اختلافات صنفی تهیه‌کنندگان سینمای ایران گویا تمامی ندارد. در حالی که از لحظه اعلام خبر تشکیل فدراسیون تهیه‌کنندگان، آتش اختلاف دیرینه سینما‌گران از زیر خاکستر بیرون آمده و عملاً جشن خانه سینما را هم تحت‌الشعاع قرار داده، حالا نوبت به شورای صنفی نمایش رسیده است.
وقتی سخنگوی خانه سینما از تغییرات در شورای صنفی نمایش خبر داد، مشخص بود که به زودی این موضوع مناقشات فراوانی را به همراه خواهد داشت. جالب این که این بار هم پای فدراسیون تازه تاسیس تهیه‌کنندگان وسط بود.
علی معلم با توجه به تغییر ساختاری حوزه تهیه‌کنندگی و تشکیل فدراسیون تهیه‌کنندگان درباره وضعیت شورای صنفی نمایش با اظهار امیدواری گفت: طی چند هفته آینده با توجه به ساختار جدید شورای صنفی نمایش می‌توان اعتراضات مکرری که به نمایش فیلم‌ها می‌شود را در موقعیت بهتری مورد بحث قرار داد.
وی پیش‌بینی کرد تا دو هفته آینده شورای صنفی دچار تغییرات شود. چند روز بعد از این اظهارنظر، منوچهر محمدی از دیگر تهیه‌کنندگان نزدیک به طیف حاکم بر خانه سینما به میدان آمد و به انتقاد از عملکرد شورای صنفی نمایش پرداخت.
محمدی هم با اشاره به تحولی که قرار است بعد از تشکیل فدراسیون تهیه‌کنندگان صورت بگیرد، بر لزوم تجدید نظر در این شورا تاکید کرد. او همچنین به غیبت نماینده کانون کارگردانان در جلسات شورای صنفی نمایش اشاره کرد و گفت: نماینده کانون کارگردانان در اعتراض به عملکرد برخی از اعضای شورا، از حضور در جلسات خودداری کرده است.
رئیس کانون تهیه‌کنندگان فیلم ایران درباره عملکرد شورای صنفی نمایش گفت: امیدواریم هر چه زودتر با توجه به برنامه‌ریزی که توسط خانه سینما و اداره کل نظارت و ارزشیابی برای تشکیل فدراسیون انجام شده است، این تشکل جدید صنفی و مقتضیات آن ایجاد شود.
وی ادامه داد: وقتی از فدراسیون تهیه‌کنندگان که مرکب از سه تشکل است صحبت میکنیم، همه فعالیت‌های صنفی و از جمله عملکرد شورای صنفی نمایش را مدنظر داریم.
وی با تاکید بر اینکه وضعیت شورای صنفی نمایش باید هر چه زودتر مشخص شود، متذکر شد: به جهت حسن نیت و اینکه نمی‌خواستیم با همکاران خودمان در عرصه توزیع مجادلات جدیدی ایجاد بشود، طبیعی بود که نهایت همکاری را با خانه سینما و وزارت ارشاد و دوستان تهیه‌کننده به عمل آوردیم که کارها طبق روال معمول خودش پیش برود، اما به گمانم در شرایط فعلی با توجه به اینکه تشکل‌ها صورت واقعی خودشان را پیدا کردند و از سوی وزارت ارشاد اعلام رسمی شده، زمان آن فرارسیده است که وضعیت شورای صنفی مشخص بشود.
محمدی به اشکالات شورای صنفی نمایش اشاره کرد و گفت: متأسفانه آیین‌نامه مربوط به این شورا تا این لحظه که من اطلاع دارم، همچنان آیین‌نامه قبلی است و آیین‌نامه جدید مربوط به آن اعلام نشده است، بنابراین این شیوه اکران و نمایش فیلم به طور طبیعی می‌تواند محل اشکال جدی باشد و جای اعتراض باقی بگذارد.
وی ادامه داد: نکته دوم عدم حضور نماینده کانون کارگردانان است که طبق آیین‌نامه قبلی- یعنی آیین‌نامه‌های چند سال قبل- یکی از اعضای جدی و رسمی شورای صنفی نمایش، نماینده کانون کارگردانان است که متأسفانه با نحوه برخوردهایی که در این شورا انجام شده و اشکالات محتوایی و اجرایی، عملاً نماینده کانون کارگردانان از حضور در جلسات این شورا به نشانه اعتراض خودداری کرده است و زمانی که به‌طور طبیعی یکی از این اعضا حضور نداشته باشد، مصوبات آن شورا نمی‌تواند قانونی باشد و از لحاظ اجرایی دچار مشکلات جدی خواهد بود.
