در این فاصله قریبیان تنها 4 فیلم کارگردانی کرده است. کیفیت روبه‌رشد فیلم‌های قریبیان کارگردان نشان می‌دهد که این گزیده‌کاری بی علت نبوده. چهره سینمای معترض دهه 50 و سوپراستار سینمای دهه شصت در همه این سال‌ها بازیگری محبوب و دوست‌داشتنی بوده است؛ بازیگری که 3 بار در سال‌های 66، 71 و 78 سیمرغ بلورین جشنواره فجر را دریافت کرده و به لحاظ تداوم فعالیت حرفه‌ای یکی از چهره‌های استثنایی سینمای ایران است. قریبیان که شاید بیش از تمام بایگران سینمای ایران نقش پلیس را بازی کرده در گناهکاران نیز باز در نقش مرد قانون ظاهر شده است. گناهکاران فیلمی خوش‌پرداخت و کاملاً استاندارد است که هم داستانش را خوب تعریف می‌کند و هم میتواند جایگاه سازنده پرآوازه‌اش را به عنوان کارگردانی مسلط بر ابزار تثبیت کند.
- میان فیلم‌هایی که کارگردانی کرده‌اید فاصله زمانی زیادی به چشم می‌خورد. بین فیلم قبلی‌تان «چشم‌هایش» و «گناهکاران» 14سال فاصله وجود دارد؛ دلیل اینکه دیر به دیر فیلم می‌سازید چیست؟
اصراری ندارم که هر فیلمنامه‌ای را جلوی دوربین ببرم. جدال در تاسوکی اولین فیلم من به عنوان کارگردان در شرایط خوبی ساخته نشد. «قانون» را قرار بود فقط بازی کنم ولی در روند تولید مشکلاتی پیش آمد و کارگردانی را هم قبول کردم. بعد از چشم‌هایش که با فیلمنامه زیبای مسعود جعفری‌جوزانی ساخته شد هم تصمیم داشتم با فیلمنامه خوب به عرصه کارگردانی برگردم. اتفاقا در این سال‌ها فیلمنامه‌های زیادی به من پیشنهاد شد ولی چون مورد پسندم نبودند ترجیح دادم صبر کنم. تا اینکه پسرم سام که از سال‌ها پیش برای تحصیل در رشته سینما به آمریکا رفته بود و در آنجا کار هم می‌کرد بعد از 12 سال به ایران آمد. سام فیلمنامه‌هایی نوشته بود که از بین آنها گناهکاران را برای ساخت انتخاب کردم. البته فیلمنامه برای کار در فضای آمریکا نوشته شده بود و متن برای اینکه در ایران قابل باور باشد بازنویسی شد.
- چرا تهیه‌کنندگی فیلم را خودتان برعهده گرفتید؟
چون قصد داشتم مستقل کار کنم. اتفاقا تعدادی از تهیه‌کنندگان سینمای ایران هم ابراز لطف کردند و تمایل داشتند گناهکاران را تهیه کنند ولی به هر حال فکر کردم هر کسی به عنوان تهیه‌کننده جلو بیاید طبیعی است که انتظاراتی هم داشته باشد و با اعمال این نظرها شاید نتوانم فیلم دلخواهم را بسازم. به همین دلیل خودم تهیه فیلم را برعهده گرفتم. از هیچ نهاد و ارگانی هم کمک نگرفتم. گناهکاران با سرمایه شخصی خودم و البته کمک‌های همسرم تولید شد. من سال‌ها، سریال بازی نمی‌کردم ولی برای تأمین سرمایه فیلم‌ام سریال هم بازی کردم. در واقع به تلویزیون رفتم تا سرمایه تولید فیلمی مستقل را تأمین کنم.
- به عنوان تهیه‌کننده هم چیزی کم نگذاشته‌اید. فیلم حال و هوای کاملا حرفه‌ای دارد.
پیش‌تولید طولانی‌ای داشتیم. سعی کردیم همه جوانب کار را در نظر بگیریم و قبل از شروع کار به همه چیز فکر کردیم. در تولید هم نهایت تلاشمان را کردیم که فیلم خوش‌ساختی بسازیم. طبیعتا اگر سرمایه بیشتری داشتیم برخی از سکانس‌ها را جذاب‌تر می‌کردیم. مثل یکی از سکانس‌هایی که در ترکیه فیلمبرداری کردیم و اگر دستمان در بودجه باز بود آن را به مراتب جذاب‌تر می‌گرفتیم. پیش‌تولید مفصلی داشتیم. من سال‌هاست در بطن سینمای ایران حضور دارم و به نظرم یکی از مشکلات فیلم‌های ما این است که پیش‌تولید درستی نداریم، در حالی که این یکی از مهم‌ترین مراحل ساخت فیلم است. ما لوکیشن‌های فیلم‌مان را در پیش‌تولید به صورت دقیق مشخص و سعی کردیم با برنامه‌ریزی دقیق عمل کنیم. برای هر نقشی هم 2 یا 3گزینه در نظر داشتیم و در نهایت سعی کردیم بهترین گزینه را انتخاب کنیم.
- انتخاب رامبد جوان با توجه به سابقه ذهنی تماشاگر از او به عنوان بازیگر طنز ریسک بزرگی در گناهکاران بوده که البته خوب جواب داده است.
