دنيا بر همان اسلوبي مي‌چرخد كه قرن‌ها پيش مي‌چرخيده. اگر مي‌خواهيد استرس‌هاي زندگي‌تان كم شود، اگر مي‌خواهيد كمتر احساس افسردگي كنيد، اگر مي‌خواهيد خوشبختي را مزه كنيد، فقط كافي است به اين حرف‌ها گوش بدهيد. رفت‌وآمد با اقوام و فاميل و آشنايان يا به اصطلاح صله‌ارحام، يكي از توصيه‌هاي موكد ديني است. امام علي(ع) مي‌فرمايند: كَفِّروا ذُنوبَكُم وَتَحَبَّبوا اِلي رَبِّكُم بِالصَّدَقَهًْ وَصِلَهًِْ الرَّحِمِ؛ با صدقه و صله رحم گناهان خود را پاك كنيد و خود را محبوب پروردگارتان گردانيد. يا در حديثي از پيامبر بزرگوار اسلام آمده است كه اَلصَّدَقَهًْ عَلي وَجهها وَاصطِناعُ المَعروفِ وَ بِرُّ الوالِدَينِ وَ صِلَهًْ الرَّحِمِ تُحَوِّلُ الشِّقاءَ سَعادَهًْ وَتَزيدُ فِي العُمرِ وَ تَقي مَصارِعَ السُّوءِ؛ صدقه بجا و نيكوكاري و نيكي به پدر و مادر و صله‌رحم، بدبختي را به خوشبختي تبديل و عمر را زياد و از مرگ بد جلوگيري مي‌كند. در صله ارحام و ديد و بازديدها كه اين همه از منظر ديني اهميت دارد چه نكته‌هايي را بايد رعايت كرد؟ نكات زير را مرور و حداقل يك‌بار در عمل امتحان كنيد.
- همسايه‌ها را آزار ندهيد:
خيلي وقت‌ها در مهماني‌ها همسايه‌ها آزار مي‌بينند. با كارهايي ساده مي‌توان رضايت همسايه‌ها را جلب كرد:
1- وقتي به مهماني مي‌رويد از زنگ خانه ميزبانتان مطمئن شويد. اگر او واحد 2است نبايد زنگ واحد 12را بزنيد به‌ويژه اگر ساعت 12شب ميلتان كشيده براي مهماني برويد. شايد بد نباشد در تلفن همراهتان در قسمت توضيحات دفترچه تلفن، شماره واحد خانه اقوام را يادداشت كنيد.
2- در لابي‌هاي ورودي و در راهروهاي آپارتمان بلند بلند حرف نزنيد. خوش و بش كردن را بگذاريد براي داخل خانه. خداحافظي‌هايتان را هم داخل خانه تمام كنيد. 5بار خداحافظي‌كردن تا لحظه‌اي كه مهمان سوار ماشين مي‌شود نيازي نيست.
3- كفش‌هايتان را مرتب پشت در آپارتمان منظم كنيد. نيازي نيست آنها را به‌صورت تا به تا در پله‌هاي مختلف جاگذاري كنيد.
4- نيازي نيست در مهماني بلندبلند با هم حرف بزنيد و همزمان تلويزيون هم با صداي بلند روشن باشد. آرامش همسايه‌ها به سادگي به‌دست نيامده كه بخواهند به‌سادگي از دست بدهند.
5- قبض‌هاي تلفن و آب و برق كه در تابلوهاي واحدهاي مسكوني نصب شده براي ساكنين همان واحد است. نيازي نيست شما به‌عنوان مهمان به آن سركشي كنيد و آن را برداشته و مطالعه‌كرده و بعد گوشه‌اي پرت كنيد.
6- ايرادي ندارد ماشين‌تان را در مهماني‌هاي شلوغ چند كوچه دورتر پارك كنيد. قاعدتا خودتان هم خوشتان نمي‌آيد جلوي پل پاركينگ‌تان، ماشين مهمان همسايه پارك بشود.
7- عيبي ندارد يك شب بچه‌هايتان بازي نكنند، به‌ويژه اينكه بخواهند با پسرخاله‌ها بروند حياط آپارتمان و هم باغچه‌ها را از بين ببرند و هم شيشه‌ها را بلرزانند!