وی گفت: این به هیچ وجه پذیرفتنی نیست که یک مجموعه با بیش از 15 فیلم که طبیعتاً می‌تواند بخش عمده‌ای از اکران و نمایش یک سال سینمای ایران را تشکیل بدهد، عضو شورای صنفی باشد و دیگر همکارانی که تعداد معدودی فیلم دارند از این امکان محروم باشند.
وی گفت: آیین‌نامه شورای صنفی نمایش باید به تصویب خانه سینما و فدراسیون برسد. به گمانم در این ترکیب جدید نسبت به اعضای شورای صنفی یک تجدید نظر اساسی بشود. این خواسته به تعویق افتاده یک سال گذشته کانون تهیه‌کنندگان فیلم است تا مشکلی در مسائل اجرایی نمایش پیش نیاید، درحال حاضر با توجه اعلام رسمی فدراسیون فکر میکنیم از اینجا به بعد ما باید به تمامی لوازم بحث فدراسیون خودمان را متعهد کنیم و اجزای آن را اجرا کنیم.
همزمان با صحبت‌های محمدی، علیرضا داودنژاد هم که جزو کارگردان- تهیهکنندههای سینمای ایران است، انتقادات گسترده‌ای را نسبت به برخی از تهیه‌کنندگان کرد؛ تهیه‌کنندگانی که به گفته داودنژاد اغلب حیطه اصلی فعالیت آنها پخش فیلم است و توانسته‌اند در سالیان اخیر بازار توزیع و نمایش را یکسره به انحصار دفاتر خود درآورند.
به اعتقاد داودنژاد برای این دسته از تهیه‌کنندگان، سینما صرفاً یک دکان است؛ دکانی که خرج و دخل و سود و زیان آن وابسته به عملیاتی است که در شورای صنفی اکران فیلم صورت می‌گیرد و همه جا جنجال‌ها و مناقشات و نمایشات آنها هدفی جز تسلط بر این شورا و احاطه بر حواشی و عملکرد آن چیز دیگری را دنبال نمی‌کرده است.
او در یادداشتی آورده است: آنها در پی این بوده و هستند که هفته‌ای یک بار کرکره شورای صنفی را بالا بزنند و فیلم‌هایی را پایین بیاورند و فیلم‌های دیگری را بالا ببرند و حواله نمایش دریافت کنند. حواله نمایش فیلم، سندی گرانبهاست که با آن می‌توان گیشه‌های سالن نمایش را در اختیار گرفت و لحظه به لحظه بلیت فروخت و پول نقد از مردم دریافت کرد.
از طرفی دیگر همایون اسعدیان نماینده کانون کارگردانان در شورای صنفی نمایش از دلایل عدم حضور این کانون در شورا می گوید: ما نزدیک به سه ماه است که به نشانه اعتراض در جلسات این شورا شرکت نمی کنیم.
اسعدیان در مورد دلایل این اعتراض می‌گوید: اول اینکه نماینده وزارت ارشاد حق شرکت و اعمال نظر در تصمیمات شورای صنفی نمایش را ندارد در حالی که نماینده اداره کل ارشاد در تصمیم گیری‌ها دخالت مستقیم می‌کند. دوم اینکه آیین نامه جدید شورای صنفی هنوز ابلاغ نشده و اعضا به دلخواه و براساس منافع خود، به آیین‌نامه‌های سال 84 و یا 85 استناد می‌کنند و هر کجا که صلاح ببینند در مورد چگونگی آیین‌نامه سال86 نظر می‌دهند.
اسعدیان در ادامه با اشاره به غیرقانونی بودن جلسات شورای صنفی نمایش در صورت عدم شرکت نماینده کانون کارگردانان می‌گوید: جلسات این شورا غیرقانونی است و رسمیت ندارد. ضمن اینکه این شورا رئیس هم ندارد و معلوم نیست مصوبات آن را چه کسی اجرا می‌کند.
ما بارها به خانه سینما اعلام کردیم که بدون حضور نماینده کانون، نماینده اتحادیه تهیه‌کنندگان و سینماداران به صلاح خود تصمیم‌گیری می‌کنند و با تخلفات آشکار کار خود را پیش می‌برند. متأسفانه 6 ماه کلیدی سال طی شده ولی هنوز هیچ آیین‌نامه جدیدی به شورای صنفی ابلاغ نشده است. به گفته این کارگردان برخی معتقدند که نیازی به حضور نماینده کانون کارگردانان در این شورا نیست.
