و توسعه ظرفیت تولید و توزیع سوخت‌های دارای استاندارد یورو۴ در کلانشهرها و شهرهای بزرگ کشور و توسعه رویکرد برونگرا در حوزه بازاریابی و صادرات فرآورده‌های نفتی بوده است.
در حوزه بنزين به‌عنوان يكي از عمده‌‌ترين سوخت‌هاي مصرفي بخش حمل‌ونقل، متوسط توزيع بنزين يورو4 در داخل كشور از 3.3ميليون ليتر در روز در سال92 هم‌اكنون به 23ميليون ليتر در روز رسيده است كه پيش‌بيني مي‌شود متوسط روزانه اين رقم تا پايان سال‌جاري با بهره‌برداري از 3طرح جديد پالايشگاه لاوان، بندرعباس در پاييز سال‌جاري و فاز يك پالايشگاه ستاره خليج‌فارس در آينده نزديك به حدود 50ميليون ليتر در روز بالغ شود.
بنزين يورو4 از نظر شاخص‌هاي كيفيت مطابق با آخرين استانداردهاي روز بين‌المللي است. اين امر به‌خصوص از نظر ميزان انتشار بنزن، گوگرد، آروماتيك و تأثير آن بر سلامت شهروندان از اهميتي حياتي برخوردار است. هم‌اكنون بنزين يورو4 در 8كلانشهر كشور در حال توزيع است و برنامه‌ريزي توزيع اين سوخت در 7شهر جديد نيز آغاز شده است. توزيع بنزين يورو4 علاوه بر شهرهاي مزبور در شهرهاي اطراف كلانشهرها نيز در حال انجام است.
در گازوئيل (نفت‌گاز) نيز ظرفيت به تناسب در حال افزايش است. هم‌اكنون ظرفيت توليد نفت‌گاز يورو4 به 26ميليون ليتر در روز رسيده است. نفت‌گاز يورو4 در مقايسه با نفت‌گاز متعارف قبلي، صرفا از نظر محتواي گوگرد از 10هزار قسمت در هر ميليون واحد به كمتر از 40واحد در هر قسمت رسيده است.
توزيع نفت‌گاز بعد از كلانشهرهاي فعلي به شهرهاي اطرف كلانشهرها نيز توسعه يافته است. با برنامه‌ريزي انجام شده، ظرفيت توليد نفت‌گاز يورو4 با بهره‌برداري از طرح ارتقاي كيفيت در پالايشگاه‌هاي بندرعباس بالغ بر 40ميليون ليتر در روز تا پايان سال‌جاري خواهد رسيد.
براي نخستين‌بار در يك قرن فعاليت صنعت نفت در ايران، صادرات فرآورده‌هاي نفتي كشور به 400هزار بشكه(معادل 64ميليون ليتر در روز) رسيده كه از اين رقم 50ميليون ليتر آن نفت كوره و بيش از 13ميليون ليتر نفت‌گاز است.
اين در شرايطي است كه ظرفيت صادرات روزانه 500هزار بشكه فرآورده نفتي هم‌اكنون موجود است كه به‌علت محدوديت در ظرفيت‌هاي صادراتي ازجمله كمبود اسكله‌هاي صادراتي، اين رقم هنوز محقق نشده است.هم‌اكنون كليه بنادر صادراتي ازجمله بندرعباس، ماهشهر، لاوان و عسلويه در اشغال كشتي‌هاي صادراتي است و تلاش‌ها براي افزايش ظرفيت صادراتي در بندرماهشهر با جديت در جريان است. به‌منظور توسعه ظرفيت‌هاي صادراتي، مذاكراتي با راه‌آهن نيز انجام شده و ظرفيت‌هاي مازاد اين بخش نيز به‌منظور افزايش صادرات در آينده نزديك به‌كار گرفته خواهد شد.
در همين بخش، ميزان واردات نفت‌گاز در سال92 معادل 3.67ميليون ليتر و ميزان نفت‌گاز دريافتي از واحدهاي پتروشيمي حدود 5.43
(heavy end) ميليون ليتر در روز بوده است. دريافت از واحدهاي پتروشيمي و واردات هم‌اكنون متوقف شده و جريان مازاد نفت‌گاز كشور به ميزان 13ميليون ليتر در روز در حال صادرات است. درصورت تأمين ظرفيت صادراتي مورد نياز، اين رقم تا 20ميليون ليتر قابل افزايش است.