- رفت‌وآمد با ديگران را حتي اگر سخت بود رها نكنيد
اين روزها برخي مردم ديگر توجهي به اين مسئله مهم ندارند كه بايد با برادران و خواهران خود رفت‌وآمد كنند. آن را دست‌كم مي‌گيرند. اصلي‌ترين بهانه‌شان هم آن است كه به ظاهر معاشرت‌ها دشوار و سخت شده است. مردم هم عادت كرده‌اند كه كارهاي راحت را انجام دهند. اما 2 نكته را در اين زمينه فراموش نكنيد؛ صله رحم اگر سخت هم بود آن را ترك نكنيد. ارزش دارد ترافيك يك ساعتي بزرگراه و يا سفر طولاني به شهر محل تولد را تحمل كنيد تا بتوانيد براي يك ساعت هم كه شده به‌صورت حضوري سراغي از خاله و دايي و پسر عمه بگيريد. در روايت‌ها آمده براي صله رحم مي‌ارزد كه انسان رنج سفر يك‌ساله را به دوش بكشد. دوم آنكه تا جايي كه مي‌توانيد از سختي‌هاي بي دليل اين معاشرت‌ها كم كنيد.
نكاتي براي راحت‌تر شدن رفت‌وآمدها
1- ساعت‌هاي رفت‌وآمدتان را درست تنظيم كنيد. به موقع به مهماني برويد و خوش موقع منزل ميزبان را ترك كنيد.
2- قاعدتاً ساعت 12 شب به خانه خاله رفتن پسنديده نيست و همچنين تا ديروقت منزل عمه ماندن- آنقدر كه شوهر عمه مدام خميازه بكشد - شايسته نيست.
3- وقتي به خانه اقوام مي‌رويد، نيازي نيست يك كادو و هديه سنگين ببريد تا آن بيچاره نيز ناچار شود دفعه بعد با كادويي سنگين‌تر جواب دهد. اگر اينجوري باشد حلقه رفت‌وآمدها در همان 3-2 نوبت اول قطع مي‌شود. بعضي اوقات يك شاخه گل محمدي 2هزارتوماني از دستفروش كنار خيابان هم مي‌تواند حكم كادو داشته باشد.
4- بد نيست در هر مهماني رفتن و مهماني دادن نيت الهي داشته باشيد؛ يعني قربه الي‌الله. با اين كار ثواب يك عبادت خيلي با كيفيت را هم در پرونده اعمالتان ثبت مي‌كنيد.
5- رفت‌وآمد با پدر و مادر و خواهر و برادر را در اولويت برنامه خود و خانواده بگذاريد. صله رحم فقط به رفت‌وآمد با همسايه‌ها و فاميل دور گفته نمي‌شود. نخستين اولويت مادر و بعد پدر و بعد خواهر و برادر است. پس حواستان باشد غريبه‌پرست نباشيد. اول به خويشان نزديك سركشي كنيد.
6- براي پذيرايي از مهمان خود را به مشقت نيندازيد. نيازي به قرض‌گرفتن نيست. گهگاه تعارف يك جرعه آب به مهمان هم ارزنده و بافضيلت است. سفره‌هاي رنگين و پرخرج، آينده مهماني‌هاي خانوادگي را به مخاطره مي‌اندازد.
7- بعضي اوقات هنگام معاشرت با اقوام ذوق به خرج بدهيد. مثلا نوشتن يك كارت پستال محبت‌آميز براي فرزندان فاميل هم جذاب و مهرافزا است، يا اينكه يك جلد كتاب خوب را كادو كنيد و براي افراد حاضر در مهماني هديه ببريد.
8- صرفاً نيازي نيست با آدم‌هايي كه از آنها خوشتان مي‌آيد رفت‌وآمد كنيد. افرادي را كه به هر دليل از دستشان دلخور هستيد در فهرست معاشرت‌هاي خود بگنجانيد. خلاصه بايد فرايند آشتي‌كنان را از جايي آغاز كرد. خوب است نگاهي به شماره‌هاي ذخيره شده در تلفن همراهتان بيندازيد و براي آشتي كنان از ارسال يك پيامك محبت‌آميز شروع كنيد.
9- هر وقت به تنگناي مالي خورديد ياد اين ضرب‌المثل‌ها بيفتيد كه برآمده از احاديث است:«مهمان حبيب خداست» و «مهمان روزي خود را با خود مي‌آورد.» مطمئن باشيد ورود مهمان به خانه شما بركت را هم به ارمغان مي‌آورد. البته حواستان باشد قواعد عقلاني و اقتصادي را رعايت كنيد.
10- در مهماني‌هاي خانوادگي از تنش‌هاي سياسي اجتناب كنيد. نيازي نيست به خانه هركدام از اقوام رفتيد بپرسيد به چه‌كسي رأي داده است. نيازي نيست در هر مهماني و در هر نشست و برخاستي درباره همه مسائل مملكتي نظر بدهيد و يا اينكه مسئولي را براي ناسزاگفتن پيدا كنيد. حتما شما هم بر اين باور هستيد كه سر سفره و در ميان جمع خانوادگي و هنگام پلو قيمه خوردن جاي تحليل‌هاي سياسي و يا محاسبه قيمت جهاني نفت و دلار نيست.
