توقیف، مشکلات مالی، استقبال ناکافی و فراهم نبودن بستر اطلاع‌رسانی از مهم‌ترین دلایل تعطیلی نشریاتی است که رسالت بیان مشکلات اداری، فرهنگی و اجتماعی مناطق دور از مرکز را بر عهده دارند و تریبونی برای رساندن صدای مردمان دور از پایتخت به گوش مسئولان محلی و کشوری هستند.
با آن‌که همگان براین باورند که این گروه از مطبوعات نقش مهمی در انعکاس نیازها و مشکلات زندگی افراد یک منطقه یا محله داشته و پویایی و رشد آنها به توسعه کلی مطبوعات منجر خواهد شد،اما با این همه، به‌نظر می‌رسد کارکردهای مطبوعات محلی در ایران هنوز شناخته شده نیست و این نشریات با مشکلات زیادی دست به گریبانند، به‌نحوی که گاه ادامه یا توقف فعالیت آنها تحت‌الشعاع این مسائل ریز و درشت است.
کاهش حمایت‌های دولتی، کمبود کاغذ، نبود آگهی‌های مناسب و سیر نزولی شمار مخاطبان، تنها گوشه‌ای از این مشکلات است که تعطیلی پی در پی نشریات محلی را به‌دنبال داشته است.
رئیس خانه مطبوعات استان آذربایجان شرقی یکی از مهم‌ترین مسائلی را که نشریات استانی با آن دست به گریبان هستند کمبود و نبود منابع مالی می‌خواند.محمد عزیزی‌راد به همشهری استانها می‌گوید: وضعیت اقتصادی و تجاری نشریات استانها نسبت به نشریات پایتخت کاملا متفاوت است.
نشریاتی که در شهرستان‌ها به چاپ می‌رسند غالبا مربوط به بخش خصوصی بوده و به ارگان یا سازمانی خاص وابستگی ندارند، به همین علت درآمد‌های آنها بیشتر به وسیله آگهی‌ها و تبلیغات تأمین می‌شود که متأسفانه چون گردانندگان و مدیران مسئول نشریات محلی به بحث بازاریابی مطبوعاتی توجه ندارند، نمی‌توانند از این منبع به بهترین نحو بهره‌مند شوند.
وی ادامه می‌دهد: بحث کمبود نیروی انسانی متخصص و کارآزموده را نیز باید به مشکلات این نشریات افزود. غالبا فارغ‌التحصیلان رشته‌های روزنامه‌نگاری و ارتباطات به‌دلیل فرصت‌های کاری موجود در پایتخت برای بازگشت به شهرستان‌ها رغبتی از خود نشان نمی‌دهند و این مسئله باعث شده که نشریات محلی با کمبود نیروی متخصص روبه‌روشوند.
رئیس خانه مطبوعات آذربایجان شرقی همچنین اظهار می‌دارد: مخاطب سنجی ازجمله موارد دیگری است که از دید صاحبان رسانه‌های محلی به دور مانده و متأسفانه در بسیاری از مواقع محتوا و فرم نشریه با عنوان محلی هماهنگی و مطابقت ندارد. مطبوعات محلی بیشتر اخباری را پوشش می‌دهند که از طریق رسانه‌های شنیداری یا تصویری و همچنین نشریات سراسری پوشش خبری داده شده است، در نتیجه اخبار آنها دست دوم و به‌اصطلاح روزنامه‌نگاران سوخته است.
وی می‌افزاید: آنها نه تنها به عنصر مجاورت جغرافیایی توجهی ندارند بلکه شکل و فرم نشریه ـ که نیمی از شرایط جذب مخاطب را به‌خود اختصاص داده ـ از دید آنها پنهان مانده است.مدیرمسئول ویژه‌نامه نشریه هفتگی«نخست» در خراسان جنوبی هم در اظهارنظری دیگر با تایید گفته‌های عزیزی‌راد، مشکلات اقتصادی را اصلی‌ترین مشکل مطبوعات استانی خوانده و اظهار می‌دارد: متأسفانه دخل و خرج نشریات بومی هیچ وقت باهم برابری نمی‌کند.
