حجت‌الاسلام علی‌اکبر رشاد در ابتدای سخنرانی کوتاه خود ضمن اشاره به فرمان رهبر معظم انقلاب مبنی بر تشکیل این هیات گفت: رهبر معظم انقلاب در 16بهمن‌ماه سال 1381 در پاسخ به نامه فاضلانه تعدادی از استادان حوزه که خطاب به ایشان نوشته بودند، پیامی صادر کردند که فراخوان توسعه علمی کشور و نتیجتا استقلال فکری، علمی و فرهنگی کشور قلمداد می‌شد و حدود یک سال بعد از این فرمان در شورای عالی انقلاب فرهنگی، نهادی با عنوان هیات حمایت از کرسی‌های نظریه‌پردازی، نقدو مناظره تشکیل شد.
عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی، این هیات را نهاد مرجع برای سنجش، داوری و حمایت از نوآوری‌های علمی در قلمرو علوم‌انسانی و معارف دینی معرفی و خاطرنشان کرد: تجربه تشکیل چنین نهادی یک تجربه جدید در مدیریت علمی کشورمان است. همچنین در بعضی کشورهای دیگر نیز اطلاع داریم که نهادی برای سنجش عالمانه و منصفانه ایده‌های جدید با استفاده از هیات‌های نخبه و متخصص در قالب کمیته ناقدان و شورای داوری تشکیل شده است.
ارائه نوآورده‌ها در کرسی‌های نظریه‌پردازی کاملا آزادانه صورت می‌پذیرد و محققین باید داوطلبانه با مراجعه به هیات حمایت از کرسی‌های نظریه‌پردازی، نظریه خود را در معرض ارزیابی و داوری قراردهند؛ یعنی هیات سراغ کسی نمی‌رود یا دستگاهی حق ندارد شخصی را به هیات معرفی کند تا نظریه‌اش مطرح شود. همچنین اگر کسی علاقه‌مند به ثبت نوآوری به نام خود یا طالب حمایت از نوآورده خویش بود، می‌تواند به هیات مراجعه کند؛ بنابراین فرایند کار هیات، از فرد شروع می‌شود و فرد مدعی نقطه آغاز این فرایند است. همچنین اگر 2نفر قصد مناظره داشته باشند به هیات مراجعه می‌کنند تا این فرایند شروع شود.
این هیات مرکب از حدود 21عضو حقیقی و حقوقی است که اعضای حقوقی، به اعتبار سمت‌شان در آن عضو هستند؛ مانند رئیس فرهنگستان علوم، رئیس پژوهشگاه علوم انسانی، مدیر حوزه علمیه قم، رئیس دانشگاه علامه طباطبایی و رئیس پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی؛ اما برخی دیگر از اعضای این هیات، عضو حقیقی هستند؛ یعنی به اعتبار تخصص، توانمندی‌ها و مهارت‌های خود در این مجمع عضویت دارند.
رئیس پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی با اشاره به معنای خاص کرسی در هیات تصریح کرد: کرسی مسند ارائه نظریه‌ها در قالب آیین‌نامه، همچنین داوری و ارزیابی طبق چارچوب تعیین‌شده برای آن است که در صورت تایید توسط داوران، از جانب هیات مورد حمایت قرار می‌گیرد. تاکنون نیز مجموعا 15کرسی یا مسند علمی تاسیس شده است؛ هر کرسی نیز واحدهایی دارد که از جمله مهم‌ترین آنها حلقه علمی متخصصان آن حوزه است.
بنابراین 15 حلقه علمی تخصصی نیز تشکیل شده است و هر حلقه متشکل از یک رئیس از جمله نام‌آوران آن رشته است که همراه با یک مدیر و تعدادی عضو پیوسته و وابسته، آن مسند را اداره می‌کنند. معمولا هر حلقه 9تا8عضو پیوسته و 8تا9عضو وابسته دارد که از آنها برای ارزیابی، داوری و نقادی استفاده می‌شود. نتیجتا هر کرسی حدود 30تا25 عضو پیوسته و ناپیوسته دارد و اکنون افزون بر 400متخصص حوزوی و دانشگاهی را به عنوان اعضای پیوسته و ناپیوسته در اختیار دارند که صاحب‌نام و دارای تالیفاتی در آن حوزه‌اند.
