عضو شورای نگهبان در مجلس چه گفت که رأی بی سابقه آورد؟

دکتر محسن اسماعیلی که هم اکنون دانشیار گروه حقوق خصوصی و اسلامی دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران و عضو حقوقدان شورای نگهبان است در وب سایت شخصی خود آورده است:

طبق آیین نامه داخلی مجلس شورای اسلامی، هریک از افرادی که برای عضویت در شورای نگهبان معرفی می‌شوند، به مدت ده دقیقه به اعلام مواضع و دیدگاه‌های خود در این زمینه می‌پردازند. این بنده ناچیز هم که به فضل الهی، با رای 237 نفر از برگزیدگان ملت برای سومین بار عهده‌دار این مسئولیت دشوار شدم، در سخنانی کوتاه مطالبی به استحضار مردم شریف و نمایندگان محترم آنها رساندم. برخی از این مطالب، خصوصاً آنچه پیرامون بایسته‌های جایگاه شورای نگهبان و ضرورت انتشار مشروح مذاکرات آن گفته شد، مورد توجه مجلس و رسانه‌ها قرار گرفت؛ تا آنجا که به عقیده برخی، از دلایلِ آراء بیش از نود و یک درصدیِ نمایندگان بود؛ آرایی که بنا بر آنچه گفته شد، بالاترین میزان رأی اعتماد مجلس تا کنون بوده است.

واقعیت هر چه باشد، مرهون حسن اعتماد ساکنان خانه ملت هستم، و ضمن تشکر از همه آنان امیدوارم بتوانم پاسدار امین و صادقی برای این اعتماد باشم. از آنجا که در مقابل استقبال گسترده رسانه‌ها و حقوقدانان از این پیشنهاد، ممکن است اندک مخالفت‌های آمیخته با تحریف، موجب ابهام‌آفرینی گردد، فعلاً متن آن سخنان را منتشر می‌کنم تا ان شاء الله در فرصتی مناسب مبانی و دلایل حقوقی پیشنهادم را مفصلاً تدوین کرده و برای ارزیابی در اختیار عموم صاحب نظران بگذارم. حرف‌های دیگری هم هست که باشد برای بعد ...

دکتر محسن اسماعیلی در انتشار متن سخنرانی در یکصد و دهمین جلسه علنی مجلس شورای اسلامی (یکشنبه بیست و سوم تیر ماه سال1392) به نقل از صورتجلسه مشروح مذاکرات مجلس شورای اسلامی آورده است:

دستور جلسه: انتخاب سه نفر از حقوقدانان شورای نگهبان ...
... رییس: ... جناب آقای دکتر اسماعیلی تشریف بیاورید.
دکتر محسن اسماعیلی: سلام‌ علیکم و رحمه‌ الله - بسم‌ الله الرحمن الرحیم.

تبریک عرض می‌کنم ایام ماه مبارک رمضان را، و امیدوارم که شما و ما از همه برکات این ماه بهره‌مند شویم، و گرامی می‌دارم یاد امام عزیز و شهدای گرانقدر، مخصوصاً دوستان شهیدی که ایستادن من و امثال من در این جایگاه به دلیل افتادن آنها در صحنه‌های جبهه و جهاد است و امیدوارم که خداوند توفیق دهد تا آخر عمر به عهدی که با آنها بستیم، پایبند باشیم و هیچگاه در فراز و نشیب جامعه این عهد را فراموش نکنیم، و ثابت قدم باشیم.

من بخشی از آن رزومه را که به نظرم می‌رسید برای اطلاع شما عزیزان لازم باشد، در اختیار شما گذاشتم، ‌‌(و لذا) تکرار نمی‌کنم. تحصیلات من در دانشگاه، دانشگاه تربیت مدرس، رشته حقوق خصوصی بوده و در حوزه هم خداوند این توفیق را به من داد که تحصیلاتی داشته باشم و الان هم مشغول هستم و به لطف خدا مورد توجه شما هم در دو دوره قبل قرار گرفتم.

از شما خواهش می‌کنم با بررسی دوازده سال عضویت پیوسته در شورای نگهبان قضاوت دقیق‌تری نسبت به عملکرد یکایک ما داشته باشید، و می‌توانم این اطمینان را بدهم آنچه که من بین خودم و خدا پیمان بسته‌ام و تا امروز سعی کردم حتی یک‌بار از آن تخطی نکنم همان پیمانی است که دوازده سال قبل در تریبون مجلس شورای اسلامی اعلام کردم، و اینکه همه آرای من بر اساس اعتقادات و بر اساس برداشت علمی باشد که دارم، و هیچگاه عقاید و گرایش‌ها تأثیری در آن آراء نداشته باشد، به گونه‌ای که هر وقت مشروح مذاکرات شورای نگهبان منتشر شد، من پیش خدا، مردم و نمایندگانی که به من رأی دادند سرافراز باشم.

البته در مقالاتی که من داشته ام بارها این را گفتم، یکی از آرزوهای من این بود که مذاکرات شورای نگهبان هم مثل مذاکرات مجلس علنی باشد و مواضع و عملکرد ما به راحتی و بیشتر در اختیار دوستان باشد، تا همان‌طور که فرمودند مبنی بر یقین رأی بدهند.