11- صله ارحام مشمول ديدارهاي مختلف مي‌شود؛ از مهماني‌هاي خانوادگي گرفته تا شركت در مراسم عزا و حتي تشييع جنازه، عروسي و جلسات زيارت قبولي و يا بدرقه‌كنان. اين توصيه اكيد ديني را محدود به ملاقات خاصي نكنيد.
- رفت‌وآمد با فاميل مشكلات شما را حل مي‌كند
اگر حرف‌هاي خدا را قبول داريد و اگر باور داريد يگانه مدير و مدبر هستي خداست پس توصيه‌هاي او را گوش كنيد. او جوري قانونگذاري كرده كه اگر كسي حواسش به فاميل باشد و با آنها به‌صورت منظم رفت‌وآمد كند، خودش مشكلاتش را حل مي‌كند. كشف اين قانون چندان هم سخت نيست، فقط كافي است نگاهي به اطرافتان بيندازيد. زندگي ديگران را ببينيد، اثر اين قانون را به راحتي متوجه مي‌شويد. اگر مي‌خواهيد رشد مطلوب داشته باشيد با اقوام معاشرت كنيد. آنچنان رشد و ارتقايي به شما و فرزندانتان مي‌دهد كه شايد از هيچ روش ديگري به‌دست نيايد. حتي مطمئن باشيد اين رفت‌وآمدها مي‌تواند عامل تقرب شما به خدا باشد، درست عين ساير عبادت‌ها. پس باور كنيد رفت‌وآمد با اقوام يك نوع عبادت است. اين همان چيزي است كه به آن «صله‌رحم» گفته مي‌شود.
- مهمان هستيد يا ميزبان اين نكته‌ها را رعايت كنيد
* تا به حال از خود پرسيده‌ايد به هنگام مهماني رفتن و يا به هنگام پذيرايي از مهمان، چه آداب و نكاتي را بايد رعايت كنيد. اين نكات پيشنهادي كوتاه ترسيمي عمومي و كلي از اين آداب برايتان ارائه مي‌كند.
* مهمان مي‌تواند ميزبان را به بهشت ببرد، از بس كه مورد علاقه و احترام خداست. پس به او احترام بگذاريد، علاقه بورزيد و در خدمت به او كم نگذاريد. قطعا منظور از «كم‌نگذاشتن» فشار آوردن به اقتصاد خانواده و اسير دست تجملات شدن نيست بلكه منظور داشتن روي خوش و اخلاق خوب و محترم نگه‌داشتن مهمان است.
* باور كنيد مهمان روزي خود را با خود مي‌آورد. فقط كافي‌است قدري به قوانين آسماني اعتماد كنيد. پس، از پذيرفتن مهمان فرار نكنيد و حضور مهمان در منزلتان را نوعي نعمت و فرصت تلقي كنيد.
* براي مهمان دعوت كردن فقط سراغ فاميل‌هاي پولدار نرويد. معاشرت با خويشاوندان ضعيف‌تر نيز بابركت و مهم است. در مهماني‌هايتان آنها را از قلم نيندازيد.
* حتما هنگام ورود مهمان، از آنها استقبال گرم و محترمانه انجام دهيد و هنگام خداحافظي او را تا در منزل مشايعت كنيد.
* لحظه‌هاي ورود مهمان خيلي حياتي است. خوش برخورد و مهربان باشيد. به گرمي سلام كنيد و با او دست بدهيد.
* اگر مهمانان شما كودكاني دارند آنها را هم تحويل بگيريد و با آنها مهرباني كنيد. شايسته نيست در آداب ميزباني كودكان را از قلم بيندازيد.
* در بدرقه مهمان جوري عمل نكنيد كه او گمان كند از رفتنش خوشحال هستيد و براي رفتنش لحظه شماري مي‌كرده‌ايد! بدرقه محترمانه مهمان، نيازمند ذوق و سليقه است.
* اگر مهماني را دعوت كرديد سعي كنيد غذاي مناسب او را تهيه كنيد. در اين توصيه ظرافت‌هايي است كه حتما خودتان به‌آنها آگاهيد.
* بعضي تعارف‌هاي معمول در مهماني‌ها ناصواب است و خدايي ناكرده مي‌تواند در حكم كفران نعمت و ناسپاسي باشد؛ مثلاً لايق شما نيست! چيز قابل داري نيست! قابلي نداشت! كاش غذاي بهتري براي شما تهيه مي‌كرديم! از به‌كار‌بردن اين جمله‌هاي تعارفي كه مرسوم شده شديدا بپرهيزيد.