فیروزه چهکندی درگفت‌وگو با همشهری استانها می‌افزاید: هزینه بالای اجاره دفتر برای نشریه، هزینه‌های چاپ و توزیع و کمبود حمایت‌های مالی از سوی ارشاد هم ازجمله مسائلی است که باید به فهرست مشکلات افزوده شوند.وی ادامه می‌دهد: متأسفانه به‌دلیل این‌که در استان خراسان جنوبی تنها یک چاپخانه وجود دارد، شرایط برای چاپ نشریات مناسب نخواهد بود؛ هزینه‌های گزاف، نوبت‌های طولانی و... از عمده مشکلات صاحبان جراید با چاپخانه‌هاست.
چهکندی همچنین اظهار می‌دارد: منبع درآمد نشریات، آگهی‌ها هستند که البته آگهی‌های دولتی به نشریات غیرروزنامه تعلق نمی‌گیرد و میزان درآمد ناشی از آگهی‌های خصوصی هم آنقدر نیست که هزینه‌های ما را تأمین کند.
نماینده مردم تبریز در مجلس هم با بیان این‌که معاونت مطبوعاتی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی باید توانمندسازی نشریات محلی را مهم‌ترین اولویت کاری خود قلمداد کند، اظهار می‌دارد: مطبوعات به‌عنوان یکی از ارکان اساسی اطلاع‌رسانی و آگاهی بخشی در جوامع به شمار می‌آیند و برای پویایی باید مورد ارزیابی و آسیب شناسی قرار گیرند.
محمدحسین فرهنگی مسائل اقتصادی و معیشتی را از مهم‌ترین مشکلات نشریات محلی برشمرده و می‌افزاید: خلاقیت و نوآوری یک روزنامه‌نگار زمانی به منصه ظهور می‌رسد که دارای ذهنی فارغ از مشکلات مالی و معیشتی باشد.
مدیرکل فرهنگ وارشاد اسلامی آذربایجان شرقی هم با ابراز نگرانی از تعطیلی برخی نشریات محلی به دلایل مالی اظهار می‌دارد: خبرنگاران وظیفه سنگینی را بر عهده دارند، خبرنگاری ظرافت و دقت فراوانی را می‌طلبد و خبرنگاران محلی نیز با مشکلات و چالش‌های فراوانی مواجه هستند که باید به همین منظور مورد حمایت قرار گیرند. علی داننده، وجود مطبوعات متنوع محلی را مفید دانسته و می‌افزاید: اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی در حد توان خود از این مطبوعات حمایت می‌کند.
اما انتقادهای جوان‌ترین سردبیر و مدیرمسئول خوزستان هم قابل تأمل است.مدیرمسئول هفته نامه نشاط خوزستان هم در گفت‌وگو با همشهری استانها با انتقاد از این که تولیدات خبرگزاری‌ها آفت مطبوعات ما شده است، می‌گوید: مخاطب گریزی این روزها در مطبوعات به وضوح نمایان است. در حقیقت نوک پیکان این اتفاق، مستقیم به طرف خود ماست؛ وضع بی‌کیفیت نشریات محلی به‌گونه‌ای است که باعث شده که مخاطب به آسانی از کنار باجه‌های مطبوعاتی رد شود و نیم‌نگاهی به این پیشخوان نیندازد.
