چند سال پیش، کسی تصور نمی‌کرد که یک بعثی سابق سکولار مانند ایاد علاوی بتواند در انتخابات عراق به پیروزی برسد.کسی تصور نمی‌کرد که نخست‌وزیر ترکیه از حقوق فلسطینی‌ها دفاع کند و تبدیل به مانع سختی در برابر آمریکا و اسرائیل شود. در لبنان – با در نظر گرفتن تنش بین ائتلاف حاکم 14 مارس که مورد حمایت غرب قرار دارد، با جناح مخالف به رهبری حزب‌الله که مورد حمایت سوریه است؛ تنشی که پس از ترور رفیق حریری، نخست‌وزیر سابق لبنان در سال 2005 به‌وجود آمد – کسی تصور نمی‌کرد که چنین هماهنگی موزونی بین جناح‌ها و احزاب مختلف ایجاد شود. طی هفته‌های گذشته،
سعد حریری، نخست‌وزیر لبنان به‌صورت شفاهی از مقامات رسانه فیوچر تی وی- که متعلق به‌خود اوست- خواست تا از انتقاد از سوریه در برنامه‌های خود بپرهیزند؛ درخواستی که مغایر رویه این رسانه طی 5سال اخیر بوده است.
او همچنین تأکید کرده است که به سوریه نیز مانند عربستان سعودی – حامی عمده حریری – باید احترام گذاشته و شأن این کشور حفظ شود. در همین حال از چهره‌های جوان جنبش آینده که تحت رهبری سعد حریری قرار دارد نیز خواسته شده تا از انتقاد از سوریه، چه در انظار عمومی و چه در محافل خصوصی بپرهیزند. این دستور حریری پس از سفر دسامبر سال گذشته وی (آذر ماه گذشته) به دمشق ابلاغ شده است؛ سفری که از هر لحاظ موفقیتی فوق‌العاده برای حریری جوان بود.
ولید جنبلاط، رهبر دروزی‌ها و عضو عالی رتبه جبهه 14 مارس که در حدفاصل سال‌های 2005 تا 2008 بارها به شکل توهین‌آمیزی به سوریه حمله می‌کرد، به تازگی چندین بار از رهبران سوریه و مردم این کشور عذر خواسته است و این ماه به وی اجازه داده شد تا در سفری رسمی به دمشق، با رئیس‌جمهوری سوریه دیدار کند.
عذرخواهی جنبلاط از رهبران دمشق پس از بهبود رابطه وی با حزب‌الله و دیدار با حسن نصر‌الله، رهبر این تشکل بسیار مهم شیعیان لبنان در تابستان گذشته صورت می‌گیرد. پس از دیدار با رهبر حزب‌الله، جنبلاط اظهارات گذشته خود را مبنی بر لزوم خلع سلاح حزب‌الله پس گرفت. وی اینک حتی از حق حزب‌الله برای حفظ سلاح‌هایش دفاع می‌کند و مدعی است که این حزب شیعه باید مورد حمایت و اقبال دولت لبنان قرار داشته باشد.
واضح است که حزب‌الله از این تحولات خرسند است و ترتیب دیدار جنبلاط را از دمشق، این جناح قدرتمند شیعیان لبنان داده است. به جنبلاط گفته شده که هر گونه تماسی در آینده بین او و دمشق، از طریق نصر‌الله برنامه‌ریزی خواهد شد. پیش از این و پس از انتخابات مجلس لبنان در تابستان گذشته، تمام خواسته‌های حزب‌الله از سوی ائتلاف 14 مارس برآورده شده است.
طی این مدت از حزب‌الله خواسته شد تا نام وزرای پیشنهادی خود را در کابینه دولت اعلام کند، به این حزب حق وتو در کابینه حریری داده شد و با اعطای وزارتخانه‌های مهمی مانند وزارت ارتباطات به میشل عون، متحد مسیحی حزب‌الله و رهبر جنبش آزاد میهن‌پرستانه، دست این جناح در دولت بیش از پیش باز گذاشته شده است. علاوه بر این، دولت حریری متعهد شده است که از مسلح بودن حزب‌الله حمایت کند؛ نکته‌ای که در بیانیه اواخر سال 2009 دولت حریری بر آن تأکید شد. حریری برای دیداری رسمی عازم دمشق است.