او می‌گوید: امیدوارم آیین‌نامه‌ای نوشته شود و این عدم حضور ما به تصویب برسد اما با آیین‌نامه فعلی شورا متشکل از سه نماینده از اتحادیه تهیه‌کنندگان، سه نماینده از سینماداران و یک نماینده از کانون کارگردانان است. دلیل حضور نماینده کارگردانان هم به این خاطر است که کارگردانان منافع مادی مستقیم در تصمیم‌گیری‌ها ندارند و برای رعایت عدالت و سازماندهی در این شورا حضور دارند.
چون در این شورا عملاً راه برای تخلفات بسیار باز است و من دلایل متعددی بر این مدعا دارم.
اسعدیان در پاسخ به این ادعا که در هیچ کجای دنیا کارگردان دخالتی در زمان و نحوه اکران فیلم‌ها ندارد می‌گوید: بله. در آمریکا با وجود چند هزار سینما نه کارگردان دخالتی می‌کند و نه حتی شورای صنفی نمایشی وجود دارد، ولی در کشور ما به دلیل محدودیت تعداد سینماها و با این حجم تولیدات، تهیهکنندههای قوی، تهیهکنندههای ضعیف را نابود می‌کنند. با معادلات موجود این مقایسه پاک کردن صورت مسئله است. در شرایط فعلی وقتی درصد بالایی از کارگردان‌ها خود تهیه‌کننده فیلم‌هایشان هستند، این مسائل به ضرر ما تمام خواهد شد.
اعتراضات به عملکرد شورای صنفی نمایش، با صحبت‌های رئیس کانون کارگردانان جزئیات بیشتری می‌یابد. علیرضا رئیسیان این سؤال را مطرح می‌کند که در حال حاضر که شورای صنفی نمایش رئیس ندارد، مصوباتش توسط چه کسی امضا می‌شود. او همچنین به دلایل حضور نیافتن نماینده کانون کارگردانان در جلسات شورای صنفی اشاره می‌کند.
در متن استعفای آقای همایون اسعدیان به کانون کارگردانان که عیناً به هیات مدیره خانه سینما ارسال شده است، سه نکته مهم از جمله فقدان آیین‌نامه برای سال 86- در حالی‌که آیین‌نامه را اسفند ماه سال 85 بنده و آقایان اربابی، شایسته، اشرفی با هم تکمیل کردیم و قرار بود تا قبل از عید ابلاغ شود، ولی الان که پنج ماه از سال می‌گذرد، هیچ اتفاقی نیفتاده است- زمانی که آیین‌نامه نمایش وجود ندارد، بنابراین نمی‌توان رفتاری قانونمند را اعمال کرد و براساس آیین‌نامه قبلی هم نمی‌توان، چون آن آیین‌نامه تا پایان سال 85 اعتبار دارد و اگر قرار باشد اجرایی شود باید مجدداً تصویب و ابلاغ شود.
حضور عناصر مستقیماً ذی‌نفع در پخش و سینماداران در شورای صنفی که منجر به یک نوع رانت برای آن اشخاص و دفاترشان شده است و نکته دیگر اعمال نظر و نفوذ نماینده اداره کل نظارت و ارزشیابی بود که ایشان اصلاً حق رای ندارند و یک عضو ناظر هستند ولی در چند مورد مستقیما دخالت کردند و وضعیت اکران را تغییر دادند. این سه نکته باعث شد ما این نامه را ارائه کردیم و اداره کل هم به خانه سینما پاسخی داد و هیات مدیره خانه سینما نیز رونوشتی برای ما ارسال کرد که اصلاً ما را قانع نکرد و جواب مطالبات ما نبود.
سیروس تسلیمی نیز معتقد است که در توان واقعی شورای صنفی غلو شده و این شورا بر خلاف آنچه تصور می‌شد، قدرت چندانی در تعیین اکران فیلم‌ها ندارد. به گفته تسلیمی این سینمادارها هستند که تصمیم می‌گیرند چه فیلمی اکران شود. او می‌گوید: سینمادار است که فیلم را انتخاب می‌کند و بدون آن که شورای صنفی نمایش بداند با صاحبش قرارداد می‌بندد و فقط به شورا ارائه می‌دهد تا قرارداد ثبت شود.
