به گزارش همشهری، بررسی روند 15 سال گذشته نشان می‌دهد که روند حرکت بورس، بستگی معنا داری با شرایط سیاسی دارد و نگاه آماری به این جریان بیانگر آن است که در سال‌های پایانی دولت‌ها در ایران، توجه ویژه‌ای به بورس می‌شود و بازار سهام به شکل حباب‌گونه‌ای رشد می‌کند. در سال 1375 پس از آنکه دوره 8 ساله ریاست‌جمهوری هاشمی رفسنجانی به پایان رسید، شاخص بورس تهران به بالاترین حد خود از ابتدای انقلاب تا آن زمان رسید و در مرز 2 هزارو 200 واحد قرار گرفت اما پس از پایان دوره ریاست‌جمهوری وی شاخص‌های بورس تهران یکباره فرو ریختند و در اسفند ماه 1377 به پایین‌ترین نقطه خود رسیدند.
پس از این دوران سقوط، شاخص بورس تهران در دوره دوم ریاست‌جمهوری محمد خاتمی شکل منطقی‌تری به‌خود گرفت و این روند تا سال 1384 ادامه یافت اما سنت تاریخی، سال 1375 بار دیگر تکرار شد و در سال پایانی دوره ریاست‌جمهوری خاتمی شاخص بورس تهران به بالاترین نقطه خود یعنی در مردادماه سال 1384 به 13 هزارو 882 واحد رسید اما دیری نپایید که با پایان دوره ریاست‌جمهوری وی بار دیگر شاخص‌های بورس فروریختندو سهامداران زیادی در بورس تهران دارایی‌های خود را از دست دادند به‌طوری که شاخص قیمت بورس تهران که بیانگر سطح عمومی قیمت سهام در بازار سهام است در 27 اسفند ماه سال 1387 حتی به 7هزارو 777 واحد رسید.
بررسی شرایط بورس تهران از ابتدای سال‌جاری تاکنون نشان می‌دهد شرایط سال‌های گذشته در حال تکرار است و به‌نظر می‌رسد قیمت‌ها در بورس تهران در 2 سال آخر دولت دهم به سمت حباب پیش می‌روند. هر چند رشد قیمت سهام در سال 89 همه را متعجب کرده بود اما سونامی افزایش قیمت‌ها از ابتدای سال تاکنون توجیه منطقی خود را از دست داده و بسیاری از فعالان بازار را نگران کرده است؛ چراکه شاخص بورس تهران در این مدت افزایش بسیار زیادی داشته و نسبت قیمت به درآمد بازار سهام که نشان‌دهنده تناسب بین سود شرکت‌ها و میزان افزایش قیمت سهام شرکت‌ها ست به بیش از 8.5مرتبه رسیده است.
در عین حال شاخص قیمت بورس تهران نیز در 22فروردین ماه به 18 هزارو 553 واحد رسید که نشان‌دهنده افزایش سطح عمومی قیمت سهام شرکت‌ها در بازار سهام است. برهمین اساس کارشناسان نسبت به شکل‌گیری حباب در بورس تهران به مسئولان بازار سرمایه هشدار دادند. نکته جالب اینجاست که مسئولان بورس تهران و بازار سرمایه هیچ برنامه مشخصی برای رقیق‌کردن بازار، عرضه سهام جدید و افزایش سهام شناور، متنوع کردن بازار و استفاده از ابزار‌های جدید مالی ندارند. از سازمان خصوصی‌سازی نیز به‌عنوان متولی عرضه سهام بسیاری از شرکت‌های دولتی و غیردولتی برای عرضه سهام شرکت‌های جدید خبری نیست. پس از تغییر مدیرعامل سازمان خصوصی‌سازی این سازمان به‌طور کامل سیاست در‌های بسته را پیش گرفت و عملا خبری از برنامه‌های این سازمان در دست نیست.
قیمت‌ها به سمت حباب پیش می‌روند
بر همین اساس یک کارشناس بازار سرمایه، نگرانی خود را نسبت به افزایش زیاد قیمت‌ها و حرکت بورس تهران به سمت حبابی شدن قیمت‌ها ابراز کرد. شاهین شایان آرانی در این باره به همشهری گفت:افزایش روند عمومی قیمت‌ها این دغدغه را ایجاد می‌کند که قیمت‌ها در حال خارج شدن از تعادل هستند. وی توضیح داد: مطابق سنت هرساله قیمت سهام شرکت‌ها در اسفند ماه با افت مواجه می‌شوند و در فروردین ماه و اردیبهشت تا زمان برگزاری مجامع بار دیگر افزایش می‌یابند اما در اسفند سال 89 پدیده عجیبی در بورس تهران رخ داد و قیمت سهام شرکت‌ها در ماه‌های پایانی سال با رشد زیادی مواجه شدند.
