جدای از وضعیت روزنامه‌ها و نشریات مکتوب که بسیاری از آنها به دلیل کمبود و گرانی کاغذ تعطیل شده‌اند و بسیاری از آنها در آستانه تعطیلی قرار دارند و تعدادی هم که بخت با آنها یار بوده یکی در میان چاپ و توزیع می‌شوند، چاپ و نشر کتاب از جمله بخش‌هایی است که در سایه بی‌توجهی به فرهنگ قرار گرفته است و مشکلات بی‌شمای دارد. در این شرایط، کتاب‌های اندکی منتشر می‌شود و تیراژ آنها نیز به ۲۰۰ تا ۵۰۰ نسخه در هر نوبت چاپ رسیده است. با وجود این تفویض صدور مجوز کتاب به استان‌ها که همدان جزو ۱۰ استانی است که این طرح در آن اجرا می‌شود، فرایند چاپ کتاب را ساده کرده است هرچند همچنان برخی مولفان و مترجمان ترجیح می‌دهند کتاب خود را در تهران و قم منتشر کنند.
- مجوز نشر کتاب در یک ماه
معاون امور فرهنگی و رسانه‌ای اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان به همشهری می‌گوید: در حال حاضر همدان در حوزه نشر جزو ۱۰ استانی است که مجوز نشر کتاب صادر می‌کند و نویسندگان و مترجمان برای دریافت مجوز چاپ کتاب خود لازم نیست به تهران مراجعه کنند. همین باعث شده است فرایند، مسیر و زمان نشر کتاب کوتاه‌تر شود. معمولا نهایتا ظرف یک ماه مجوز نشر کتاب به صورت استانی صادر می‌شود.
مجید فروتن بیان می‌کند: با توجه به نوع و محتوای کتاب، زمان صدور مجوز تغییر می‌کند. گاهی مجوز کتابی در طول یک هفته صادر می‌شود و گاه کتابی به بررسی و نظارت بیشتری نیاز دارد و صدور مجوز آن تا یک ماه طول می‌کشد. وی ادامه می‌دهد: اساتید دانشگاه و حوزه نوع و محتوای کتاب‌ها را بررسی می‌کنند. آنها برای این کار سرپرست و رئیس گروه دارند و کتاب‌ها را از چند منظر مختلف بررسی می‌کنند تا مجوز چاپ آنها صادر شود.
- تعداد ناشران
معاون امور فرهنگی و رسانه‌ای اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان درباره تعداد ناشران استانی می‌گوید: در حال حاضر در همدان ۶۰ ناشر فعالند. طبق قانون نشر اگر ناشران می‌خواهند مجوز آنها تمدید شود باید در طول سال ۴ تا ۵ کتاب چاپ کنند و اگر تعداد کتاب‌هایی که منتشر می‌کنند به حد نصاب برسد مانند ناشران قدیمی مجوز فعالیت آنها دائمی می‌شود و به تمدیدهای دوره‌ای نیاز ندارند.
فروتن در پاسخ به این سوال که چه کتاب‌هایی در اولویت صدور مجوز نشر هستند، توضیح می‌دهد: کتاب‌های دانشگاهی و درسی در اولویت چاپ هستند. سال گذشته ۳۵۰ عنوان کتاب در استان چاپ و به علاقه‌مندان عرضه شد. این آمار می‌توانست بالاتر باشد اما گرانی کاغذ و کمبودهایی که در این زمینه وجود داشت باعث کاهش آمار تعداد کتاب‌های چاپی شد.
وی می‌افزاید: تیراژ کتاب‌ها نیز در استان افت کرده است و میانگین تیراژ کتاب‌هایی که در این وضعیت منتشر می‌شوند ۲۰۰ تا ۵۰۰ نسخه است. با این همه اگر کتاب محتوای مناسبی داشته باشد، این محتوا بهترین تبلیغ برای آن است و به دنبال استقبال مخاطب تیراژ کتاب نیز بالا خواهد رفت. با وجود این‌که رسانه‌های نوین در قالب فضای مجازی جای کتاب را گرفته‌اند اما کتاب کاغذی همچنان جایگاه خود را دارد و شاید تا سال‌ها رسانه‌های مجازی نتوانند جای کتاب را بگیرند. نباید فراموش کرد که در حوزه کتابخوانی در دانشگاه‌ها، مدارس و در میان خانواده‌ها با ضعف‌های بسیاری مواجهیم.
- تهران و قم؛ بهتر از همدان
به فروتن می‌گویم با وجود این‌که مجوز نشر کتاب در استان صادر می‌شود، همچنان برخی مولفان و مترجمان ترجیح می‌دهند کتاب خود را در تهران و حتی قم منتشر کنند دلیل این مساله چیست؟ وی می‌گوید: مزیتی که چاپ کتاب در تهران دارد این است که ناشران تهرانی به خصوص ناشران قدیمی هنوز نگاه فرهنگی به کتاب دارند و در این حوزه سرمایه‌گذاری می‌کنند. به همین دلیل نویسندگانی که سرمایه‌ای برای چاپ کتاب خود ندارند، ترجیح می‌دهند کتاب‌های خود را در تهران و البته قم چاپ کنند که در نوع خود راه‌حلی محسوب می‌شود.
معاون امور فرهنگی و رسانه‌ای اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان تصریح می‌کند: تا نگاه اقتصادی ناشران همدانی کمرنگ نشود و نگاه فرهنگی بر نگاه اقتصادی غالب نشود، آنها از نویسندگان حمایت نخواهند کرد. ناشران همدانی کل هزینه را از نویسنده می‌گیرند و بعد کتاب را منتشر می‌کنند در صورتی که می‌توانند در این زمینه سرمایه‌گذاری کنند. آنها می‌توانند هم توزیع‌کننده باشند و هم در جشنواره‌ها و نمایشگاه‌های سراسر کشور شرکت کنند تا بدین‌ترتیب از کتاب و نویسنده حمایت کنند. در قم نیز هزینه چاپ کتاب مقداری کمتر از استان‌های دیگر است. سیاست ما این است که در حوزه چاپ و نشر کتاب سرمایه‌گذاری کنیم تا اگر چرخش مالی در این زمینه وجود دارد در استان همدان اتفاق بیفتد.
- حمایت کاغذی از ناشران
معاون امور فرهنگی و رسانه‌ای اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان در خصوص حمایت‌هایی که از ناشران می‌شود، می‌گوید: سال گذشته یک نوبت ارائه کاغذ به ناشران برای حمایت از آنها داشتیم و ناشران برای کتاب‌هایی که در سال ۹۵ و ۹۶ چاپ کرده بودند سهمیه کاغذ دولتی دریافت کردند. امسال نیز این سهمیه برای کتاب‌هایی که در سال ۹۷ منتشر کرده‌اند در قالب کاغذ A۴ و A۳ به ناشران تعلق گرفته است. مجید فروتن اظهار می‌کند: اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان همچنین ۱۲۰ میلیون تومان کتاب شامل ۵۷ عنوان از ناشران و مؤلفان خریداری کرده است.
نظر شما