برای نقشی که رامبد جوان بازی کرد به گزینه‌های دیگری مثل محمدرضا فروتن و پارسا پیروزفر هم فکر کرده بودیم ولی در نهایت حس کردم جوان میتواند در این نقش خوب ظاهر شود. می‌دانستم انتخاب او که بازیگر طنز است برای یک نقش جدی ریسک محسوب می‌شود ولی تجربه‌ام می‌گفت جوان انتخاب درستی است و در عمل هم او نقش را خیلی خوب بازی کرد.
- گناهکاران فیلمی پلیسی است. معمولا فیلم‌های پلیسی در سینمای ایران خوب از کار درنمی‌آیند. نگران نبودید که فیلم مثل اغلب فیلم‌های پلیسی ایرانی اثری ضعیف از کار دربیاید؟
من خودم به عنوان بازیگر در فیلم‌های پلیسی زیادی بازی کرده‌ام. خیلی فیلم‌ها بوده که کارگردان تسلط نداشته یا تصورش از ژانر درست نبوده. خیلی وقت‌ها فیلمنامه دچار ضعف بوده یا در مرحله تولید ضعف امکانات و برنامه‌ریزی به کار لطمه زد. در ساخت گناهکاران سعی کردم تا جایی که امکان دارد همه جوانب کار را در نظر بگیرم. به نظر خودم و منتقدان فیلم استانداردی ساخته‌ایم.
- فضای پلیسی فیلم قدری شبیه فیلم‌های آمریکایی نشده؟
خاستگاه این ژانر سینمای آمریکاست. بهترین فیلم‌های پلیسی در سینمای آمریکا ساخته شده. فضای گناهکاران هم بیشتر سینمایی و شیک است ولی معنی‌اش این نیست که نمونه چنین کاراکترهایی را در ایران نداریم.
- پلیس فیلم زیادی خشن نیست؟ این نوع خشونت در فیلم‌های پلیسی ایرانی زیاد مسبوق به سابقه نیست.
پلیسی که با خلافکارها سروکار دارد نمی‌تواند و نباید زیاد خوش‌رو باشد. مثلا پلیس آگاهی اگر جدیت و حتی در جاهایی خشونت نداشته باشد نمی‌تواند موفق عمل کند. تدین در فیلم گناهکاران آدم تندی است ولی فکر می‌کنم در بستری که در فیلم می‌بینیم این تندی و پرخاشگری لازم است. اعتقاد داشتم این نوع پلیس هم در سینمای ایران باید به تصویر کشیده شود؛ پلیسی که با جنایتکاران برخورد می‌کند و با جانیان طرف است در مواقع لازم باید خشونت داشته باشد.
- نقش تدین از ابتدا برای شما نوشته شده بود؟
این نقش به لحاظ سن و سال به من می‌خورد. اگر نقشی مناسب من نباشد آن را بازی نمی‌کنم. اصراری هم ندارم که در همه فیلم‌هایی که می‌سازم خودم بازی کنم. اتفاقا وقتی برای گناهکاران پروانه ساخت گرفتیم، فیلمنامه دیگری از پسرم سام‌خواندم که خیلی آن را دوست داشتم و حتی در مقطعی تصمیم گرفتم آن را بسازم که به لحاظ تولید، هزینه ساختش کمتر از گناهکاران بود. این فیلمنامه کاملا جوان‌محور بود و جز یک نقش کوتاه، کاراکتری در آن نبود که سن و سال و ویژگی‌هایش به من بخورد. ارشاد با ساخت این فیلم موافقت نکرد و چون گناهکاران پروانه ساخت داشت تصمیم گرفتیم آن را بسازیم.
- ظاهرا فیلم برای دریافت پروانه نمایش دچار ممیزی هم شده است.
ما گناهکاران را دقیقا براساس فیلمنامه‌ای که به آن اجازه ساخت داده بودند فیلمبرداری کردیم ولی وقتی فیلم آماده شد ارشاد به قسمت‌هایی از آن ایراد گرفت. مشکل اینجاست که ترکیب شورایی که پروانه ساخت می‌دهد با شورای پروانه نمایش متفاوت است. اینکه گروهی با ساخت فیلم موافقت کنند و بعد برای پروانه نمایش گروه دیگری آن را بازبینی کنند اقدام درستی نیست. از طرف دیگر گناهکاران فیلمی پلیسی است و نیروی انتظامی هم باید درباره‌اش نظر می‌داد. نظر نیروی انتظامی این بود که پایان فیلم باید تغییراتی کند و با اضافه‌کردن صحنه کوتاهی، پروانه نمایش فیلم صادر شد.
- و یک سؤال درباره مسعود کیمیایی، شما سینما را با بازی در فیلم‌های کیمیایی آغاز کردید چرا بعد از فیلم «رئیس» امکان همکاری میان شما به وجود نیامده است؟
کیمیایی رفیق و بچه محل قدیمی من است. ما از کودکی با هم سینما رفتیم و می‌توانم بگویم با هم عاشق سینما شدیم. در تعدادی از فیلم‌های کیمیایی بازی کرده‌ام که اعتقاد دارم جزو کارهای خوب سینمای ایران است. از رئیس به بعد هم نقشی در فیلم‌های کیمیایی وجود نداشته که به من بخورد تا من در آن بازی کنم.
