اين ساخته مجيد مجيدي كه از سال 1387 كليد خورده بود در لوكيشن اصلي شهرك سينمايي پيامبر اعظم و چند مكان داخلي و خارجي ديگر فيلمبرداري شده بود. محمد رسول الله ص از نظر توليد و پروداكشن فيلمي فاخر و مجلل و از منظر تاريخي و مذهبي اثري قابل احترام است.
داستان فيلم درباره چندي پيش از تولد حضرت محمد ص رسول گرامي اسلام تا سن سيزده سالگي ايشان است. فيلم از حمله ابرهه به مكه شروع مي شود و تا بالندگي حضرت در سن نوجواني ادامه مي‌يابد. در واقع محمد رسول الله قرار است يك تريلوژي تاريخي باشد. كه قسمت اول آن به كودكي حضرت پرداخته شده است.
براي بررسي فيلم محمد رسول الله شايد بهتر باشد ويژگي‌ها و همچنين روند شكل گيري و ساخت و توليد آن نيز ارزيابي شود. فيلمي با چنين پيشينه و پشتوانه‌اي در بحث فيلمنامه و ديالوگ و فيلمبرداري و مهمتر از همه كارگرداني نيز بايد مورد كندو كاو قرار گيرد. در كلام اول بايد اذعان كرد اين فيلم در حال حاضر براي جهان اسلام وحدت آفرين است. يك فيلم به عنوان يك اثر هنري بايد در جريانات فرهنگي و اجتماعي و سياسي پيرامون خود تاثير گذار باشد. محمد رسول الله ص براي ديده شدن توسط مسلمين ظرافت و ظرفيت‌هاي فراوان دارد و همچنين توانايي جذب تماشاگر جهاني و محافل بين المللي را؛ چنانچه در جشنواره فيلم مونترال اين ويژگي دقيقا متجلي گشت و اين اثر با احترام فراوان روبرو گرديد.
- ژانر و مخاطب عام و خاص
محمد رسول الله ص يك فيلم در ژانر خاص است. گونه‌ي تاريخي در كنار ژانر حماسي و مذهبي شالوده داستان‌هاي فيلم است. يك فيلم تاريخي از صفرتا صد ساخت و توليد فراز و نشيب هاي خاص خود را دارد. اگر اثر فاخر و مجلل باشد كه ديگر اين روند بسيار شاخص خواهد شد. با اينهمه بايد در نظر داشت كه هر فيلمي داراي امتيازات و همچنين كاستي‌هاي احتمالي خود است. محمد رسول الله ص نيز اينگونه است .
در واقع به لحاظ تكنيكي و نوع ساخت و ساز و عوامل سازنده؛ اين فيلم تقريبا يك اثر بين‌المللي است. از همان ابتدا این سوال مطرح بود که فیلم، چطور باید بر مخاطبان گسترده اثر بگذارد. و به نظر مي رسد سه نکته برای سازندگان فیلم اهمیت داشته است و توجه به آنها نشان می‌داد که فیلم، باید چه زاویه‌ی دیدی را انتخاب کند. محمد مهدي حیدریان تهيه كننده فيلم در اين باره اينگونه توضیح داده بود كه این فیلم می‌بایست با ایده معرفی پیامبر اسلام(ص) به جهانیان شکل بگیرد؛ مردمی که اغلب نه تنها شناخت درستی از ایشان و دین اسلام ندارند، بلکه متأثر از القائات سیاست‌گذاران دنیای غرب، ذهنیتی منفی نسبت به آن یافته‌اند. دوم این‌که انتخاب مخاطب بین‌المللی مستلزم آن است که سطح کیفی فیلم نیز در حد بین‌المللی باشد، زیرا این مخاطب با بهترین نمونه کارهای عوامل سینما آشناست و به تماشای آن سطح از تصاویر سینمایی عادت دارد. انتخاب دوره‌ی کودکی پیامبر هم سومین نکته‌ای است که با نیم‌نگاهی به مخاطب جهانی پدید آمد. زیرا اولین قضاوت نسبت به کودک در همه دنیا، معصومیت اوست و این توافق خودجوش، بخت زیادی برای جلب هم‌دلی تماشاگر، نصیب فیلم می‌کند.
با اينهمه بايد درنظر داشت برخي مخاطبين داخلي و خارجي ممكن است پاكدلانه انتقادي بر فيلم وارد كنند و در سويي ديگر بعضي مخالفان خارجي غرض ورزي‌هاي كينه توزانه به اين فيلم روا دارند. مهم اينست كه محمد رسول الله ص قدرت جذب فراوان داشته است.
- جذابيت‌هاي ذاتي داستان و فيلمنامه
در ژانر تاريخي نگارش فيلمنامه جداي از جذابيت‌هاي هنري بايد سرشار از حقيقت باشد. وقتي در باره يك شخص خاص قرار است فيلمي تهيه شود كه تاريخ؛ اسناد معتبر و صحيح فراوان از وي دارد اين دقت نظر صد چندان مي‌گردد.حال اگر فيلمنامه در باره يك شخص الهي باشد طبيعي است كه حساسيت‌ها صدچندان است.
فيلمنامه محمد رسول الله ص نوشته كامبوزيا پرتوي است. كه البته مجيد مجيدي نيز نقطه نظرات خود را بر نوشته نهايي اعمال كرده است. آنچه از فيلمنامه بر مي‌آيد اين فيلم شرح حال سيزده سال ابتدايي عمر پيامبر گرامي اسلام ص است. سكانس افتتاحيه اما از دهمين سال بعثت پیامبر شروع شده است. سپس در داستانك‌هاي ويژه‌اي به صورت فلاش‌بک اين زمان به عام الفیل يعني دقيقا سال تولد پیامبر و در ادامه دوران نوزادي و کودکی و سپس بالندگي حضرتش ربط پيدا مي‌كنند.
