مسئولان وزارت بهداشت در زیر باران شدید و بدون حضور نیروی انتظامی و با وجود درگیر‌ی‌های زیادی که با صاحبان قهوه‌خانه‌ها ایجاد شد، با جمع‌آوری قلیان و تنباکو و با معدوم کردن آنها اقدام به پلمپ کردن کافه‌ها و یا دادن اخطار به متصدیان آنها کردند.
این در حالی بود که معاون سلامت وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی دو روز قبل اعلام کرده بود که با کمک نیروی انتظامی تهران بزرگ، قلیان از اماکن عمومی، مراکز تهیه و توزیع مواد غذایی و اماکن گردشگری دربند و سربند شهر تهران جمع آوری می‌شود.
دکتر سید موید علویان در یک نشست مطبوعاتی تاکید کرده بود: البته معضل استعمال دخانیات با این گونه حرکات به تنهایی حل نمی‌شود و ما نیازمند فرهنگ‌سازی و توانمند کردن عموم وزارتخانه‌ها و سازمانها برای مقابله با این امر هستیم.
پیامدهای ناگوار استفاده از قلیان به ویژه در قهوه‌خانه‌ها و سفره‌خانه‌های سنتی که سلامت جسم و روح مصرف‌کنندگان به ویژه نسل جوان را تهدید می‌کند، معضلی است که مسئولان وزارت بهداشت را بر آن داشت به منظور کاهش این آسیب‌ها، قوانین و آیین‌نامه‌هایی را مصوب کنند اما این که چقدر این قوانین اجرا شده و اصولاً ضمانت اجرای چنین قوانینی کدام است، مورد تردید است.
پس از گذشت بیش از 2 سال از بررسی آیین‌نامه‌های مربوط به کنترل مواد دخانی نظیر سیگار و قلیان برای تصویب، بالاخره در شهریور ماه سال 85 ، آیین‌نامه کنترل دخانیات طی نامه‌ای از سوی معاونت سلامت وزارت بهداشت و درمان برای دانشگاه‌های علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی سراسر کشور ارسال شد و از این دانشگاه‌ها خواسته شد که در این زمینه نظارت‌های لازم را انجام دهند.
براساس این آیین‌نامه، عرضه و استعمال مواد دخانی در تمامی اماکن عمومی و مراکز تهیه و توزیع مواد غذایی ممنوع اعلام شد و فقط دو صنف خواربار فروش و سوپر مارکت که دارای پروانه کسب هستند و برای آنها مجوز فروش مواد دخانی توسط شرکت دخانیات ایران صادر شده، مجاز به عرضه و فروش دخانیات به صورت خرده فروشی شدند. با این حال، هنوز هم در سفره‌خانه‌های سنتی این مشکلات وجود دارد و فقط هر از گاهی که سخت‌گیری‌ها در این زمینه بیشتر می‌شود، فقط برای چند روز قلیان‌ها جمع می‌شوند.
حتی در همان زمان شدت نظارت و برخورد با سفره‌خانه‌ها هم مسئولان این اماکن برای مشتری دائمی و آشنای خود، قلیان را به صورت نیمه‌پنهانی در جایگاه‌های مخصوص در اختیار آنان قرار می‌دهند.
قلیان در کوهستان
ظاهراً قلیان از وسایلی است که گویی وجود آن در این ایستگاه‌ها و برای کوهنوردان ضروری است تا به ازای مقدار کمی اکسیژن از طبیعت پس از پیاده‌روی در ارتفاعات، چندین برابر آن دود ناشی از مصرف قلیان را جایگزین آن کنند.
با اینکه علویان روز قبل از آن اعلام کرده بود 24 ساعت به کافه‌‌داران منطقه دربند مهلت داده شد تا قلیان‌ها را از مغازه‌های خود جمع‌آوری کنند، تمامی آنها اذعان می‌کردند که تنباکوی قلیان را دولت به ما می‌دهد و عمل ما برای عرضه قلیان غیر‌قانونی نیست.
دکتر جنیدی، مسئول دبیرخانه کنترل کشوری دخانیات در وزارت بهداشت طی اجرای این مراسم نمادین به خبرنگار همشهری گفت: پخش قلیان قبل از تصویب آیین‌نامه منع استعمال دخانیات و بعد از آن در تمام سفره‌خانه‌های سنتی، رستورانها و اماکن شبیه اینها ممنوع بود و این اماکن چندین بار از دانشگاه‌های علوم پزشکی مختلف اخطار گرفتند. محله دربند نیز که زیر نظر دانشگاه شهید بهشتی است، چندین بار اخطار گرفته و اگر در این مکانها مجدداً قلیان دیده شود مغازه به طور کامل پلمپ می‌شود.
وی در ادامه با اشاره به اینکه در بعضی از شهرهای ما عرضه قلیان به صفر رسیده گفت: ولی متأسفانه در شهر تهران به دلیل گستردگی، بعضی از عرضه‌کنندگان از فرصت استفاده می‌کنند و به راحتی در اماکن عمومی قلیان توزیع می‌کنند.
