هر کاری مناسب هرجایی نیست

اين كار علاوه بر رونق اقتصادي‌اي كه براي مناطق مذهبي به همراه دارد داراي فوايد مثبت ديگري است. خداوند در قرآن در توصيف شهر مكه و خاصيت آن براي قريش مي‌فرمايد: «الَّذِي أَطْعَمَهُمْ مِنْ جُوعٍ وَآمَنَهُمْ مِنْ خَوْفٍ»، يعني يكي از كاركردهاي شهر مكه را رونق اقتصادي آن دانسته و كاركرد ديگر آن را امنيت و آرامش مردم آنجا به واسطه وجود كعبه مقدسه مي‌داند. از ديگر فوايد گردشگري مذهبي مي‌توان به آشنايي گردشگران با جايگاه و اهميت آن مكان مقدس در ميان مردم و تأثيرپذيري از فضاي معنوي حاكم بر آن شهر دانست. كساني كه به مكه، مدينه، كربلا، نجف و ساير شهرهاي از اين قبيل مشرف شده‌اند اين احساس را به خوبي دارند كه در آن مكان‌ها يك امنيت خاصي را احساس مي‌كنند. از سوي ديگر فضاي خاصي كه در مكه و مدينه و امثال اين اماكن وجود دارد خواه ناخواه افراد را به سمت و سوي عبادت و تقرب و نزديكي به خدا سوق مي‌دهد.

اما روي ديگر سكه جنبه‌هاي منفي اين نوع گردشگري است. گردشگري كلا يك مقوله دو وجهي است و جنبه‌هاي منفي هم دارد، حال اگر گردشگري، مذهبي هم باشد اين تأثيرات مضاعف مي‌شوند. يكي از تأثيرات منفي اين نوع گردشگري، اثرگذاري گردشگران بر مجاورين است. اين تأثيرات مي‌تواند به حدي منفي باشد كه تأثير خود را حتي از طريق مجاورين به ساير گردشگران معتقد هم منتقل كند. اگر يك گردشگري مثلا با لباس نامناسب براي يك مكان به آنجا وارد شود قطعا مورد عتاب قرار مي‌گيرد، اما وقتي كه تعداد اين افراد زياد شود، اين موضوع كم‌كم براي مجاورين و ديگر گردشگران عادي مي‌شود. نمونه آن را هم‌اكنون در بعضي از اماكن مذهبي مشاهده مي‌كنيم كه بعضي از خانم‌ها و آقايان با پوشش‌هاي زننده در نزديكي حرم حضرات معصومين يا امامزادگان تردد مي‌كنند و از بس اين جريان زيادشده براي ديگران هم عادي شده است. يا افرادي با پوشش‌هاي زننده در مراسم‌هاي مذهبي شهرهاي بزرگ كه محوريت دارد مانند مراسم روز عاشورا و تاسوعاي حسيني در شهر زنجان و اردبيل و ساير شهرهاي اينچنيني حضور پيدا مي‌كنند و وقتي كه تعداد آنها زياد مي‌شود علاوه بر اينكه مجاورين و ديگران عادت مي‌كنند، برخوردي هم از سوي كسي صورت نمي‌گيرد با اينكه مي‌دانند اين افراد با اين نوع از پوشش، حرمت اين اماكن و مراسم‌ها را زير پا مي‌گذارند ولي باز چيزي نمي‌گويند. در اين مسئله ميان مسلمانان و غيرمسلمانان فرقي وجود ندارد.

در اروپا و آمريكا و ساير كشورهاي جهان هم اماكن مذهبي شامل آداب خاصي مي‌شوند كه بايد توسط مراجعان رعايت شود. منتهي گاهي اوقات ما تساهل‌مان در اين زمينه‌ها زياد است. صرف اينكه يك فردي گردشگر خارجي حساب مي‌شود دليل نمي‌شود كه با پوشش بسيار زننده وارد مسجد امام‌خميني‌(ره) اصفهان شود كه اولا مسجد است و حكم مسجد را دارد و ثانيا داراي حرمت خاصي است. اين موضوع اخيرا به حدي زننده شده بود كه سال گذشته مسئولين روستاي تاريخي و گردشگري ابيانه ورود گردشگران را در ايام خاصي از سال به اين روستا ممنوع اعلام كردند و اجازه ورود هيچ‌ گردشگري را ندادند؛ يعني در واقع ‌تر و خشك با هم سوختند و كساني كه واقعا قصد بهره‌بردن از اين فضا را داشتند هم از اين فضا محروم شدند. از اين مسائل جالب‌‌تر اين است كه اخيرا تورهاي گردشگري هم با همين موضوع و مقصد تشكيل مي‌شود، يعني تور مختلط دختر و پسر براي گردش و بازديد از اماكن و مراسم‌ مذهبي! اين قطعا به سخره گرفتن مقدسات جامعه است و مسئولين بايد با اين سوءاستفاده‌ها برخورد كنند.

موضوع مهم ديگري كه متأسفانه چندين بار توسط چندين رسانه مختلف و حتي صدا و سيما به آن پرداخته شد و حتي عموم افراد جامعه هم به آن اعتراض كرده و مي‌كنند بحث سلفي گرفتن در اين مراسم‌هاست. همگي مراسم تشييع جنازه افراد معروفي مانند مرحوم پاشايي، حجازي و... را خوب به ياد داريم كه افراد زيادي حتي در بالاي قبر در حال گرفتن عكس يادگاري يا سلفي و... بودند. قطعا اين كار از نظر همه ما مردود است اما جالب است كه خود ما هم اگر در اين موقعيت قرار بگيريم اقدام به اين كار مي‌كنيم ولو اينكه اين عكس را يك‌ماه يا يك سال بعد پاك كنيم. اين كار وجهه جالبي ندارد و كل مراسم را تحت‌الشعاع قرار مي‌دهد.

همين مسئله دقيقا در مراسم‌هاي مذهبي ساير شهرها هم هست كه عده زيادي از افراد گوشي به‌دست لحظه به لحظه در حال سلفي گرفتن و عكس انداختن‌هاي بيجا هستند. مسئولين و همه ما دغدغه‌مندان اين عرصه بايد نسبت به اين موضوع حساس باشيم و مشكلات را رصد كرده و براي آنها چاره‌اي بينديشيم و الا اين كار دامن همه را در همه عرصه‌ها مي‌گيرد و دير يا زود با چالش‌هاي خاص و جديدي در اين زمينه مواجه خواهيم بود.