نشانه این تغییر، تبلیغ سنگ‌ها در اینترنت و فضاهایی است که معمولا به جوانان اختصاص دارد. سنگ‌هایی که به‌صورت گردنبند، دستبند و انگشتر هستند در کنار پیاده‌رو‌ها هم فروخته می‌شوند و در کنار زینت‌آلات فلزی و چرمی بخشی از دنیای امروزی جوانان را می‌سازند. در گزارش زیر به بررسی این پدیده پرداخته‌ایم.
در برخی منابع به خواص سنگ‌ها اشاره شده که مهم‌ترین آنها عقیق است. در متون مذهبی روایاتی درباره ارزش و اعتبار عقیق وجود دارد. همچنین سنگ‌های دیگری که برای رفع چشم زخم یا افزایش روزی کاربرد دارند هم در بین بخشی از مردم اهمیت دارند.
اما بازار جدید سنگ‌های زینتی فقط منحصر به محله‌های سنتی و زیارتی نیست. در نقاط مدرن شهر و درون پاساژها و مراکز فروش هم مغازه‌هایی هستند که جواهرات سنتی را با طراحی جدید و جوان‌پسند عرضه می‌کنند و روی شیشه این مغازه‌ها اغلب نوشته شده است سنگ ماه تولد. این مغازه‌ها معمولا مرکز فروش بدلیجات هستند و زینت‌آلات رنگارنگی در آنها فروخته میشود. پوستر‌های راهنمای سنگ هر ماه به دیوار نصب شده است و فهرست‌های نوشته‌شده به فروشندگانی که هنوز اسم سنگ‌ها را حفظ نکرده‌اند کمک می‌کند تا جواب مشتری‌ها را بدهند. عمده مشتریان، جوانان هستند که با کنجکاوی به توضیحات فروشنده گوش می‌کنند. این سنگ‌ها بسته به بودجه خریدار تغییر می‌کنند به‌صورتی که گفته میشود هر ماهی سنگ اول، دوم و سوم دارد که قیمت آن هم به همین ترتیب کمتر میشود. اگرچه ظاهر این مشتریان نشانگر قشر خاصی نیست ولی شاید این تمایل نسل جوان به الگو گرفتن از دیگر فرهنگ‌ها ارتباط داشته باشد.
در کشورهای غربی از چند دهه قبل و همان زمانی که نمادهای شرقی طرفدار پیدا کردند، استفاده از سنگ‌های ماه تولد رایج شد. البته گفته میشود که جدول سنگ‌های ماه تولد اروپایی با نوع آسیایی آن تفاوت‌هایی دارد. نوع اروپایی سنگ‌ها معمولا گرانقیمت هستند و برای هدیه دادن استفاده می‌شوند. گویا هدیه دادن بهترین راه تبلیغ این محصولات است. عطر ماه تولد هم مدتی است که به همین ترتیب در ایران راه باز کرده است.
بخش دیگر بازار، در فضای مجازی است. در سایت‌های اینترنتی تبلیغات فروش سنگ‌های ماه تولد مثل هر نوع تبلیغات دیگر در گوشه و کنار نمایان میشود. معمولا روش ارسال این سنگ‌ها شبیه داروهای لاغری یا تقویت جنسی است. سفارش و واریز پول به‌صورت اینترنتی است و سنگ با پیک فرستاده میشود. فروش مهره مار هم گهگاه به این تبلیغات راه پیدا می‌کند و اگر کسی بخواهد ویژگی آن را بداند «جلب محبت» توضیح اصلی است. قیمت این مهره مارها زیاد نیست ولی به هر صورت خریدن مهره‌مار از اینترنت یا از دستفروشان کنار خیابان ساده‌تر از پیدا کردن آن به روش قدیمی است. در روش سنتی به‌دست آوردن مهره مار خیلی هم ساده نبود. شخص متقاضی باید به‌دنبال یک جفت مار نر و ماده بگردد و هر وقت آنها را دید پارچه‌ای روی آنها بیندازد. بعد از صحنه فرار کند و آن‌قدر بدود تا از روی 7جوی آب بپرد، سپس برگردد و همانجا به‌دنبال مهره مار بگردد؛ این دستور‌العمل بیشتر به یک شوخی شباهت دارد، مانند اینکه چند نفر قصد تمسخر شخص دیگری را داشته باشند و بخواهند اینگونه او را فریب دهند و همراه بقیه به تماشای صحنه مضحک دویدن و از روی جوی پریدن او بنشینند. خاصیت داشتن مهره‌مار هم این است که فرد همیشه مورد پذیرش و احترام دیگران قرار می‌گیرد.
