براساس مقاله ویکی پدیا، ال جی هانیفان در سال 1916، نخستین بار اصطلاح «سرمایه اجتماعی» را به‌کار برده است. وی می‌گوید: «منظور من املاک، دارایی‌های شخصی یا پول نیست. منظور من آن چیزی است که باعث می‌شود این اشیاء محسوس در زندگی روزمره مردم بیشتر به حساب بیایند، یعنی حسن نیت، دوستی، حس همدردی و مراودات اجتماعی بین گروهی از افراد یا خانواده‌ها که یک واحد اجتماعی را تشکیل می‌دهند»
البته این مفهوم امروز بسط و گسترش معنایی و علمی بیشتری یافته است ولی واقعیت این است که بنیادهای این نظریه هم در مأثورات دینی و هم در فرهنگ و سنت ایرانی ما به تواتر و در قالب نثر و نظم به چشم می‌خورد. این مقدمات را به این منظور آوردم که در هفته گذشته با جمعی از مدیران فرهنگی شهر از منطقه یک شهرداری بازدید داشتیم که در این بازدیدها به‌خوبی مفهوم اهمیت و ارزش سرمایه‌های اجتماعی قابل لمس بود. چند نمونه آن را در اینجا اشاره می‌کنم.
2ـ روحانی‌ای در قبل از انقلاب به تنهایی تصمیم می‌گیرد که حوزه علمیه‌ای در شمال تهران، تأسیس کند. با همت و تلاش درخور ستایش، حضرت آیت‌الله هاشمی علیا، اقدام به تأسیس حوزه علمیه می‌کند و در آن شاگردان مومن و فقیهی را تاکنون پرورش داده و در ترویج فقه جعفری در مدرسه نور القائم چیذر بدون چشمداشت کمک‌های دولتی به مسیر انتخاب شده خود ادامه می‌دهد و همه سختی‌ها را که جای بیان آن در اینجا نیست به جان خریده است. این مدرسه نقش قابل توجهی در چهره فرهنگی و اجتماعی منطقه یک و خصوصا محله چیذر داشته. در این مدرسه چهره برجسته‌ای چون شهید سیدعلی اندرزگو تلمذ می‌کرده و اکنون نیز طلابی فعال به فراگیری علوم دینی و فقهی مشغولند.
3ـ در گوشه دیگر از این منطقه، روحانی دیگری با همتی عالی، سرپرستی هیأت امنا و اداره مؤسسه توانبخشی خیریه امام علی(ع) را بر عهده دارد که در آن از 316 دختر و کودک معلول ذهنی و جسمی نگهداری می‌شود. ارتباط صمیمانه حجت‌الاسلام و المسلمین مهاجری با این بندگان خدا و کشیدن دست نوازش بر‌سر ساکنان مظلوم این مؤسسه واقعاً از توفیقات الهی باید شمرده شود و غبطه برانگیز است.
4ـ نسلی از بزرگان و اندیشمندان بعد از دوره قاجار در ایران شکل گرفت که بنیادهای فکری و اندیشگی خود را از حوزه‌های علمیه اخذ کردند ولی در عرصه‌های مختلف علوم انسانی به مقام و درجه اجتهاد علمی راه یافتند. البته باعث تأسف است که امروزه دیگر، اندک شماری از این بزرگان که بحق علامه نامیده می‌شوند در قید حیات هستند. بزرگانی چون علامه شعرانی، علامه امینی، علامه طباطبایی، علامه محمد قزوینی، استاد ابوالقاسم گرجی، استاد آیتی، استاد سید جعفر شهیدی، استاد بدیع‌الزمان فروزانفر، پروین گنابادی، استاد شهید مطهری، استاد عبدالحسین زرین کوب، استاد جلال الدین همایی از جمله این ستاره‌های درخشان بودند.
در روزگار ما هستند بزرگانی از این سلسله کاروان علم و ادب که توفیق رفیق راه شد که به محضر حضرت آیت‌الله عزیزالله عطاردی خراسانی برسیم. استاد عطاردی خراسانی، روحانی‌ای است از شاگردان ادیب نیشابوری و همدوره استادانی چون دکتر مهدی محقق و استاد شفیعی کدکنی، متولد سال 1307 در قوچان، از سال 1331 وارد تهران شده است و از آن زمان به تحقیق و تفحص در متون دینی و تاریخی مشغول است.
استاد عطاردی یک محقق صرفا کتابخانه‌ای نبوده است؛ برای دستیابی به مراجع و کتب دست اول سفرهای بسیار کرده؛ کاری سخت و طاقت فرسای، یعنی آنچه در اصطلاح «رحله الحدیث» خوانده می‌شود و بزرگان برای دیدن یک حدیث، گاه از بخارا تا بغداد می‌رفتند. استاد به کشورهای هند، پاکستان، افغانستان، یمن، مصر، سوریه، لبنان، انگلستان، ترکیه، روسیه، تاجیکستان و... سفر علمی کرده‌اند که 24 سال طول کشیده است. مجموع و حاصل این تلاش‌ها تالیف و پژوهش 28 عنوان کتاب، تصحیح علمی 9 اثر، ترجمه 9 عنوان کتاب و 3 عنوان فهرست نگاری بوده است.
5ـ استاد قرائتی، مشهورتر از آن است که این قلم بخواهد به معرفی ایشان و خدماتشان بپردازد. شیوه آموزش ویژه و ابتکاری، نحوه بیان ساده و در عین حال عمیق ایشان زبانزد خاص و عام است. اخیراً در دیداری که با جناب آقای قرائتی به‌منظور ارائه گزارشی از فعالیت‌های فرهنگی و اجتماعی شهر داشتیم وقتی از اوقات فراغت و سامانه‌های نشاط در این گزارش گفتیم، استاد قرائتی پیشنهاد سایتی را مطرح فرمودند با عنوان سایت «خنده حلال».
توجه استاد قرائتی و نکته‌سنجی‌ها و ظریف بینی ایشان ما را بر آن داشت که این پیشنهاد را پیگیری و در جهت اجرایی شدن آن اقدام کنیم. خوشبختانه زمینه‌های تحقق این امر با شرایطی که استاد قرائتی برای آن سایت درنظر گرفته‌اند، نظیر حضور یک اسلام شناس در راس محتوایی سایت، عدم‌غفلت مردم، جدیت در جلوگیری از استهزای اقوام و مردم، فراهم شده است و امیدواریم به‌زودی شاهد رونمایی از آن باشیم.
سرمایه‌های اجتماعی را قدر بدانیم. باید سرمایه‌های اجتماعی را که همانا انسان‌های خدمتگزار نوع دوست هستند پاس بداریم. همه مواردی که مطرح شد از روحانیان عزیز بودند که در مورد مؤسسه خیریه امام علی(ع) از روحانی بودن تا زمان دیدار با ایشان مطلع نبودیم. این سرمایه‌های فرهنگی و اجتماعی ما در جامعه در میان طبقات و گروه‌های اجتماعی بسیار زیاد است و جا دارد که به شناسایی و معرفی آنها بپردازیم و از این ظرفیت‌ها در مدیریت فرهنگی شهر استفاده کنیم.
