شدید تحریم‌های ایران توسط آمریکا، انگلیس، فرانسه و آلمان چند هدف عمده را دنبال می‌کند: 1- ایجاد مانع برای استفاده ایران از منابع ارزی خود در خارج از کشور، 2- ایجاد محدودیت برای استفاده از اعتبارات خارجی توسط ایران، 3- ایجاد مانع برای نقل و انتقالات مالی ایران از طریق بانک‌های بین‌المللی، 4- ایجاد محدودیت برای تحویل اسکناس ارزی به ایران، 5- ایجاد مانع برای استفاده از روش‌های غیربانکی در تجارت خارجی مثل معاملات تهاتری یا پرداخت وجه خرید به شیوه غیرپولی به بهانه پولشویی، 6- ایجاد مانع برای تزریق منابع ارزی حاصل از صادرات غیرنفتی به اقتصاد داخلی، 7- افزایش هزینه صادرات و واردات ایران، 8- محدود نمودن واردات بعضی از کالاهای صنعتی با هدف ضربه زدن به تولید داخلی، 9- ایجاد مانع برای بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران در ارتباط با جابه‌جایی منابع ارزی خود.
بررسی آمار مقدماتی تجارت خارجی ایران در سال 1390 ابعاد مختلف واردات کشور در سال گذشته را آشکار می‌سازد:
حجم واردات: ارزش واردات ایران در سال 1389 حدود 64.4 میلیارد دلار بوده و در سال 1390 به میزان 61.7 میلیارد دلار تقلیل پیدا کرده است. به‌عبارت دیگر ارزش واردات ایران در سال گذشته 4.1 درصد کمتر از سال قبل از آن است، درحالی‌که از نظر وزنی نیز میزان واردات کشور 15.5 درصد کاهش نشان می‌دهد.
قیمت کالاهای وارداتی: جدول زیر، وضعیت قیمت ارزی 10 قلم اصلی واردات ایران در سال‌های 90-1389 را نشان می‌دهد. همانطوری که در ستون آخر دیده می‌شود قیمت ارزی واردات ایران در سال 1390 به‌طور متوسط 13.5 درصد گران‌تر از سال 1389 است. بیشترین افزایش قیمت کالاهای وارداتی مربوط به اقلام خوراکی است و اقلام صنعتی افزایش کمتری نشان می‌دهند.
باید توجه داشت قیمت کالاهای وارداتی در بازار داخلی به‌مراتب از افزایش قیمت ارزی کالای وارداتی بیشتر بوده است و این پدیده ناشی از افزایش قیمت ارز در سال گذشته است. در ضمن به‌نظر می‌رسد افزایش13.5 درصدی قیمت ارزی کالای وارداتی ایران، ناشی از تحولات طبیعی بازار جهانی باشد و نه محدودیت‌های تحریم، زیرا افزایش قیمت هر تن کالای صادرات غیرنفتی ایران در سال 90 حدود 15.5 درصد بیشتر از سال 89 است.
ترکیب واردات: ترکیب واردات ایران در سال 90 تا حدودی مشابه سال 89 است ولی در رتبه بعضی از اقلام وارداتی تغییراتی مشاهده می‌شود. به‌طور مثال واردات برنج در سال 90 به رتبه دوم کالاهای وارداتی ایران ارتقاء پیدا کرده درحالی‌که همین کالا در سال 89 رتبه پنجم واردات کشور را دراختیار داشت.
از طرف دیگر رتبه بعضی از اقلام وارداتی در سال 90 کاهش پیدا کرده است. به‌طور مثال رتبه ذرت دامی، محصولات نوردشده فولادی و همچنین قطعات منفصله خودرو در واردات ایران هر کدام یک واحد پایین‌تر آمده است. کاهش رتبه یعنی میزان واردات در سال 90 در مقایسه با سال 89 کمتر بوده است. به‌طور مثال میزان کاهش واردات قطعات منفصله خودرو در سال 1390 حدود (22.8 درصد) بوده است. از طرفی دیگر با توجه به رشد تولید داخلی خودرو در سال 1390 به‌میزان 4.2 درصد و رسیدن تولید داخلی به مرز یک میلیون و 642 هزار خودرو در این سال می‌توان نتیجه گرفت که سهم قطعات داخلی در تولیدات خودرویی کشور افزایش یافته است.
ترکیب شرکای تجاری ایران در واردات: در سال 1389 حدود 67.3 درصد از واردات ایران (ارزش) از کشورهای آسیایی و 30.3درصد از اروپا تامین می‌شد. در سال 1390 واردات از کشورهای آسیایی به 72 درصد رسیده است، درحالی‌که سهم واردات ایران از اروپا به حدود 21.9 درصد تقلیل یافته است. به‌عبارت دیگر ایران در سال 1390 میزان واردات خود را از اروپا کم کرده ولی سهم کشورهای آسیایی اضافه شده است.
نتیجه‌گیری: به‌رغم فشارهای سنگین کشورهای تحریم کننده، ترکیب واردات ایران کماکان ثابت بوده و افزایش قیمت‌های کالاهای وارده به ایران نیز به‌طور متوسط13.5 درصد بوده است و لذا تحریم‌ها از این بعد نتوانسته به اقتصاد ایران ضربه وارد کند. باید درنظر داشت افزایش قیمت کالاهای وارداتی در بازار (قیمت مصرف کننده) ناشی از افزایش قیمت ارز بوده است و نه افزایش قیمت خرید ایران در کشور مبداء.
مشکلات افزایش قیمت ارز نیز همانطوری که در مقالات قبلی اشاره داشتم ناشی از سیاست‌های نامساعد ارزی و پولی و حتی مالی در کشور بوده است و اگر چه کشورهای تحریم‌کننده نیز به اشکال مختلف در ایجاد اختلال در بازار ارز ایران نقش داشته‌اند ولی به‌نظر می‌رسد با اتخاذ سیاست‌های مناسب اقتصادی می‌توان از افزایش بیشتر قیمت ارز و در نتیجه قیمت کالای وارداتی در بازار جلوگیری نمود.
