ماهی‌ها به سطح آب آمده بودند که ناگهان صدای مهیبی گوش فلک را کر کرد. چند لحظه‌ای بیشتر طول نکشید که شهری باستانی با قدمت 4هزار ساله با خاک یکسان شد و تمام مکان‌های تاریخی شهر به کلی ویران شد. زلزله‌ای مهیب که هنوز آثارش در برخی از نقاط طبس بزرگ دیده می‌شود. در آن شب گویا‌ماه نیز تاب دیدن این واقعه را نداشت که 2ساعت بعد از زلزله نقاب بر صورت کشید و طبس ویران شاهد‌ماه گرفتگی (خسوف) بود. به گزارش ایسنا 35سال از این واقعه تلخ و غمبار می‌گذرد و امروز سالگرد زلزله 7/7ریشتری یعنی بزرگ‌ترین زلزله قرن اخیر ایران است که بنا بر برخی آمار 25هزار نفر را به کام مرگ کشاند؛ آن‌هم در شهرستانی که 35هزار نفر بیشتر جمعیت نداشت. هرچند آمارهای متفاوتی در مورد کشته‌های این واقعه روایت شده است به‌گونه‌ای که مرکز آمار ایران در مهر1357 تعداد این کشته‌ها را 6363نفر اعلام کرد و برخی آمارها نیز از تعداد 12یا 20هزار نفر حکایت داشت اما بازماندگان حادثه همان 25هزار نفر کشته را بیان می‌کنند که بیشترین روایت نیز همین تعداد است. در طبس کمتر کسی را می‌توان یافت که از نزدیکان خود کسی را در این واقعه از دست نداده باشد و شاید به جرأت بتوان گفت بیشتر افراد طبس در این زلزله از دست رفتند.
پیام امام خمینی‌ره به مناسبت زلزله طبس
پس از وقوع زلزله شدید طبس رژیم‌پهلوی در اقدامی ریاکارانه، به این مناسبت عزای عمومی اعلام کرد. حضرت امام خمینی(ره) پس از این اقدام دستگاه، ضمن صدور پیامی از نجف و ارسال پیام تسلیت و همدردی برای بازماندگان حادثه، نقشه دربار را افشا کردند. ایشان در مورد پیام عزای عمومی که از سوی رژیم پهلوی اعلام شده بود؛ گفتند: آنهایی که هزاران نفر از بهترین فرزندان ما را در روز 17شهریور1357 بی‌رحمانه، قتل‌عام کرده‌اند، امروز برای انحراف اذهان، به تعزیه سرایی پرداختند و اشک تمساح برای زلزله‌زدگان می‌ریزند. حضرت امام همچنین در این پیام از همه مسلمینِ غیرتمند خواستند که مستقیما به کمک زلزله‌زدگان بشتابند.
پیچیدگی گسل طبس
دکتر محمد آریامنش که معاونت برنامه‌ریزی پژوهشگاه بین‌المللی زلزله‌شناسی را نیز در سوابق اجرایی خود دارد در گفت‌وگو با خبرنگار ما دلیل اصلی زمین‌لرزه‌های مخرب را گرمای درون زمین و پدیده‌های زمین‌ساختی ناشی از آنها می‌داند که این موضوع هم از ابتدای خلقت زمین وجود داشته و هیچ‌گاه هم متوقف نشده است. این استاد دانشگاه در مورد دلیل اصلی زلزله طبس گفت: منطقه طبس که پهنه‌ای از شرق کشور را در برگرفته، با وجود مطالعات زمین‌شناسی متعدد، ناشناخته‌های تکتونیکی زیادی از خود به‌جای گذاشته است، به‌طوری که برخلاف تصور قبلی از آرام بودن نسبی، این منطقه طی زمین لرزه 1357شهر طبس به‌کلی درهم کوبیده شد و فصل تازه‌ای از واقعیات تکتونیکی را به روی زلزله‌شناسان گشود. این استاد زلزله‌شناسی اظهار داشت: شواهد تاریخی نشان می‌دهد که این گستره، لرزه‌خیز بوده و موضوع آرام بودن منطقه قبل از سال57 و اینکه برخی از زمین‌شناسان عنوان کرده‌اند طبس حدود 1100سال در آرامش نسبی بوده است براساس پژوهش‌هایی که انجام داده‌ام نمی‌تواند واقعیت داشته باشد. وی خاطرنشان کرد: بنده براساس تحقیقاتم اعتقاد دارم که حداقل 3زمین‌لرزه دیگر در هزاره اخیر در طبس اتفاق افتاده که هر سه زمین‌لرزه ویرانگر بوده است.
گسترش طبس در راستای گسل
وی با انتقاد از گسترش و پیشروی شهر طبس در راستای گسل‌های فعال منطقه افزود: بعد از زلزله طبس این توسعه بیشتر شد که این روند شهر‌سازی جای بحث دارد. وی افزود: متأسفانه توسعه شهر طبس به‌ویژه در سال‌های اخیر به‌سوی همین چشمه‌های لرزه‌زا بوده است. وی گفت: تقریبا در بسیاری از نقاط کشور ما، شهر‌ها در حاشیه ارتفاعات یا مناطق بلند‌تر توسعه بیشتری داشته‌اند؛ بدون اینکه به موضوع زلزله توجه شود.
طبس در انتظار زلزله‌های بزرگ
این دکتری ژئوفیزیک در مورد اینکه آیا احتمال وقوع زلزله مجدد در طبس وجود دارد یا خیر نیز گفت: طبس به‌طور کلی در یک پهنه فعال لرزه‌خیز قرار دارد و حتی در هزاره اخیر نیز زمین‌لرزه‌های متعددی در طبس روی داده است البته چون کانون برخی از این زلزله‌ها در فاصله بیشتری نسبت به مناطق مسکونی قرار داشته توسط انسان احساس نشده است ولی پایگاه لرزه‌نگاری در طبس قادر بوده این زمین‌لرزه‌ها را ثبت کند. وی اضافه کرد: بدون شک باید در انتظار زلزله‌های بزرگی در طبس بود و این منطقه مستعد زمین لرزه‌های بیش از 7ریشتر است.
تبدیل سردر باغ گلشن به اداره
طبس را با نام باغ گلشن می‌شناسند که سر در آن در چند سال قبل مانند گذشته و با طرح قدیمی بازسازی شد ولی اکنون این سردر به جای آنکه مکانی برای معرفی جاذبه‌های گردشگری شهر باشد و محل بازدید مسافران، به یک مکان اداری تبدیل شده است. پس از گذشت این مدت از زلزله طبس هیچ تلاشی نیز برای بازسازی بافت تاریخی طبس قبل از زلزله و دوباره‌سازی بناهای تاریخی براساس مستندسازی‌های قبلی انجام نشده است. این در حالی است که هویت تاریخی طبس باید به این شهرباز گردد. گفتنی است که طبس شهری خشت و گلی بوده که در سال1355 شهر باستانی اعلام شد و هیچ‌کس حق مرمت خانه خویش را نداشت؛ حتی تعویض یک پنجره و درب چوبی یا تغییر یک مسیر آب، جرمی نابخشودنی بود.