شورای نگهبان یک نهاد سیاسی نیست، از نگاه من یک مرجع عالی حقوقی و مذهبی است که باید مرکز اعتماد همه مسئولان و آحاد ملت باشد؛ به گونه‌ای که وقتی آرای اکثریت شورای نگهبان اعلام می‌شود، موجب اعتماد و آرامش همه باشد؛ چه در بررسی مصوبات و چه در مراحل مختلف انتخابات؛ در موضع یک داور بی‌طرف و عادل!

بی‌طرف و نه خنثی! بالاخره ما هم مانند همه شما دارای اعتقادات و گرایش‌هایی هستیم، بی‌طرف به این معنا که مانند یک داور بینای بصیر عادل، گرایش‌های خویش را در آراء خود تأثیر ندهد و سر سوزنی از آنچه که حق است عبور نکند. با عدالت و تعادل، ضمن مرزبندی شفاف بر اصول و معیارها و ارزش‌های انقلاب اسلامی، به گونه‌ای رفتار کند، متانتی داشته باشد، عدالتی داشته باشد که همه از او احساس آرامش کنند. همه در مورد او اینگونه قضاوت کنند که اگر رأی و نظر او را هم نمی‌پسندیم مطمئنیم که این رأی و نظر را از روی هوا و گرایش‌های شخصی نداده،(بلکه) مبتنی بر بینش خودش است، مبتنی بر اعتقاد و برداشت‌های علمی خودش است. آن‌چه که می‌گوید منطبق بر موازین شرعی و علمی و معیارهای انقلابی است.

( نکته دیگر آنکه ) مجلس واقعاً همان‌گونه که امام فرمودند در رأس امور است، و تصمیم‌گیرنده اصلی در کشور مجلس است. باید به مجلس احترام گذاشت، و احترام به مجلس، بزرگ‌ترین مظهر آن، احترام به نمایندگان مجلس است. این سخنی نیست که من الان بگویم، بارها و بارها منتشر شده، و علنی اعلام کردم : آن روزی که بخواهد در رأس امور بودن مجلس مورد تردید واقع شود، آن روز را باید روز انحراف از معیارها و اصول امام بدانیم. و به همین دلیل است که بنده بر اساس آنچه که در حقوق و در فقه آموخته‌ام، اصل را بر صحت می‌دانم؛ هم در قانونگذاریِ مجلس که اصل بر صحت است، ایراد داشتن استثناء است و تا ثابت نشود، مصوبه مجلس معتبر است؛ و هم در رفتار افراد، اصل بر صحت است. من چون خودم سراپا تقصیر و خطا هستم، از خطا و تقصیر دیگران تعجب نمی‌کنم. ما همه بندگان خداییم. باید با مدارا، حسن ‌ظن و تعاون که دستور قرآن است، این امانت بزرگِ نظام اسلامی را ان‌شاءالله به مقصد برسانیم.

ما چه در دولت، چه در مجلس، چه در قوه قضائیه و چه در هر نهاد دیگری، یک مسئولیت مشترک داریم، یک ‌بارِ مشترک را می‌خواهیم برداریم. ولی سهم و نقش هرکدام از ما متفاوت است، نقش ما در شورای نگهبان معلوم است، نقش شما در مجلس معلوم است و نقش هر شخص دیگری. آنچه معیار رسیدگی، اظهار نظر و قضاوت است، قانون اساسی است که از همه چیز مقدم است. ما باید به قانون اساسی پایبند باشیم، و ضمن رعایت ادب و تواضع با همدیگر همکاری کنیم، و این امانت را که امام عزیز در وصیت‌نامه خود به عنوان سنگین‌ترین امانت تاریخ از آن یاد کردند، محافظت کنیم.

من بر خود لازم می‌دانم که در این تریبون یاد کنم از همکار عزیزمان که متأسفانه امروز در خدمتشان نیستیم. آقای امیری که در دوره گذشته ما در خدمت ایشان بودیم و انصافاً انسان عادل، متعادل، شجاع و صریح و در دفاع از ارزش‌های اسلام و انقلاب و قانون اساسی بسیار محکم و خلل‌ناپذیر بودند. امیدوارم که ایشان هر جا هستند موفق باشند. من به عنوان یک حق اخلاقی و شرعی، حق هم‌نشینی،و حق همجواری لازم دیدم که از ایشان در اینجا یاد کنم.

همچنین از حضرت آیت‌الله آملی لاریجانی که همیشه این لطف را به من داشتند، مخصوصاً از رئیس محترم مجلس شورای اسلامی، که می‌دانم این لطف را به من داشتند،و از هیأت‌ رئیسه و از یکا‌یک شما عزیزان تشکر می‌کنم، و از شما خواهش می‌کنم، و از درگاه خداوند هم عاجزانه تقاضا می‌کنم که اگر قرار است این بار کمرشکن به دوش من گذاشته شود، اول خداوند ظرفیت و اهلیت آن را به من بدهد، و شما هم قبل از اینکه نام بنده را در برگه‌های خود بنویسید، برای من دعا کنید که حداقل مانند گذشته بر عهدی که با امام و شهیدان و شما بسته ام، پایبند باشم.

«اللهم إنا نرغب الیک فی دوله کریمه تعزّ بها الاسلام و اهله و تذل بها النفاق و اهله و تجعلنا فیها من الدعاه الی طاعتک و القاده الی سبیلک و ترزقنا بها کرامه‌الدنیا و الاخره». و السلام علیکم و رحمه‌الله و برکاته.