رشد مصرف بنزين در كشور در سال‌جاري نسبت به سال گذشته حدود 3درصد بوده است كه در مقايسه با 8درصد رشد موجودي خودرو در كشور و بهبود نسبي شرايط اقتصادي و رفاهي جامعه - كه به افزايش مسافرت و تردد منجر مي‌شود- رقمي منطقي است.
طرح پالايشگاه ستاره خليج‌فارس به‌عنوان مهم‌ترين طرح توسعه ظرفيت‌هاي توليد فرآورده‌هاي نفتي با استاندارد روز بين‌المللي در كشور، آسيب‌هاي متعددي از ناحيه تحريم‌هاي بين‌المللي و برخي ملاحظات مديريت وقت را شاهد بوده است. با گشايش در روابط خارجي كشور متعاقب امضاي برجام، اقلام سفارشي پالايشگاه به سازندگان اروپايي كه در زمان تحريم‌ها توقيف شده و بعد مجددا نزد سازندگان چيني سفارش‌گذاري شده بود آزاد و به محل پالايشگاه حمل شدند.
در بخش بنزين، رقم كنوني توليد بنزين به‌طور متوسط معادل 60ميليون ليتر در روز است. درخصوص نفت‌گاز اين رقم حدود يكصد ميليون ليتر است كه حدود 75ميليون ليتر آن در داخل مصرف و ظرفيت صادراتي براي 25ميليون ليتر باقيمانده با محدوديت‌هاي بندري مواجه است. درخصوص گاز مايع نيز - كه در سال‌هاي گذشته يكي از اقلام وارداتي كشور بوده است - اكنون صادراتي حدود 640تن در روز تحقق يافته است. همينطور ظرفيت صادرات سوخت جت نيز به ميزان حدود 4ميليون ليتر در روز در كشور وجود دارد. ضمن اينكه همين ميزان نيز به مصارف داخلي اختصاص مي‌يابد. درخصوص نفت كوره نيز بخش مهمي از توليد داخلي در حال صادرات است.
لذا هم‌اكنون ايران درخصوص كليه اقلام فرآورده‌هاي نفتي به جز بنزين به يك صادركننده مطرح منطقه‌اي و بين‌المللي تبديل شده است و در آينده نزديك با راه‌اندازي پالايشگاه ستاره خليج‌فارس ظرفيت صادرات بنزين را نيز پيدا خواهد كرد.به‌طور خلاصه صنعت پالايشي كشور از مرجعي براي تأمين صرف نيازهاي داخلي به يك بازيگر مهم منطقه‌اي و بين‌المللي با مدل كسب و كار كاملا متفاوت با سال‌هاي گذشته تبديل شده است.
امروز، تصوير قبلي صنعت پالايش ايران از شركتي با ظرفيت پالايش 1.8ميليون بشكه در روز و مقاديري واردات فرآورده‌هاي اصلي مختلف براي تأمين نيازهاي داخلي به شركتي با ظرفيت 3.26ميليون بشكه در روز در افق چشم‌انداز و با رويكردي بين‌المللي در حال تغيير است. از اين ميزان براساس برآوردهاي اوليه، حدود 1.2ميليون بشكه در بازار داخلي و بقيه به ميزان 2ميليون بشكه فرآورده‌هاي نفتي به بازارهاي منطقه‌اي و بين‌المللي اختصاص مي‌يابد.
به اين ترتيب ايران در حال تبديل شدن به بزرگ‌ترين دارنده ظرفيت پالايشي در منطقه خاورميانه و ششمين دارنده ظرفيت‌هاي عمده صادراتي در جهان است. اين تحول را مي‌توان يكي از مهم‌ترين گام‌هاي صنعت نفت در تحقق اقتصاد مقاومتي و افزايش ارزش افزوده حاصل از توليد نفت براي اقتصاد ملي ايران دانست. به اين ترتيب نقش‌آفريني تازه اين صنعت در حوزه داخلي اقتصاد كشور از يك سو و ديپلماسي اقتصادي بر محور انرژي در حوزه خارجي از سوي ديگر، تصوير تازه و كاملا متفاوتي از ظرفيت‌هاي صنعت نفت ايران به ايرانيان و همه جهان ارائه خواهد كرد.
- معاون وزير نفت
نظر شما