* تا جايي كه مي‌توانيد امور مهماني را خودتان انجام دهيد و به مهمانتان امر و نهي نكنيد. تا جايي كه مي‌شود نگذاريد او كاري انجام دهد. مهمان را به خدمت نگيريد.
* موقع غذا خوردن، زودتر از مهمان بر سر سفره بنشينيد و غذا خوردن را آغاز كنيد و ديرتر از او غذا خوردن را پايان دهيد تا مهمان بتواند بدون رودربايستي به تناول غذا بپردازد.
* حواستان باشد هنوز غذا خوردن مهمان تمام نشده، ظرف‌هاي طرف خودتان را از سفره جمع نكنيد.
* اگر كسي شما را به مهماني دعوت كرد، دعوتش را بپذيريد. نيازي به كلاس گذاشتن‌هاي بيجا و يا ناز كردن‌هاي بي‌مورد نيست. اجابت دعوت، از نشانه‌هاي دينداران است.
* هر وقت به مهماني مي‌رويد به حرف ميزبان گوش كنيد. هر جا او گفت بنشينيد، اصرار نكنيد در محلي كه خودتان مي‌خواهيد بنشينيد. زيرا ميزبان از آنچه بايد در خانه‌اش ديده نشود آگاه‌تر است.
*حواستان باشد ميزبان را به زحمت نيندازيد و براي او دشواري و گرفتاري درست نكنيد؛ مثلا زياد راه نرويد، دير نرويد، زياد نمانيد و زياد حرف نزنيد.
* وقتي به مهماني مي‌رويد قدردان ميزبان خود باشيد. به هرحال او به‌خاطر شما به زحمت افتاده و خانواده‌اش تلاش بيشتري را متحمل شده‌اند.
* نسبت به اسرار خانه ميزبان چشم و گوش خود را ببنديد و محرمانه‌هاي او را پس از مهماني براي ديگران فاش نكنيد.
* اگر به مهماني مي‌رويد بدون اجازه ميزبان فرزندان خود را به همراه نبريد.
* حتماً در پايان غذا خوردن و يا در انتهاي ميزباني براي هم دعا كنيد. سعي كنيد اين دعا كردن با صداي بلند و قابل شنيدن براي ديگران باشد.
* در مهماني دادن و مهماني رفتن فقط انگيزه الهي داشته باشيد. حواستان باشد به رياكاري، تفاخر، حسادت و يا تكبر گرفتار نشويد.
- نمايي از سيره معصومين(ع)
همه ما در زندگي خودبه الگوهاي عملي نياز داريم؛ الگوهايي كه بتوانيم با اطمينان به آنها نگاه كنيم و آداب زندگي‌شان را در زندگي خويشتن به‌كار بگيريم. بهترين الگو پيامبر(ص) است. آنچنان كه قرآن براي ما از ايشان با عنوان اسوه حسنه ياد مي‌كند. مي‌گويند پيامبر(ص) همراه خانواده و خدمتكار و همزمان با آنان غذا مي‌خورد. خود را با مهمان همراه مي‌كرد و جداي از او يا متفاوت از او رفتار نمي‌كرد. همراه با مهمان بر زمين مي‌نشست و غذا مي‌خورد. مهمان براي او عزيز بود و دوست داشت بر سر سفره، شركت‌كنندگان بيشتري حاضر باشند. در سفره‌هايي كه جمعيتي بود ايشان زودتر از همه غذا خوردن را آغاز مي‌كرد و ديرتر از همه دست از غذا مي‌كشيد چرا كه مي‌خواست ديگران بدون حجب و حيا و خجالت‌كشيدن، غذا بخورند. مي‌فرمود هر كس از جلوي خودش غذا بخورد. دراستقبال از مهمان، دست دادن و مصافحه كردن با او را رعايت مي‌كرد.مراقب بود اگر به مهماني مي‌رود آنهايي كه دعوت نيستند پيامبر(ص) را همراهي نكنند يا آنكه براي حضور آنها از ميزبان اجازه مي‌طلبيد. مهمان را تكريم مي‌كرد و با روش‌هايي احترامش را نگه مي‌داشت. سلمان فارسي مي‌گويد: بر رسول خدا(ص) وارد شدم و ديدم آن بزرگوار به پشتي تكيه داده است. آن پشتي را براي من گذاشت و فرمود:اي سلمان! هر مسلماني كه برادر مسلمانش بر او وارد شود و جهت احترام و بزرگداشت براي او پشتي بگذارد، خداوند او را مي‌آمرزد.ايشان علاقه‌مند بود به ديگران خدمت كند. چرا كه باور داشت و مي‌فرمود: هر مسلماني كه به مسلمانان ديگر خدمت كند، خداوند به تعداد آنها در بهشت برايش خدمتگزار قرار مي‌دهد.
نظر شما