مصطفی نظاری ادامه می‌دهد: نبود حس رقابت در مطبوعات و خبرهای تکراری خبرگزاری‌ها و سایت‌ها موجب شده که مخاطب از رسانه دور شود. رقابت که نباشد، تکرار دامن مطبوعات را می‌گیرد. این اتفاقی است که برای مطبوعات خوزستان هم افتاده و روزنامه‌نگاران ترجیح می‌دهند به جای تولید خبر و گزارش، از تولیدات خبرگزاری‌های منطقه استفاده کنند.وی در پاسخ به سؤالی مبنی براین که آیا حق مطبوعات است که با این همه اشکالات، سرنوشت بازیافتی داشته باشند، نیز بیان می دارد: به نظر من حق مطبوعات این نیست که با همه هزینه‌هایی که دارند، در آخر حکم یک سفره یا کالای مصرفی را پیدا کنند.ن
ظاری با بیان این‌که متأسفانه مطبوعات امروز حتی یک درصد از نیازهای بومی مردم را تامین نمی‌کنند، یادآور می‌شود: مطبوعات ما کاملا مستقل نیستند به همین دلیل نمی‌تواند نیاز خواننده را تامین کنند. وابستگی اقتصادی به آگهی‌های ارگان‌های مختلف، نقد در استانها را ضعیف کرده است.
مسئول امور مطبوعاتی اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی ایلام هم بر این باور است که نشریات این استان در حال رشد و پویایی هستند اما این میزان ایده‌آل نیست و این انتظار وجود دارد که به رشد قابل توجهی برسند.
عمران خودآموز در گفت‌وگو با همشهری استانها اظهار می‌دارد: در همه استان‌های کمتر توسعه یافته یا در حال توسعه که فاقد منابع درآمدی برای نشریات هستند مشکلات غالبا به مسائل مالی و بودجه‌های ناکافی مربوط می‌شود. در این میان مطبوعات هم از این وضع متأثر هستند. توجه داشته باشید که بحث آگهی که یکی از منابع درآمدی هر نشریه محسوب می‌شود، در این استانها وضعیت مطلوبی ندارد و قطعا نیازمند حمایت‌های دولتی و متولیان امور فرهنگی است.
وی ادامه می‌دهد: تمام مشکلات مردم در حوزه سیاسی نیست که بعضا خطوط قرمز را شامل شود؛ مشکلات اقتصادی و همچنین اجتماعی از مهم‌ترین مشکلات استان‌های دور از پایتخت است. مطبوعات به راحتی می‌توانند در این حوزه‌ها وارد شده و به طرح مسئله و رصد مشکلات بپردازند، مشکلاتی که باید به گوش مسئولان رسانده شود و پاسخی برای آنها دریافت کنند.
یک استاد رشته روزنامه‌نگاری دانشگاه آزاد اسلامی واحد میبد هم براین اعتقاد است که نشریات محلی از نبود تناسب میان تعداد شاغلان و پست‌های تخصصی مورد نیاز رنج می‌برند، وضعیتی که منجر به افزایش فشار کار و کاهش بهره‌وری شده است.
دکتر محمودرضا مرتضوی در گفت‌وگو با ایرنا با بیان این‌که مطبوعات محلی دارای مشکلات اساسی زیادی هستند، اظهار می‌دارد: کمبود کادر آموزش‌دیده حرفه ای در مطبوعات محلی ازجمله مواردی است که برخی را وامی‌دارد تا بر این مشکل تأکید بیشتری ورزند. وی ادامه می‌دهد: پرداخت به چرایی ضعف‌های امروز مطبوعات محلی و اهمیت بومی‌سازی و هویت‌بخشی با توجه به ترویج فرهنگ‌های غربی از مهم‌ترین موضوعات فضای فرهنگی استانها و اهالی مطبوعات است.
به باور این استاد دانشگاه، نبود تحقیقات در زمینه تحلیل محتوا در حوزه تئوریک و عملی از دیگر آسیب‌هاست. «مطبوعات محلی یزد نمی‌دانند مخاطبشان چه نیازها و علایقی دارد و از کدام مطالب، عکس‌ها و... آنها لذت می‌برند و به کدام ستون و صفحه‌ای توجه کمتر یا بیشتری نشان می‌دهند.»وی اضافه می‌کند: فقدان چرخش آزاد اطلاعات نیز مهم‌ترین دلیل مسائل و مشکلات سیاسی نشریات محلی است که در این رابطه از روشن نبودن الگوی نظام مطبوعاتی به‌عنوان یک شاخص مؤثر می‌توان نام برد.