خانواده زرگر، نسل اندر نسل به کار جواهرات مشغول بوده‌اند. ناصر زرگر می‌گوید: در کشورهای آسیایی مانند هند مردم خیلی بیشتر از ما به سنگ عقیده دارند و با خود سنگ‌هایی خاص حمل می‌کنند حتی بدون جاگذاری در انگشتر و گردنبند.در فرهنگ‌های دیگر دنیا هم برای سنگ‌ها و فلزات زینتی خواصی قائل هستند که گاهی زیانبار معرفی میشود. شومی الماس از این جمله است و تصور میشود الماس‌های بزرگ و گرانقیمت برای صاحبانشان بدیمن هستند؛ شاید این اعتقاد از حسادت دیگران به خانواده‌های ثروتمند و صاحب جواهرات سرچشمه گرفته باشد.
شومی الماس تا جایی پیش‌رفته است که حتی غرق شدن کشتی معروف تایتانیک را هم به‌وجود الماسی در این کشتی نسبت می‌دهند ولی این شایعه باعث نشده که الماس تراش‌خورده از مرتبه گرانقیمت‌ترین سنگ جهان پایین بیاید.درباره خواص سنگ‌ها کتاب‌هایی در ایران چاپ شده است. مقدمه یکی از این کتاب‌ها با این عبارات آغاز میشود: «کودکان نوعی جاذبه و گرایش طبیعی نسبت به سنگ‌ها دارند و دلشان می‌خواهد هر نوع سنگ یا کریستالی را از زمین برداشته و آن را به‌طور کامل کشف کنند». لازمه باور داشتن فرضیات مطرح شده در صفحات بعد، این است که شما قبلا به چیزهایی مانند چاکراه، گره، هاله و... عقیده داشته باشید و دلایل اثر بخشی یا بی‌اثر بودن آنها را هم باور کنید؛ مانند این توجیه که «هنگامی که شما انرژی درمانگر را دریافت می‌کنید، اگر از آن بیش از حد استفاده کنید، مضراتی به‌دنبال خواهد داشت. بهتر است بیمار هنگام دریافت انرژی‌های شفابخش در مکانی به دور از صداهای متفرقه قرار داشته باشد چرا که ارتعاشات صوت بسیار قوی بوده و باعث برهم زدن ارتعاشات و مدارات و حتی انرژی‌های آزاد شده میشود و از ورود این نوع انرژی‌ها به مدارات مغناطیسی بدن انسان‌ها جلوگیری می‌کند.»
