی میشوند و عارضه دیورتیکولیت به وجود میآید. دیورتیکولیت به اندازه دیورتیکولوز شایع نیست، میزان بروز دیورتیکولیت پایین و بین ۴ تا ۱۵ درصد در افراد دچار دیورتیکولوز است.
علت دقیق چگونگی ایجاد دیورتیکولیت نیز روشن نیست. سن بالا، چاقی، نداشتن فعالیت جسمی و میزان کم فیبرهای خوراکی در رژیم غذایی و نیز خوردن گوشت قرمز از عوامل خطرساز برای این عارضه هستند.
علائم معمول دیورتیکولیت یا عفونت دیورتیکول شامل درد در بخش پایینی شکم، اغلب در سمت چپ، تب و به هم خوردن عادات اجابت مزاج به صورت اسهال یا یبوست است. اغلب افراد دچار دیورتیکولیت در بخش پایینی چپ شکم درد دارند، اما خونریزی ندارند. پزشک شما احتمالاً برای یافتن نشانهای التهاب فعال ممکن است دستور انجام سیتیاسکن از شکم را بدهد.
درمان معمول شامل تجویز آنتیبیوتیکها برای هفت تا ۱۰ روز است. افراد دچار عارضه شدیدتری مانند آبسه (ایجاد یک حفره چرک) میشوند تخلیه چرک ضروری است که اغلب نیاز به بستری شدن و دریافت آنتیبیوتیک وریدی دارد.
پیشگیری: هنوز دقیقاً معلوم نیست که آیا میتوان از دیورتیکولوز یا دیورتیکولیت پیشگیری کرد یا نه. ورزش کردن، کنترل وزن و خوردن گوشت قرمز کمتر و فیبرهای گیاهی بیشتر ممکن است کمککننده باشد. برخی از دادههای پژوهشی نشان میدهند که مصرف فیبر بیشتر خطر ایجاد دیورتیکول و علامتدار شدن آن اگر از قبل دیورتیکول داشته باشید، را کاهش میدهد.
بزرگسالان نیاز به ۲۵ تا ۳۰ گرم فیبر خوراکی در روز دارند که از غذاهایی مانند حبوبات، غلات کامل، سبزیها و میوهها تأمین میشود.
مصرف مکمل فیبر هم ممکن است مفید باشد. اما توجه کنید که به آهستگی میزان فیبر رژیم غذاییتان را بالا ببرید، چرا که بالا بردن سریع مصرف فیبر باعث ایجاد گازهای رودهای و آروغ زدن میشود.
یک سؤال دیگر این است که آیا خوردن مواد غذایی که هستههای ریز دارند خطر دیورتیکولیت را افزایش میدهد یا نه؟ مبنای این سؤال این نظریه است که تخمهها، مغزها و پاپ کورن ممکن است در داخل دیورتیکولها گیر کنند و باعث التهاب و عفونت شوند و به این ترتیب خطر دیورتیکولیت را بالا ببرند. اما این نظریه هیچگاه ثابت نشده است. از طرف دیگر تخمهها و مغزها منبع مهمی از فیبرهای خوراکی هستند.
- هموروئیدها
هموروئیدها علیرغم شهرت بدشان بالشتکهای عروقی طبیعی هستند که در ناحیه مجرای مقعدی در چهار سانتیمتری انتهای روده بزرگ (راستروده) قرار دارند و نقشی در جلوگیری از نشت مدفوع ایفا میکنند.
این بالشتکها در دو قسمت داخل و خارج مجرای مقعد قرار دارند که به آن هموروئیدهای داخلی و خارجی میگویند.
هموروئیدها اندامهای طبیعی این ناحیه هستند، اما اگر متورم و بزرگ شوند، نه تنها کمکی به فرد نمیکنند، بلکه ممکن است هم باعث
نشت مدفوع و هم خونریزی و بیرونزدگی و درد و خارش به هنگام اجابت مزاج شوند.
اما علت این تورم و بزرگی چیست؟ وریدها در بافت همبند جایگیر میشوند. اگر این بافت ضعیف شود، هموروئیدها برجسته میشوند. این ضعف بافتی ممکن است در نتیجه ترکیبی از عوامل ژنتیکی و فشار ناشی از نشستن طولانیمدت روی توالت یا زور زدن برای اجابت مزاج باشد.
بارداری هم یک عامل شایع تورم هموروئیدها است.
هنگامی که هموروئیدها در بخش پایینی راستروده (هموروئیدهای داخلی) متورم میشوند، ممکن است خونریزی کنند و شما خون قرمز روشن را در توالت ببینید. اما تنها هنگامی که هموروئیدها به قدری بزرگ میشوند که به فراتر از مقعد گسترش مییابند (هموروئید خارجی) و خارشدار میشوند که میتوانید توده آنها را حس کنید.