مدیر مسئول هفته‌نامه یزد امروز نیز معتقد است: وقتی مدیران مطبوعات یزد مجبور باشند برای تامین هزینه‌ها 50 درصد صفحات نشریه را به آگهی اختصاص دهند و به‌علت در اختیار نداشتن امکانات فنی و حتی خبرنگار 50 درصد بقیه را نیز به خبرهای روابط عمومی‌ها اختصاص دهند، بی‌شک موفق نیستند و نقشی در عرصه فرهنگی استان ندارند.
محمد فاضلی می‌افزاید: وقتی اکثریت نشریات محلی نه ستون یادداشت مدیر مسئول یا سردبیر داشته باشد و نه ستونی ویژه از اظهارنظر خوانندگان، وجودش چه تاثیری بر فرهنگ عمومی جامعه دارد و چه ارتباطی می‌تواند با مردم برقرار کند؟ اینگونه است که مردم این نشریات را هرگز نخریده و روز انتشار و توزیع آنها را هم نمی‌خواهند بدانند.
مدیرکل دفتر امور مطبوعات اداره کل فرهنگ و ارشاد لرستان هم با اشاره به مشکلات مالی نشریات محلی استان بیان می‌دارد: 21 نشریه در لرستان مجوز دارند که از این تعداد 17 نشریه فعال است و 4 نشریه دیگر نیز در تعطیلی به سر می‌برند، اما در حال حاضر عمده این مطبوعات به لحاظ دخل و خرج در شرایط بسیار نامساعدی هستند.
خانجان کرمی ادامه می‌دهد: مهم‌ترین دغدغه نشریات محلی لرستان، چرخه اقتصادی آنهاست.وی حمایت‌های ارشاد از این نشریات را در 2 قالب یارانه‌ها و آگهی‌های دولتی خوانده و عنوان می‌کند: تاکنون تلاش کرده‌ایم که آگهی‌های دولتی با عدالت در میان نشریات توزیع شود.
وی با اشاره به مشکلات موجود در زمینه آگهی‌های دولتی ادامه می‌دهد: در حال حاضر متأسفانه تعرفه‌های این آگهی‌ها مربوط به سال 83 است و هنوز با وجود تورم و گرانی کاغذ این تعرفه تغییری نداشته است.کرمی همچنین به وضعیت پرداخت یارانه‌ها و گلایه‌های برخی از مطبوعاتی‌های استان در این زمینه اشاره کرده و می‌گوید: متأسفانه یارانه برخی از نشریات محلی لرستان به‌طور کامل حذف شده و این در حالی است که یارانه پرداختی به نشریاتی نیز که یارانه به آنها تعلق گرفته نیز کاهش یافته است.
اما به نظر مسئول امور مطبوعاتی اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی کرمان با این‌که مطبوعات این استان به سمت کیفی شدن پیش رفته‌اند اما هنوز تا رسیدن به نقطه مطلوب راه درازی مانده است.
حیدر افشاری‌پور در گفت‌وگو با همشهری استانها اظهار می‌دارد: آگهی و تبلیغات بخشی از فعالیت‌های نشریات است که در تأمین منابع مالی نقش بسزایی دارد اما این امر نباید در ارتباط و تعامل با مخاطب، خللی وارد کند و نیازهای او را نادیده بگیرد.
وی با بیان این‌که نشریات باید به سمت و سوی مخاطب محوری پیش روند، می‌افزاید: نشریات نباید از این مهم غافل باشند، آنها باید کار تولیدی انجام داده و مخاطب محور باشند.
همشهری استانها
