با این حال همانطور که قرار گرفتن حدود 25درصد از منابع فسیلی کشور شامل نفت و گاز نتوانسته است برای این استان توسعه به ارمغان بیاورد، هنوز از ظرفیت‌های طبیعی منطقه نیز به خوبی بهره برداری نمی‌شود. بلاتکلیف ماندن ثبت زاگرس مرکزی به‌عنوان یکی از ذخیره‌گاه‌های «زیست کره» یکی از مواردی است که بی‌توجهی به مزیت‌های نسبی استان را به وضوح نمایان می‌کند. از سال2005 میلادی (1384شمسی)اجرای برنامه‌ای جهانی در زمینه محیط‌زیست به نام پروژه زاگرس در کهگیلویه و بویراحمد و 3 استان همجوار به‌طور آزمایشی آغاز شده تا بخشی از این استان‌ها به‌عنوان ذخیره‌گاه حیات کره زمین از سوی مجامع جهانی شناخته شود، اما اکنون که 6 سال از آغاز کار می‌گذرد، گزارش ارزیاب سازمان ملل از ناامیدی‌هایی برای رسیدن به این مقصود حکایت می‌کند.
زاگرس مرکزی که بخش بزرگی از آن در کهگیلویه و بویراحمد قرار دارد، یکی از این مناطق طبیعی جهان محسوب می‌شود که از سوی سازمان آموزشی، علمی و فرهنگی ملل متحد(یونسکو) نامزد ثبت به‌عنوان ذخیره گاه زیست کره شده است.
واحدی در سازمان یونسکو وجود دارد که وظیفه‌اش شناسایی و معرفی آن دسته از مناطق طبیعی است که ذخیره‌گاه زیست کره به شمار می‌رود. مناطقی که به‌عنوان ذخیره‌گاه شناخته می‌شوند باید چند شرط داشته باشند؛ نخست آنکه اکوسیستم آنها در دنیا بی‌همتا و یگانه باشد یعنی زیستگاهی مانند آنها در دیگر نقاط دنیا پیدا نشود. تضمین بقای تنوع زیستی نیز شرط دیگر انتخاب منطقه‌ای به‌عنوان ذخیره‌گاه زیست کره است.
همچنین در ذخیره‌گاه‌های زیست کره باید امکان تحقیقات علمی فراهم باشد. سید علی محمد مرادی، کارشناس محیط‌زیست درباره این مناطق نادر می‌گوید:«ذخیره‌گاه‌های زیست کره از اهمیت بین‌المللی برخوردارند و از نظر جلوه‌ها و پدیده‌های طبیعی ارزش‌های منحصر‌به‌فردی دارند، به همین دلیل در فهرست‌های جهانی ثبت می‌شوند تا مورد توجه جهانیان قرار گیرند.» وی اضافه می‌کند:« این مناطق که به آنها میراث جهانی هم گفته می‌شود، هیچ کجای دنیا مشابه و مانندی ندارند.»
به گفته این کارشناس محیط‌زیست، پروژه زاگرس مرکزی که در سال 2005 میلادی آغاز شد، قرار بود در سال 2009 به پایان برسد، اما 2 سال پس از پایان زمان مقرر هنوز در مرحله ارزیابی میان‌دوره‌ای مانده است.
طرحی منتظر تعیین تکلیف
مدیرکل سازمان حفاظت محیط‌زیست کهگیلویه و بویراحمد در تازه‌ترین سخنان خود در باره پروژه زاگرس که با نهایی شدن آن بخشی از استان به‌عنوان ذخیره گاه زیست کره از سوی مجامع بین‌المللی به رسمیت شناخته می‌شود، گفته است که هنوز تکلیف این پروژه نهایی نشده است.به گفته عطا پورشیرزاد پروژه زاگرس عملا از سال 86 یعنی 4 سال پیش افتتاح شده است و تا آن زمان که 2 سال بعد از شروع اسمی طرح بود، در کهگیلویه و بویراحمد فعالیتی در این زمینه انجام نشده بود.
وی یادآوری می‌کند که اکنون ارزیاب سازمان ملل گزارش خود را درباره طرح ارائه داده است که براساس گزارش این ارزیاب،
3 گزینه پیش روی مسئولان قرار دارد. به گفته مدیرکل سازمان حفاظت محیط‌زیست کهگیلویه و بویراحمد، یکی از 3 پیشنهادی که ارزیاب سازمان ملل برای پایان پروژه حفاظت از تنوع زیستی زاگرس مطرح کرده است، توقف کار در همین مرحله است. دومین راه حل کوچک‌تر کردن منطقه و راه حل سوم هم کم کردن حجم کار به‌گونه‌ای که تا 2سال آینده پایان بپذیرد، اعلام شده است.