این هموروئید خارجی که اغلب افراد از آن شکایت میکنند، در بیرون از مقعد قرار دارد. هنگامی که این هموروئیدها متورم میشوند، پوست روی آنها تحریک میشود و تخریب میشود و ممکن است خارشدار یا دردناک شود. ممکن است لخته خون درون هموروئید تشکیل شود که میتواند بسیار دردناک باشد.
هموروئیدها در فاصله سالهای ۴۵ تا ۶۵ سال بیشترین شیوع را پیدا میکنند.
درمان و پیشگیری: هموروئیدها اغلب با گرفتن سابقه پزشکی و معاینه جسمی تشخیص داده میشوند.
اصولاً برای برطرف کردن علائم هموروئید با توجه به نوع و تشخیص پزشک در این رشته چندین روش درمانی وجود دارد.
درمانهای خانگی و تغییرات سبک زندگی معمولاً برای هموروئیدهای خفیف درجه اول و یا دوم خارجی مؤثر هستند مصرف رژیم غذایی پر فیبر یعنی میوهها و سبزیهایی مانند کاهو، آلو، انجیر، نان سبوسدار برای پیشگیری از یبوست مفید است.
عادات اجابت مزاجتان را باید اصلاح کنید و همچنین باید از نشستن و زور زدن روی توالت برای دورههای طولانی خودداری کنید.
استفاده از ملینهایی مانند دوکوسات یا مسهلهای ملایم اگر دچار یبوست باشید، سودمند هستند.
نشستن در لگن آب گرم میتواند درد و خارش را تسکین دهد. کرمهای ضد هموروئید که بدون نسخه قابل تهیه هستند، حاوی آستروئید هستند که تصور میرود به کاهش التهاب کمک کنند. اما شواهد علمی درباره تأثیربخش بودن آنها وجود ندارد.
در صورتی که درون هموروئید خارجی لخته تشکیل شود، پزشک شما ممکن است درمان جراحی برای برداشتن هموروئید را توصیه کند.
در موارد خونریزیهای مکرر یا هموروئیدهای پیشرفته دردناک نیز ممکن است جراحی برای برداشتن هموروئید یا استفاده از شیوههای سرپایی مانند کوتر کردن (سوزاندن با جریان برق)، منجمد کردن، بستن هموروئید با حلقه لاستیکی توصیه شود.
- مدفوع باقیمانده روی پوست. اگر ناحیه مقعدی به خوبی پاک نشود، ممکن است مقدار مدفوع در محل بق بماند و باعث خارش شود. در مواردی هم ممکن است مدفوع آبکی از مقعد نشت کند و باعث خارش شود. این عارضه ممکن است در افرادی از جهات دیگر سالم که رژیم غذاییشان شامل مقدار زیادی مایعات است، رخ دهد.
- رژیم غذایی که حاوی غذاهای یا نوشیدنیهایی است که مقعد را تحریک میکنند. شماری از غذاها و نوشیدنیها ممکن است مقعد را تحریک کنند، از جمله غذاهای تند، قهوه (چه کافئیندار و چه بدون کافئین)، چای، کولا، شیرِ، نوشیدنیهای الکلی، شکلات، مرکبات، گوجه فرنگی و قرصهای ویتامین C . هنگامی فرد این چیزها را میخورد یا مینوشد، معمولا ۲۴ تا ۳۶ ساعت طول میکشد تا خارش مقعد شروع شود. این مدتی است که غدا در طول آن مجرای گوارش را طی میکند.
- درمان با آنتیبیوتیکها: برخی از آنتیبیوتیکهای قوی که گونههای باکتریایی متعدد را از بین میبرند، ممکن است از بین بردن اکولوژی میکروبی طبیعی رودهها باعث خارش مقعد شوند. این داروها را آنتیبیوتیکهای وسیعالطیف میگیوند و از جمله شامل تتراسیکلینها و اریترومایسین میشوند.
- تحریک ماده شیمیایی موضعی یا آلرژی پوست مقعد: در افراد حساس مواد شیمیایی و داروهایی که در ناحیه مقعد به کار میروند ممکن است باعث تحریک موضعی و واکنشهای آلرژی شون. از جمله عوامل شایع این تحریکها رنگها و رایحههایی است که در دستمال توالت (به خصوص نوعهای معطر) به کار میروند، اسپریهای بهداشتی زنانه و سایر دئودورانتهایی که در این ناحیه و اندامهای تناسلی به کار میروند و پودرهای تالک ضدباکتری، صابونها و پاککنندههای پوستی ضدباکتری، به خصوص صابونهای معطر.
نظر شما