به گزارش همشهری‌آنلاین در این نشست که برخی از اعضای هئیت مدیره خانه موسیقی از جمله محمد سریر (رئیس) و حمید رضا نوربخش(مدیرعامل) و داود گنجه‌ای (قائم مقام) حضور داشتند، نوربخش، مدیر عامل خانه موسیقی در ابتدای جلسه ضمن خوشامد گویی به حضار و هنرمندان گفت: کلیه سازهایی که ابداع می‌شود از طرف سازمان ثبت ابداعات و اختراعات به خانه موسیقی به عنوان تنها مرجع تخصصی موسیقی برای کارشناسی ارجاع داده می‌شود. ماه ها پیش آقای بیگی هم برای همین امر به خانه موسیقی مراجعه داشتند و من از ایشان خواستم که با آقایان شجریان، درویشی و حسین علیزاده موضوع این ساز ها را درمیان بگذارند و خوشبختانه امروزه تعدادی از این ساز ها ساخته شده است.
نوربخش گفت: خانه موسیقی جایی برای همه موسیقیدان‌هاست و ما سعی داریم از همه اتفاقات خوبی که در موسیقی می‌افتد در حد توانمان حمایت کنیم.
در ادامه محمدرضا درویشی، پژوهشگر موسیقی خوشحالی خود را از برگزاری این جلسه اعلام کرد و گفت: آقای بیگی حدود پنج سال تمام زندگی خود را تعطیل کرد و به تحقیق برای ساخت این ساز پرداخت. در این مدت بسیاری از کسانی که تمایل به تغییر در برخی از عناصر ساختاری ساز داشتند، بدون مطالعه ، پژوهش و کار مستمر دست به ساخت سازهایی زدند که به هیچ نتیجه‌ای منجر نشد. اما من شهادت می‌دهم که ایشان در این پنج سال روی این ساز تحقیق فراوانی کردند.
وی افزود: ایشان یک نوازنده نی است و با یک ساختار ساده مربوط به خودِ ساز نی این کار را شروع کرد و کلیدهای متعددی روی آن گذاشت. به تدریج ایشان بدنه چوبی را برای ساز امتحان کرد و از چوب‌های مختلفی استفاده کرد. همچنین برای اولین بار در دنیا در سازهای دارای زبانه، از یکسری مواد مصنوعی استفاده کرد که به راحتی صدا می‌دهد. این تجربه می‌تواند برای سازهای زبانه‌دار در همه دنیا مفید و سازنده باشد.
درویشی درباره صدای این ساز گفت: صدای «یسنای» شبیه به بالابان، سرنا، ابوا، ساکسیفون و دیگر سازها نیست و صدای این ساز مخصوص خودش است. یسنای امکان نواختن موسیقی دستگاهی و گام کروماتیک را هم دارد. در کلید های این ساز، سیستمی در حال حاضر از آن استفاده می شود به این صورت است که هر کلید تامپون را از روی سوراخ بر می دارد اما آقای بیگی در حال تحقیق روی کلیدی است که با گرفتن آن تامپون روی سوراخ را بگیرد.
این پژوهشگر موسیقی ایران گفت: این ساز در موسیقی نواحی به هیچ وجه قابل استفاده نیست، اما می تواند توسط آهنگسازان موسیقی ایران مورد استفاده قرار بگیرد. زیرا این ساز صدای ایده آل و شگفت انگیزی دارد و چون زبانه پهنی دارد امکان اجرای نوانس هایی با چهار پیانو و سه فورته را برای نوازنده میسر می کند.
وی به ضرورت طراحی و نوشتن جزوه ای برای آشنایی آهنگسازان با ساز "یسنای" اشاره کرد و در ادامه گفت: در حال حاضر ما از این ساز سوپرانو، آلتوی لا، آلتوی سل و تنور داریم و سازنده ساز مشغول طراحی ساز باس هم هست. با ساخت باس، ما یک کوئینتت از «یسنای» خواهیم داشت و آهنگسازان می توانند به وسیله جزوه با این ساز آشنا شوند. پس از این کارها آقای بیگی باید خط تولید این ساز را راه بیاندازند و به تربیت شاگرد مشغول شوند.
پس از این سخنان فیلمی از مراحل و نحوه ساخت ساز «یسنای» برای حضار به نمایش در آمد.
سپس حسین علیزاده، آهنگساز و دبیر شورای عالی خانه موسیقی، درباره ساخت سازهای جدید گفت: مدت زیادی نیاز به اصوات جدید در موسیقی ایرانی احساس می شود و جامعه موسیقی به این مساله می اندیشند و موضوع مورد بحث است. مبنای موسیقی ایرانی تکنوازی و تکخوانی و اجرای فردی است ولی به دلایل اجتماعی موسیقی نیاز پیدا می کند با شنونده بیشتری ارتباط داشته باشد و این دغدغه موسیقی ایرانی است و هنوز هم تکلیف روشن و مشخصی ندارد. اینکه آیا ما می خواهیم ارکستر ایرانی با ساز های ایرانی داشته باشیم ولی سازمان ارکستر در موسیقی ایران تعریف نشده است و معمول بوده از هر ساز یکی در ارکستر ها وجود داشته باشد و معمولا هم صدای عادت شده ای را از آن می شنویم.