یکی دو سال اخیر خصوصا در سال جاری بیشترین فعالیت کرسی‌ها واقع شده است، به نحوی که از مجموع 55 اجلاسیه کرسی، 25 مورد آنها در سال جاری اتفاق افتاده است.
اجلاسیه عبارت از آن هم‌اندیشی است که با حضور کمیته ناقدان، شورای داوری و رئیس حلقه تشکیل می‌شود، برای مدعاهای نو، ارزیابی آنها و سرانجام داوری درباره آنها؛ لذا یک کرسی ممکن است یک جلسه تشکیل بدهد یا چند جلسه. یا از این جهت که مدعا قوی نیست یا آن‌قدر سخن جدید و قوی است، که در یک جلسه ارزیابی تمام می‌شود. اما غالبا چند جلسه تشکیل می‌شود و گاه به 8 جلسه هم رسیده است که با احتساب هر جلسه 3ساعته گاه برای نقد و داوری یک کرسی بیست‌وچند ساعت مذاکره علمی انجام می‌شود.
کرسی‌ها در سه سطح نظریه، نوآوری و نقد برگزار می‌شود. تاکنون از مجموع55 اجلاسیه و پس از دفاع وداوری، حدود 10اجلاسیه موفق ارزیابی شده که از بین این 10مورد، 3مورد به عنوان نظریه شناخته شده‌اند و 7مورد دیگر به عنوان کرسی نقد یا کرسی نوآوری حائز رتبه شده‌اند. در ادامه این نشست اما حجت‌الاسلام رشاد به برخی از پرسش‌های اصحاب رسانه از قرار زیر پاسخ گفت: هیات، مسئولیتی در ارتقای علوم انسانی و توسعه علم ندارد بلکه نقش هیات، نقش حمایتی است. توسعه علوم متولیان دیگری مانند وزارت علوم، پژوهشگاه‌ها، حوزه و دانشگاه دارد اما در عین حال کار هیات تاثیر شگرف و گسترده‌ای بر تولید و توسعه در مسیر علم خواهد گذاشت.
این فرایند خواه ناخواه تاثیر خواهد داشت چرا که وقتی از نظریه‌ها حمایت کنیم آنگاه صاحب‌نظران می‌دانند یک مرجع امن، مطمئن و منصف وجود دارد که یافته جدیدشان را می‌توانند در آنجا عرضه کنند و مورد حمایت قرار بگیرند و دست سرقت علمی هم از آن نوآورده کوتاه شود و کسی نتواند آورده کسی را به نام خود ثبت کند. از طرفی چون انواع حمایت‌های حقوقی و معنوی صورت می‌گیرد خود این، تاثیر زیادی بر توسعه علم کشور و جهان اسلام خواهد گذاشت.
از سوی دیگر چون ما هنوز توفیق دریافت بودجه و ردیف را نداشته‌ایم به رغم فعالیت گسترده هیات، ردیفی برای آن قرار نداده‌اند و ما چندان در جریان آن نیستیم. امسال درخواست بودجه کردیم و مبادی امور هم قول‌هایی داده‌اند. تاکنون نیز با کمک گرفتن از اعتبارات پژوهشگاه، کار صورت گرفته است.
رئیس حلقه علمی فلسفه دین و کلام در کرسی‌های نظریه‌پردازی با اشاره به سوال یکی از خبرنگاران درباره چگونگی دعوت و حضور نخبگان در کرسی‌ها گفت: ما دنبال کسی نمی‌رویم که بیاید کارش را به ما بگوید.
کسانی که صاحب‌نظر هستند و در زمره جامعه علمی مرتبط با کرسی‌های نظریه‌پردازی قلمداد می‌شوند خواه ناخواه مطلع شده‌اند چون اصحاب این حوزه به حساب می‌آیند. گواه این مدعا این است که ما با 25دانشگاه اصلی کشور، دانشگاه و پژوهشگاه ارتباط رسمی برقرار کرده و واحدی به عنوان کمیته دستگاهی در آنها تشکیل داده‌ایم؛ مانند دانشگاه تبریز، شیراز، قم، اصفهان، گلستان، آذربایجان، قزوین، بهشتی، فردوسی، مشهد، مازندران، تهران، پردیس قم، سمنان، پژوهشگاه حوزه، دانشگاه تربیت مدرس،گیلان و دانشگاه امام صادق.