گزارش ناامید کننده
درصورتی‌که این پروژه با موفقیت اجرا شود مناطق حفاظت شده زیست‌محیطی کهگیلویه و بویراحمد و همچنین 3 استان اصفهان،
چهار محال و بختیاری و فارس به‌عنوان یک ذخیره‌گاه زیست‌کره در سطح جهان معرفی خواهند شد و دراین میان کهگیلویه و بویراحمد بیشترین مساحت را از محوطه در نظر گرفته شده بین 4استان به‌خود اختصاص خواهد داد. ثبت زاگرس به‌عنوان ذخیره‌گاه زیست کره، گذشته از تأکید براهمیت زیست‌محیطی منطقه و جدی شدن صیانت از تنوع زیستی در آن، تأثیر بسیاری نیز در معرفی جاذبه‌های گردشگری کهگیلویه و بویراحمد در سطح جهانی دارد. با این حال «پیتر هانام» ارزیاب سازمان ملل، که اسفندماه سال گذشته برای بررسی نحوه حفاظت از تنوع زیستی زاگرس و مراحل پیشرفت این پروژه به یاسوج سفر کرده بود، اعلام کرد که با بررسی‌های صورت گرفته و پس از شنیدن گزارش عملکرد این پروژه مشخص شد کهگیلویه و بویراحمد فعالیت چندان موفقی در اجرای این پروژه نداشته است.
به گفته وی، یکی از ایرادهای اجرای این پروژه همکاری ناچیز دستگاه‌های اجرایی استان برای حفاظت از تنوع زیستی است که موفقیت طرح را با تردید مواجه کرده است.
وی یکی دیگر از مشکلات پروژه زاگرس در حوزه استان کهگیلویه و بویراحمد را پرداختن به تنوع زیستی فقط در 2 روستا که منطقه‌ای بسیار محدود از زاگرس را در بر می‌گیرد، دانست و تصریح کرد: این درحالی است که می‌بایست گزارش‌هایی از اقدامات منطقه‌ای و ملی داده می‌شد که چنین اتفاقی نیفتاد.
هانام اضافه کرده است با اینکه پروژه زاگرس، طرحی ملی به‌شمار می‌رود که سازمان ملل تنها 35 درصد از هزینه‌های اجرای آن را پذیرفته است، تاکنون هزینه‌های دلاری طرح (سهم سازمان ملل) در مقایسه با سهم ریالی بیشتر تأمین شده است.
به گفته وی، هماهنگی‌ها و اقدامات ملی و استانی چندانی برای پیشرفت این پروژه در بازدید اسفندماه سال گذشته مشاهده نشد و بیشتر عملکردها به 2 روستای پایلوت منحصر می‌شد.
پیتر هانام علاوه بر بازدید از مناطق پایلوت این پروژه درکهگیلویه و بویراحمد، از 6منطقه پایلوت دیگر در استان‌های چهارمحال و بختیاری، اصفهان و فارس نیز بازدید کرده بود.
تمدید طرح تا 2014
از سوی دیگر، شیرین ابوالقاسمی مدیر ملی پروژه حفاظت از تنوع زیستی زاگرس مرکزی در باره آخرین تصمیم‌گیری‌ها در خصوص این طرح می‌گوید: «در جلسه‌ای که به‌منظور تصمیم‌گیری در مورد ادامه فعالیت این پروژه در تاریخ بیست و نهم فروردین در وزارت امور خارجه با حضور رئیس برنامه عمران ملل متحد درایران، نماینده صندوق تسهیلات جهانی محیط‌زیست در ایران و مدیر اجرایی طرح برگزار شد، ضرورت اجرای طرح کماکان مورد تأیید 3 طرف قرار گرفت و با ادامه فعالیت این طرح تا پایان سال 2014 موافقت شد.»
با وجود آنکه ادامه این طرح تا پایان سال 2014 مورد توافق قرار گرفته است، اما کارشناسان محیط‌زیست و از جمله سید علی محمد مرادی می‌گویند که توافق یادشده به معنای این نیست که سازمان یونسکو زاگرس مرکزی را به‌عنوان ذخیره‌گاه زیست کره به رسمیت شناخته است، بلکه صرفا به مسئولان دستگاه‌های اجرایی در 4 استان درگیر طرح فرصت دوباره‌ای داده شد تا شرایط تبدیل شدن منطقه به ذخیره‌گاه زیست کره را فراهم کنند و درصورت ادامه روند فعلی موضوع ثبت زاگرس مرکزی منتفی خواهد بود.