وی افزود: متوسط نسبت قیمت به درآمد بازار در حال افزایش است. این در حالی است که اتفاق خاصی در میزان سودآوری شرکت‌ها رخ نداده و حتی در برخی موارد کاهش پیدا کرده است. بنابراین، سرمایه‌گذاران با همان انتظار سود آوری قبلی در حال خرید سهام هستند و این موضوع باعث رشد نسبت قیمت به درآمد بازار می‌شود. این برای بازار سهام بسیار خطرناک است. شایان آرانی توضیح داد: سابقه 15سال گذشته نشان می‌دهد متوسط نسبت قیمت به درآمد بازار سهام بین 4 تا6.5 مرتبه است و هرگاه این نسبت از این میزان بیشتر رشد کند بازار با خطر سقوط مواجه می‌شود. این کارشناس بازار سرمایه با بیان اینکه سابقه سال‌های 75 و 84 در حال تکرار است، تأکید کرد:حرکت صعودی قیمت‌ها بر بسترومنطق اقتصادی نیست؛ چرا که سود شرکت‌های بورس افزایش خاصی نداشته است.
هجوم نقدینگی
شایان آرانی اعلام کرد: افزایش حجم نقدینگی در جامعه و همچنین ارائه بسته سیاستی و نظارتی بانک مرکزی که باعث کاهش نرخ سود سپرده‌های بانکی شد زمینه هجوم نقدینگی به بورس تهران و افزایش تقاضا را فراهم کرد بنابر این مسئولان بازار سرمایه باید در چنین شرایطی نسبت به متنوع کردن سهام موجود در بورس و ابزار‌های مالی اقدام کنند. وی توضیح داد:درحال حاضر 40 تا 50 شرکت در بازار وجود دارد که تمرکز اکثر فعالان بازار، به سمت سهام این شرکت‌ها معطوف است درحالی‌که این میزان باید افزایش یابد تا یکباره با رشد قیمت مواجه نشوند. وی تاکید کرد: مسئولان بورس تهران باید شرایط ورود شرکت‌های جدید را راحت‌تر کنند ضمن اینکه شرکت‌ها را تشویق به افزایش سرمایه کنند و همچنین از ابزار‌های مالی کمک بگیرند تا از ایجاد یک بحران جدید در بورس جلوگیری کنند؛ چرا که بورس تهران در حال ورود به منطقه خطر است.
حباب قیمت چیست؟
هرگاه قیمت سهام یک شرکت از ارزش ذاتی و واقعی‌اش فاصله زیادی بگیرد، اصطلاحا گفته می‌شود قیمت سهام یک شرکت حبابی شده است؛ درواقع هر سهم و هر کالایی یک ارزش ذاتی دارد که درصورت رشد بی‌رویه قیمت آن شکل حباب‌گونه پیدا می‌کند.حباب قیمت زمانی اتفاق می‌افتد که نسبت قیمت به درآمد یک سهم یا بازار به نسبت ریسکی که شما متقبل می‌شوید مبنای معقولی نداشته باشد. شما درصورتی‌که پول خود را در بانک بگذارید هر سال 14درصد سود می‌گیرید؛ یعنی نسبت قیمت به درآمد در بازار پولی به نام بانک۷ است. در بورس شما ریسک زیادی را تقبل می‌کنید تا سود بیشتری به دست آورید بنابراین نسبت قیمت به درآمد بورس باید کمتر از بانک باشد. سال‌های ۱۳۸۲ و ۱۳۸۳ که حباب قیمت پیش آمد، نسبت قیمت به درآمد بازار ۱۵ بود و نسبت قیمت به درآمد بانک ۴؛ یعنی 25درصد سود بدون ریسک در بازار سرمایه بانک داده می‌شد و توجیهی برای اینکه شما ریسک کنید و سود کمتر بگیرید وجود نداشت؛ بنابراین در آن زمان حباب ایجادشده، ترکید.