در فرهنگ قدیمی ایران عقیق، فیروزه، یاقوت و الماس مورد توجه هستند. الماس از حدود یک قرن پیش از کشورهایی مانند بلژیک به ایران وارد می‌شد که این کشور هم الماس‌تراش نخورده را از مستعمره آفریقایی خود (کنگو) به دست می‌آورد. لعل از بدخشان افغانستان می‌آمد و مروارید از بحرین و یشم از چین و کم‌کم یاقوت از تایلند، مروارید از استرالیا و فیروزه مصنوعی از آمریکا وارد شد. در سال‌های اخیر با افزایش مراودات با کشور عراق، در برخی از شهرهای این کشور هم سنگ‌ها به فروش می‌رسند. آرش زرگر می‌گوید: «بعضی از کارخانه‌ها فیروزه را با همان ترکیب شیمیایی می‌سازند و بعضی دیگر سنگ‌ها را رنگ می‌کنند، به همین دلیل یک سنگ منحصر به فرد در آزمایشگاه‌ها مورد بررسی قرار می‌گیرد و برای آن شناسنامه صادر میشود. یکی از عناصر مهم در کار با سنگ‌ها داشتن ابزارآلات بسیار دقیقی است که سطح تشخیص را بالا می‌برد». تسبیح‌های ارزشمند قدیم از سنگ شاه مقصود افغانستان بود ولی امروزه بازار تسبیح‌هایی از سنگ‌های بسیار متنوع که بعضا نام‌های کانی شناختی دارند هم تبلیغ میشود؛ مانند تسبیح رودوکروزیت، تسبیح گلداستون، تسبیح لابرادوریت، تسبیح آکوامارین، تسبیح مون استون، تسبیح آمیتست، تسبیح تورمالین و... .
در قاره آمریکا کریستال طبیعی و ساختگی طرفدارانی دارد که به شفابخشی و خوش‌یمنی این سنگ عقیده دارند و گفته میشود از آنجایی که نور سفید خالص سنگ کریستال دارای انرژی نهفته 7طیف رنگ است، با روش‌هایی مانند شستن و قرار دادن زیر آفتاب و درون خاک و نمک این کریستال‌ها شارژ و طبق خواسته صاحبانشان برنامه‌ریزی می‌شوند. در اثبات خواص کریستال، به شفابخشان بومیان آمریکا، استرالیا و سرخپوستان آمریکای جنوبی استناد میشود ولی بعضی اوقات این خواص مانند نظریه‌های فیزیک اتمی بیان میشود مانند اینکه «هر چه رأس کریستال کوارتز تیزتر باشد، نیروی درمان‌کننده آن کامل‌تر است که از این رأس به‌عنوان تابشگر پرتوها استفاده میشود. عبور یون‌ها از ورای ساختمان مولکولی کریستال‌ها موجب میشود تا آنها در پاک کردن انرژی‌های منفی از هاله افراد، استفاده شوند.
اصل بلورهای کوارتز از سیلیس است و انرژی پایدار و ارتعاش دقیقی دارد که در برابر طیف گسترده انرژی‌هایی مانند صوت، نور، گرما و حتی امواج فکری واکنش نشان می‌دهد. با قرار‌دادن کریستال کوارتز روی بدن، گره‌هایی که مانع از جریان انرژی شده‌اند، بازمی‌شوند. بلورها حس ششم را تقویت کرده و کمک می‌کنند تا نور را در تاریکی تشخیص دهیم». ولی مارجوری گراس،نویسنده کانادایی که به سرطان رحم مبتلا شده بود، می‌نویسد: «دوستانم هر روز با پیشنهاد‌های تازه پیگیر وضعم هستند. این روزها یک گوی کریستال هدیه گرفتم؛ از دوستی که به تازگی از همسرش جداشده.
خود او گوی را از مردی گرفته که بر اثر بیماری ایدز مرده، تاجایی که من دنبال کردم این گوی تاریخچه اسفباری دارد. درباره قدرت شفابخش کریستال آن‌قدر بگویم که ما هر شب شاممان را زیر یک لوستر کریستال می‌خوردیم و چیزی که نصیبمان شد، دوسرطان، یک ازدواج ناموفق و یک برادر متوهم بود!»زمانی برای اثبات خواص سنگ‌ها به نقل‌قول‌ها یا اعتقادات قومی استناد می‌شد و اکنون عقاید عرفانی هم
به آن افزوده شده است و می‌تواند جمع بزرگی را قانع به پذیرفتن این ویژگی‌ها کند. ممکن است اقبال به سنگ‌های زینتی و قدرت‌های خاصشان به‌صورت موجی گذرا باشد ولی با توجه به این گرایش‌های جدید واکاوی آنها لازم به‌نظر می‌رسد.