وی در پاسخ به این سؤال که چرا برخلاف سایر کشورهای دنیا که اماکن خاصی را برای مصرف دخانیات در نظر می‌گیرند و استعمال دخانیات را به طور کامل ممنوع نمی‌کنند، این کار در ایران صورت نمی‌گیرد، گفت: قانون ما پیشرفته‌ترین قانون منع استعمال دخانیات در دنیا و حتی در کشورهای پیشرفته است. اماکن عمومی به دلیل وجود خانواده‌ها و کودکان باید از نظر سالم بودن هوا کاملاً مطمئن باشند.
بنابراین در نظر گرفتن یک مکان مشخص برای این افراد برای کشیدن قلیان یا سیگار به علت اینکه حتی با در نظر گرفتن تهویه مناسب هوای این مکانها با هوای مکانهای دیگر مشترک است، منطقی به نظر نمی‌رسد.
وی ادامه داد: وقتی ما می‌دانیم قلیان حتی برای مصرف‌کنندگان دائمی آن هم مضر است، نمی‌توانیم مکانی خاص را برای این افراد در نظر بگیریم. این افراد فقط مجازند در منازل و مکانهای شخصی خود قلیان بکشند نه در اماکن عمومی یا اماکن خاص در نظر گرفته شده از طرف ما. ما نباید به روشهای غلطی که بعضی از کشورها دنباله‌روی آن هستند متوسل شویم.
به گفته دکتر جنیدی به دلیل پیشرفته بودن قانون ایران از این حیث امسال سازمان جهانی بهداشت وزارت بهداشت ایران را به عنوان یکی از سازمانهای پیشتاز در این امر در نظر گرفته است.
قلیانی‌ها در دادگاه
در آستانه جمع‌آوری قلیان از منطقه دربند کارشناسان بهداشت محیط وزارت بهداشت نیز اذعان کردند در تمام اوقات سال نظارت کافی را روی توزیع قلیان در این مکانها خواهند داشت به گونه‌ای که در تهران حدود 21هزار نفر از توزیع‌کنندگان و صاحبان رستورانها که اقدام به عرضه قلیان کرده بودند، یا به دادگاه رفته‌اند یا اخطار گرفته‌اند.
در حالی که مسئول دبیرخانه کمیته کشوری دخانیات به خبرگزاری‌ها اعلام کرد ما قول می‌دهیم طی روزهای آتی شاهد توزیع قلیان در این اماکن نباشیم و تکرار جرم از طرف این اماکن منجر به تشدید مجازات و بسته‌شدن کامل مغازه می‌شود، صاحبان قهوه‌خانه‌ها به صراحت می‌گویند قلیان را به طور موقت جمع‌آوری می‌کنند چون اقدام خود را مبنی بر عرضه قلیان کاملاً قانونی و همراه با مجوز می‌دانند.
دکتر اسدی، کارشناس بهداشت محیط دانشگاه شهید بهشتی که در مراسم سه شنبه شب حاضر بود به همشهری گفت: «در حال حاضر ما اتحادیه‌ای داریم به نام اتحادیه قهوه‌خانه‌ها که این اتحادیه به این اماکن مجوز عرضه قلیان را هم می‌دهد و فقط ممنوع کرده که به افراد زیر 18 سال و خانمها قلیان داده نشود. این یکی از چالشهای اصلی وزارت بهداشت است چون از نظر ما این کار مردود است.»
در حالی که صاحبان قهوه‌خانه‌ها اذعان می‌کنند که به ما اجازه داده شده که در قهوه‌خانه حتماً قلیان هم باید عرضه شود کارشناسان وزارت بهداشت با نشان دادن جواز یکی از این اماکن نشان دادند که اصلاً کلمه قلیان در این جواز قید نشده است.
کافه‌‌داران می‌گفتند: ما حتی غذا به مشتریان نمی‌دهیم و فقط به آنها چای و قلیان می‌دهیم ولی اگر ما قلیان را جمع کنیم دیگر درآمدی نخواهیم داشت. اگر می‌خواهید مصرف قلیان را در این مکانها ممنوع کنید حداقل مکان‌هایی را برای آنها مشخص کنید که فقط در آن مکانها قلیان مصرف کنند.
با وجود اینکه تصویب این آیین‌نامه‌ها و وجود آنها برای اجرایی شدن قوانین مربوط به آن و داشتن ضمانت اجرا لازم و ضروری است اما خود کارشناسان وزارت بهداشت هم معتقدند نه تنها تصویب این قوانین به تنهایی کافی نیست، بلکه دوره‌ای بودن شدت نظارت نیز نمی‌تواند به حد کافی مؤثر باشد، چرا که این امر موجب خواهد شد متخلفان گمان کنند که این نظارت‌ها فقط برای دوره کوتاهی شدت دارد و با تصویب آیین‌نامه‌های دیگر به فراموشی سپرده می‌شود. به این ترتیب این قصه مدام دارد تکرار می‌شود.
بارها اعلام می‌شود که بازرسان دانشگاه‌های علوم پزشکی بر عدم مصرف قلیان در سفره‌خانه‌های سنتی به طور مدام نظارت می‌کنند، اما فقط چند روز بعد قلیان به راحتی در سفره‌خانه‌های سنتی مصرف شده و می‌شود و حداکثر این است که بانوان در برخی از این مراکز نمی‌توانند قلیان مصرف کنند.