این کمیته‌ها با مجوز دبیرخانه تشکیل شدند اما هیات حمایت به هیچ وجه بنا ندارد با جذب کارمند به دستگاه اجرایی تبدیل شود؛ از این‌رو نیروهای کمیته دستگاهی هیچ وابستگی‌ای به لحاظ سازمانی به هیات ندارند و به لحاظ وظیفه خود این کار را انجام می‌دهند.
اطلاع‌رسانی به صورت نسبی خوب بوده اما برخی از دستگاه‌های موثر که سهم چشمگیری می‌توانند داشته باشند هنوز همکاری درخوری با ما ندارند.
با کمال احترام با صاحب‌نظران تماس گرفته می‌شود و از آنها دعوت می‌شود. همه ما ملتزم و متعهد به اسلام و انقلاب هستیم و من به عنوان یک کارشناس مباحث معرفتی و حوزه علم عرض می‌کنم که پایداری اسلام و انقلاب جز به توسعه، اصلاح، ارتقا و ترمیم علوم انسانی متکی بر مبانی و منطق خودی، ممکن نیست.
از این‌رو به صورت جدی باید در معارف دینی به تولید علم و بسط مرزهای معرفت بپردازیم و رشد، توسعه و تعمیق علوم انسانی، علوم‌دینی و سایر علوم نیز هنگامی میسر می‌شود که نظریه‌پردازان مورد حمایت قرار گیرند و احساس امنیت کنند، همچنین بدانند که پشتیبانی وجود دارد که کارهای آنان را به نام خودشان ثبت می‌کند و احیانا اشخاصی را که از کار آنان گرته‌برداری می‌کنند، معرفی می‌کند و لذا جایگاه کاری ما منطبق با رسالت ملی و تاریخی‌ای است که[ بنا به آن موظفیم] از طریق توسعه علوم به ویژه علوم انسانی جایگاه مباهات‌کردنی ایرانیان را از نو بازیابیم.
در پایان این جلسه حجت‌الاسلام رشاد درباره ساز‌وکارهای حمایتی از نوآورده‌ها نیز چنین گفت: 3نوع حمایت از نظرات نویی که خود را در معرض داوری قرارمی‌دهند وجود دارد؛ از دعاوی یک صاحب‌نظر که به هیات مراجعه کرده یا امتیاز کافی و حد نصاب را به دست می‌آورد یا حتی نزدیک به حد مقبولیت واقع می‌شود حمایت‌هایی صورت می‌گیرد. اول صدور گواهینامه‌های مبنی بر موفقیت دفاع از طرف هیات حمایت از کرسی‌های نظریه‌پردازی که باعث ترفیع اساتید و مشتمل بر امتیاز در آیین‌نامه ارتقای وزارت علوم است.
علاوه بر آن با صدور این گواهینامه، بنیاد ملی نخبگان، جشنواره فارابی، جشنواره خوارزمی و جشنواره حوزه از طرحنامه حمایت خواهند کرد و اگر طرحنامه در قالب کتاب باشد به جشنواره کتاب سال و احیانا به جشنواره‌های خارجی ارسال می‌شود.
همچنین هر دو سال یک‌بار آیین ملی اعطای سند کرسی‌های موفق برگزار می‌شود که این آیین وجاهت ملی خاصی دارد و در قالب این آیین‌نامه، سند ملی به صاحب طرحنامه اعطا می‌شود و با این سند کمک‌های مالی و معنوی از طرف دستگاه‌های مختلف به صاحب طرحنامه ارائه می‌شود؛ حمایت‌های علمی هم انجام می‌شود شامل ارائه نظریه و تدریس آن در مجامع علمی، برگزاری اجلاسیه نقد و توصیف نظریه، حمایت از رساله‌های دکتری مرتبط با آن نظریه یا نقد، ارائه امکاناتی برای ادامه و تکمیل نظریه و حمایت‌های ترویجی مانند انتشار طرحنامه به دو یا سه زبان خارجی. در مجموع 21 نوع حمایت حقوقی علمی و ترویجی اجتماعی راجع به نقدها و نظریه‌های جدید برگزارشده ارائه می‌شود که در ترویج نظریه و نظریه‌پردازی بسیار موثر هستند.