در عام الفیل، واقعه‌ي مهمي كه در سكانس آغازين هم ديده مي‌شود حمله ابرهه به مكه است. داستان شكست ابرهه ؛ تولد حضرت؛ درگذشت حضرت آمنه و دوران شيرخوارگي و كودكي حضرت نيز در اين سكانس روايت مي‌گردد.
به روايتي ديگر فیلم از زندگي سخت اصحاب حضرت در شعب ابی‌طالب آغاز می‌شود و در ادامه به پیش از میلاد پیامبر اسلام باز می‌گردد. سكانس پاياني نيز با اولین سفر پیامبر به شام و رسیدن به صومعه بحیرا به پایان می‌رسد. بحیرا يك شخصيت تاريخي است.يك راهب مسیحی که دربارهٔ ظهور آخرین پیامبر به حضرت ابوطالب بشارت می‌دهد. تمامي اين جذابيت‌هاي ذاتي كه در اسناد تاريخي و در كتب تاريخي و ديني روايت شده تقريبا بي كم وكاست در فيلمنامه فيلم محمد رسول الله آورده شده است.
- توليد و كارگرداني
بودجه اين فيلم بين 125 تا 150 ميليارد تومان يعني چيزي حدود 40 ميليون دلار برآورد شده است كه توسط بخش خصوصي و شركتي تحت عنوان نورتابان وابسته به بنياد مستضعفان تهيه گرديده است. براي شروع كار و پس از تهيه فيلمنامه يك شهرك سينمايي به نام شهرك سينمايي پيامبر اعظم كه در ۵۵ کیلومتری شهر قم قرار دارد، ساخته شده‌است. در این شهرک، ماکت شهرهای مکه و مدینه با مشخصات ۱۴۰۰ سال قبل، در اندازه یک به یک (مختصات واقعی) طراحی و ساخته شده بود.
ویتوریو استورارو فیلمبردار مطرح ایتالیایی به عنوان فیلمبردار با همراهی حمید خضوعی ابیانه کار فیلمبرداری این اثر را انجام داده است. استرارو تا کنون برای سه فیلم شامل «اینک آخرالزمان» (۱۹۷۹)، «آخرین امپراتور» (۱۹۸۷) و «قرمزها» (۱۹۸۱) جایزه اسکار گرفته است.
جلوه‌های ویژه اثر بر عهده اسکات ای. اندرسون برنده اسکار برای طراحی جلوه ویژه «باب» در ۱۹۹۶ است که جلوه‌های ویژه قسمت حمله سپاه ابرهه به مکه را طراحی و اجرا کرده است. وی پیش از این در فیلم‌هایی همچون «ماجراهای تن تن»، «ترمیناتور ۲» «دروازه نهم»، «کینگ کنگ»، «استخوان‌های دوست‌داشتنی» کار جلوه‌های ویژه را بر عهده داشته است و با کارگردانانی همچون استیون اسپیلبرگ، جیمز کامرون و پیتر جکسون سابقه همکاری داشته است. طراحی دکور و صحنه را میلژن کرکا کلژاکویچ طراح دکور فرانسوی که قبلاً جایزه «سزار» و «آکادمی فیلم اروپا» و همچنین نامزد دریافت جایزه «اِمی» را در کارنامه خود داشته است، بر عهده داشته است. روبرتو پرپيناني نيز تدوين فيلم را انجام داده كه خود نامي مطرح و پراعتبار در صنعت سينماي مستقل ايتاليا و همچنين سينماي تجاري است.
اما مهمترين وجه قضيه و مسئوليت اصلي بر دوش مجيد مجيدي بوده است. پروژه محمد رسول الله در حقيقت به عنوان بزرگترين و جهاني ترين پروژه سينمايي تاريخ ايران يك كارگرداني ششدانگ را براي مديريت و اعمال نظر در توليد مي‌طلبيد. مديريتي كه در مجيدي مي‌توان سراغ گرفت همين بود و او به خوبي از هدايت كار برآمد. ويژگي ديگر او صبر كافي در تحقيق و نگارش فيلمنامه و انتخاب عوامل توليد بود. كه در بالا بدانها اشاره كردم. اصرار مجيدي بر موسيقي تاثيرگذار فيلم نيز ديگر برگ برنده فيلم است.
رحمان الله راكا براي اين فيلم موسيقي متن ساخته و عمده مراحل فني فيلم براي دوبله در استوديويي مجهز در لندن به انجام رسيده است.
مجيد مجيدي بيش از آنكه در اين فيلم در نقش كارگردان چشمگير باشد در قامت يك مدير ظاهر شده است. امتيازي كه يك كارگردان آثار تاريخي و حماسي بايد داشته باشد دقيقا همين ويژگي است.
در مجموع و اگرچه قرار است زندگي حضرت رسول در يك سه گانه روايت شود و اولين آن را شاهد بوديم ليكن هر اثر سينمايي استعداد خود را بروز مي‌دهد و كاستي هاي خود را. محمد رسول الله ص در كنار تمام امتيازات و ويژگي‌هاي خود داراي كاستي‌هايي است كه معمول چنين پروژه‌هاي كلاني نيز هست.
استقبال گسترده از اكران محمد رسول الله ص در سينماهاي ايران نشان داد مردم فيلم را پسنديده‌اند. همچنين اكران اين فيلم ظرفيت بالاي ژانر تاريخي حماسي و مذهبي را بار ديگر نشان داد.
نظر شما