علیزاده افزود: امکاناتی نظیر میکروفون و صدابرداری به صدای ارکستر اضافه می شود و می توان گفت ما به صورت تصنعی ارکستر ایرانی را ایجاد می کنیم. اما اگر این امکانات تکنیکی را از موسیقی ایرانی بگیریم هنوز به سازمان ارکستر در موسیقی ایرانی نرسیدیم. دلیلش هم این است که در موسیقی ایرانی که بر مبنای بداهه خوانی و اجرای فردی است، صداهای متنوع زیر و بم و رنگ های مختلف صدا و تقسیم بندی سازهای مختلف نداریم.
آهنگساز قطعه نی‌نوا افزود: در زندگی جمعی این نیاز بیشتر احساس می شود که مردم با هم ارتباط پیداکنند و موسیقی از ارکان اصلی است که در تمام دنیا در هر جمعی موسیقی حرف اول را می زند. همانطور که موسیقی دستگاهی، بداهه نوازی و خلاقیت فردی بسیار با ارزش است، نباید از نیاز جامعه به موسیقی های جمعی هم غافل شویم. در این نکته از نظر فرهنگی تاریخ قدیمی نداریم و برای همین هم وقتی در هر رشته ای نیاز به کار جمعی داریم ضعف های فرهنگی ما، خود را نشان می دهد.
علیزاده با اشاره به کمبود رنگ های صدایی مختلف در موسیقی ایرانی گفت: در یک نقاشی رنگ هایی که کنار هم آمده اند ذهن نقاش به آن معنا می دهد و در موسیقی ارکسترال هم حالا می خواهیم اثری را بوجود بیاوریم ولی تعداد رنگ های ما کافی نیست و نیاز به صدا هایی داریم که با فرهنگ ما هم همخوانی داشته باشد. در موسیقی ایرانی مشکل اصلی مربوط به ساز هاست که سنخیتی با کار ارکستری ندارند و اگر هم در ارکستر استفاده می شوند با استفاده از میکروفون و سختی های کوک و ... این کار انجام می شوند که در این زمینه آثار بسیار با ارزشی هم اجرا شده است.
وی افزود: در عصر حاضرهم این نیاز خود را نشان می دهد و با وجود همه دغدغه ها و سدهایی که بر سر راه موسیقی هست خلاقیت نسل جوان چه در زمینه ساز سازی و چه رشته های دیگر موسیقی ادامه دارد. نسل امروز دارد این مساله را ثابت می کند که هنرمند با ذهن خلاقش می تواند به روح انسان ها دست پیداکند و پیش رود.
این آهنگساز با ذکر خاطره ای به نبود تار ساز مطرح پیش از انقلاب اشاره کرد و گفت: در سازسازی توسط جوانان اتفاقات قابل توجهی افتاده است. یادم می آید زمانی که در هنرستان درس می خواندم یک تار به قیمت 50تومان تهیه کرده بودم که آقای ظریف اصرار داشتند این ساز 35 تومان ارزش دارد و وقتی من گفتم این ساز نو است، آقای ظریف گفتند مگر ساز نو هم داریم؟ یعنی در آن زمان هیچ کسی تار نمی ساخت و جرات نمی کرد بعد از یحیی تار بسازد. تقریبا بعد از انقلاب اولین قدم های تار سازی برداشته شد. به جرات می‌گویم امروزه تار سازهایی داریم که هیچ چیز از یحیی کم ندارند.
آهنگساز آلبوم شورانگیز و راز و نیاز گفت: با جوانه ای که در ذهن آقای بیگی بوجود آمد یک جسارت و تداوم نیاز داشت تا با اعتقاد و عشق کار کنند. ساز سازی به یک تاریخ مشخص نیاز دارد و اگر به دنبال صداهای جدید هستیم باید معیار و ملاک واقعی خود را داشته باشد. ذهنیت آهنگساز و ضرورت نوشتن قطعه است که نیاز یک ساز را تعیین می کند در موسیقی غرب هم تمام سازهایی که تحول پیدا کردند از طریق نیاز و فکر آهنگساز بود.
علیزاده با اشاره به لزوم تحقیق بیشتر در راه تکامل ساز «یسنای» گفت: تمام ساز های ساخته شده که نتیجه این پنج سال زحمت است، باز حیطه آزمایشی دارد و من هیچ چیز را مطلق نمی بینم و هرچیز در طی زمان در تکامل خود قدم بر می دارد. اگر چند آهنگساز از این ساز استفاده کنند می توانند نظرات پیشنهادی خود را بدهند. این ساز از جمله ساز هایی است که مسیر باز و مشخصی را دارد و بن بستی در آن وجود ندارد.
در ادامه این نشست، بهروز بیگی سازنده این ساز متنی را قرائت کرد و از دغدغه خود برای ساخت این ساز گفت و از هنرمندانی که در راه ساخت این ساز به وی یاری کردند از جمله محمدرضا شجریان، محمد رضا درویشی، حسین علیزاده و حمیدرضا نوربخش تشکر کرد و سپس با هر کدام از کوک های مختلف "یسنای" قطعاتی را نواخت که قابلیت این ساز را در نواختن موسیقی ایرانی نشان می‌داد. این جلسه با پرسش و پاسخ حضار از بیگی، سازنده «یسنای» پایان یافت.
