خیابان‌های شهرمان روی میز قمار

می‌گویم می‌خواهم شبیه شما روی پلاک ماشین‌ها شرط‌بندی کنم... نگاه‌های کنجکاو به سمتم می‌آید و همین باعث می‌شود بدون پرس‌وجو حرف‌ها شروع شود ...

• تمام این سال‌ها کجا بودید؟

یک سؤال مدام در سرم می‌چرخد... هر روز همانجا جمع می‌شوند. هر روز از ساعت ۸ صبح تا زمانی که هنوز قدرت دارند، اعداد را بخوانند... پیرمرد می‌گوید ما ۴۰ سال است اینجا قمار می‌کنیم، بعد شما تازه پیدایتان شده از ما می‌پرسید اینجا چه‌کار می‌کنید؟ تمام این سال‌ها کجا بودید؟... کنار او مردی است که بیش از ۱۰ سال است بر سر پلاک ماشین‌ها قمار می‌کند. درست همانجا که قرار است بزرگ‌ترین طرح فرهنگی و هنری پایتخت، یعنی طرح پهنه رودکی اجرا شود و ما به‌زودی شاهد راسته نمایش در آن محدوده باشیم؛ همانجایی که در سال‌های دهه‌های ۲۰ و ۳۰ مهد هنر و فرهنگ تهران بوده است. حرف‌هایی از اصطلاحات و روش بازی قمار می‌زند که نمی‌فهمم؛ خال بالا، جفتاش، طاقاش، بالا- پایین- آزاد و... در آخر یک کلمه می‌گوید «بوطر»؛ یعنی باطل؛ یعنی باخت.

• از بیکاری به قمار روی آوردم

یکی برقکار ساختمان است و دیگری آشپز، یکی خوب خیاطی می‌کند، یکی بیکار است و معتاد و برخی سابقه زندانی‌شدن دارند و... به نام‌های متفاوتی معروف هستند که سعی می‌کنند آن نام‌ها را از هراس مأموران به زبان نیاورند. نام بن لادن و سلطان را می‌شنوم. مردی لاغراندام، حدودا شصت‌ساله.  دندان‌های بالایش ریخته و وقتی حرف می‌زند در انتهایی خنده‌هایش دو دندان کرم‌خورده دیده می‌شود، می‌گوید: «از اسمش پیداست. قمار یعنی باخت. افرادی که اینجا می‌بینید، همه خانواده دارند. خیلی‌ها از سر ناچاری و بیکاری به قمار روی آوردند». مرد درحالی‌که کارت ویزیتش را نشانم می‌دهد، می‌گوید: «من برقکار ساختمانم، ولی بیکارم. یک پسر معتاد دارم، ماهی ۲ الی ۳ میلیون تومان خرجم است. از بیکاری و بی‌پولی قمار می‌کنم. قمار پول دزدی است، تا به حال دیده‌اید آدم از پول دزدی موفق شود...».

• همه تهران را به قماربازها می‌بخشم

«... یک کلام، ختم کلام. ما همه قماربازیم. من هرگز نمی‌خواهم از اینک‌ار بیرون بیایم. اگر روزی تهران را به من بدهند، همه تهران را به قماربازها می‌بخشم. قمار یک نوع مریضی است. وقتی وارد آن می‌شوید، معتاد می‌شوید. خیلی از قماربازهای که اینجا می‌بینید، شب می‌خوابند به عشق اینکه صبح زود برای قمار به خیابان بیایند، ولی اگر ۱۰ هزار تومان ببرند، ۳۰ هزار تومان می‌بازند؛ یعنی هر قدر درمی‌آوری، از دست می‌دهی. به من پیشنهاد کار در قهوه‌خانه را دادند، نرفتم، چون با کار در قهوه‌خانه نمی‌شود ماهی ۵ میلیون تومان درآورد، ولی با قمار می‌شود...». مرد در ادامه حرف‌هایش از قیمت بُرد و باخت‌ها می‌گوید که از ۱۰ هزار تومان شروع می‌شود و تا یک میلیارد و بیشتر هم می‌رسد. او تأکید می‌کند عدد بُرد و باخت بستگی به توان مالی حریف دارد.

• قمارخانه‌های خیابانی

وقتی اسم قمار را می‌شنوید، اغلب یاد سال‌های دورمی‌افتید که قمارخانه‌ها به‌صورت رسمی در تهران فعالیت می‌کردند و امروز چون تابلوی قمارخانه بر سر در هیچ مکانی نصب نشده است، تصور می‌کنید که قمارخانه‌ها به قصه‌ها پیوسته‌اند، ولی جالب است بدانید در سطح شهر تهران قمارخانه‌ها به‌صورت غیررسمی و در انواع مختلف و گاه پنهانی و آشکار فعالیت می‌کنند و بسیاری از افراد از طریق قمارخانه‌ها رزق و روزیشان می‌گذرد و به‌عنوان یک شغل اصلی به آن نگاه می‌کنند. امروز قمارخانه‌ها به ۳ دسته فضای مجازی، خانه‌ها و خیابانی تقسیم می‌شوند. قمارخانه‌های خیابانی به‌طور نامحسوس در نقاط مرکزی و بیشتر جنوبی شهر فعالیت می‌کنند؛ ازجمله خیابان لاله‌زار، پیچ شمیران، مولوی، شوش، دروازه‌غار، خیابان جمهوری و ... در قمارخانه‌های خیابانی بیشتر بر سر پلاک ماشین‌ها، اعداد روی اسکناس و انواع کارت‌ها شرط‌بندی می‌شود.

• برای جمع‌آوری قمارخانه‌ها خلأ قانونی وجود دارد

تقاطع جمهوری- لاله‌زار یکی از قمارخانه‌های خیابانی شهر است که اغلب پیرمردها و قماربازهای قدیمی در آن جمع می‌شوند و افراد خطرناک بین آنها کمتر وجود دارند، ولی قمارخانه‌هایی هم در سطح شهر هستند که پاتوق افراد شرورند؛ مانند قمارخانه میدان حسن‌آباد که به تازگی قماربازهای آن نه به جرم قمار (چون قمار وقتی جرم محسوب می‌شود که ادله جرم یا شاکی وجود داشته باشد)، بلکه به جرم زورگیری، اغفال و... جمع‌آوری شدند. برای جمع‌آوری قمارخانه‌ها خلأ قانونی وجود دارد. قاضی در اینگونه مواقع به‌دنبال ادله جرم یا شاکی است. تا زمانی که قماربازها جرمی مرتکب نشوند و شاکی یا ادله جرمی وجود نداشته باشد، نمی‌توان با آنها برخورد قانونی کرد.

• چند روزی در بازداشگاه ماندم، بعد آزادم کردند

مغازه‌دارهای اطراف تقاطع جمهوری- لاله‌زار از مزاحمت و تجمع قماربازها بر سر چهارراه می‌گویند و اینکه مأموران کلانتری بارها برای جمع‌آوری آمدند، ولی همچنان قمارخانه برپاست. یکی از قماربازها می‌گوید: «بارها از کلانتری برای جمع‌آوری ما آمدند. من تا به حال ۳ بار برای قمار بازداشت شدم، ولی هر بار چند روزی در بازداشگاه ماندم، بعد آزادم کردند ... در طول بازپرسی قاضی می‌پرسید پلاک ماشین کو، شاکی کو و... و چون ادله جرم یا شاکی وجود نداشت، ما را آزاد کردن». قمارباز ادامه می‌دهد: «ما زندگی‌مان را پای قمار باختیم، زندانی شدن برایمان عددی نیست...».

مجید ابهری/ آسیب شناس اجتماعی

قمار نتیجه بیکاری و تن‌پروری است

قمارهای خیابانی از دیرباز تاکنون در کشور ما وجود داشته و امروز در خیابان‌های مرکزی شهر، گروه گروه افراد ایستاده‌اند و مشغول قماربازی هستند. قمارهای خیابانی یک نوع آسیب اجتماعی شهری ویرانگر به شمار می‌روند که علاوه بر عوارض اقتصادی در سطح شهر، عوارض روانی هم در پی دارند. در قمار، افرادی هستند که بر اثر بُرد و باخت، کنترل اعصابشان را از دست می‌دهند و همین باعث انواع آسیب‌های اجتماعی ازجمله سرقت، کلاهبرداری، قتل، مزاحمت برای نوامیس و... می‌شود. عده‌ای در این بازی به‌عنوان سرکرده یا اصطلاحا «زاغ‌زن» دیگران را تشویق به این‌ کار کثیف می‌کنند و باعث آلوده‌شدن افراد دیگر هم می‌شوند. بیکاری، علت اصلی قمار است و توقع برای به‌دست آوردن پول کلان بدون زحمت، علت آلوده‌شدن افراد به قمار است.