در این دیدار، نخست‌وزیر جوان لبنان با رهبران سوریه درباره امنیت داخلی لبنان مذاکره خواهد کرد. سوری‌ها خواهان کنترل کامل حریری بر اردوگاه‌های فلسطینیان در داخل خاک لبنان هستند تا بی‌قانونی و هرج و مرج در این اردوگاه‌ها ریشه کن شود و دیگر گروهی مانند فتح‌الاسلام با الهام گرفتن از القاعده در این مناطق ظهور نکند. گروه فتح‌الاسلام در سال2007 اعلام موجودیت کرد و در سال2008 حمله‌ای تروریستی را در خاک سوریه انجام داد. در امور امنیتی، سوری‌ها خواهان هماهنگی [دولت حریری] با حزب‌الله هستند، به‌گونه‌ای که در هر نوع گفت‌وگویی درباره ماجرای ترور رفیق حریری، نخست‌وزیر سابق لبنان و پدر فقید سعد، پای حزب قدرتمند شیعیان دیگر به میان کشیده نشود.
در رسانه‌های غربی هنگام پرداختن به ماجرای ترور رفیق حریری، از حزب‌الله سخن به میان می‌آید، هرچند این ادعاها غیررسمی‌اند، چرا که هیچ نوع مدرک و نشانه‌ای دال بر دخالت حزب‌الله در این ماجرا در تحقیقات دادگاه بین‌المللی ترور رفیق حریری ارائه نشده است. در مصاحبه‌ای با شبکه تلویزیونی المنار، سید حسن نصر‌الله، رهبر حزب‌الله تأکید کرد که پای هیچ‌یک از اعضای این حزب در پرونده ترور رفیق حریری به میان نیامده است، اگرچه از سال 2008 اعضا و دوستان بسیاری در چارچوب رسیدگی به این پرونده، احضار شده‌اند.
وی افزود: ما همچنان به همکاری و مشاهده [عملکرد دادگاه بین‌المللی ترور رفیق حریری] ادامه خواهیم داد؛ ما هرگونه سیاست زدگی و اتهامات بی‌اساس و مدرک را در این پرونده رد می‌کنیم. نصر‌الله ادامه داد که هر گونه اشاره‌ای به دخالت حزب‌الله در این ماجرا، موجب بروز درگیری دیگری در خیابان‌های بیروت با افرادی که می‌خواهند حزب‌الله را در ترور رفیق حریری مقصر جلوه دهند، خواهد شد. اشاره نصر‌الله به مردان سمیر جعجع است؛ تنها چهره‌ای در جبهه 14مارس که همچنان بر طبل دشمنی با حزب‌الله می‌کوبد.
نصر‌الله در مصاحبه‌خود با المنار- با آنکه سخنوری آتشین مزاج و رهبری کاریزماتیک محسوب می‌شود- با هدف جلوگیری از برانگیخته شدن احساسات جناح‌های مقابل، تلاش کرد با آرامش سخن بگوید. سوری‌ها این موضوع را خاطر نشان کرده‌اند که مهم‌ترین خواسته آنان از دولت لبنان این است که از حزب‌الله حمایت و به آن اختیارات لازم داده شود. این خواسته صراحتا به ولید جنبلاط در سفرش به دمشق اعلام شده است. سعد حریری برای حفظ رابطه‌‌اش با دمشق باید حسن نصر‌الله را از اقدامات کابینه‌‌اش راضی نگه دارد.
علاوه بر این سوریه خواهان هماهنگی بین جناح‌های مختلف لبنان است، به‌گونه‌ای که بیروت که در حال حاضر عضو غیردائمی شورای امنیت سازمان ملل است، ماجرای خلع‌سلاح حزب‌الله را حل و فصل کند. براساس قطعنامه 1559 شورای امنیت سازمان ملل، تمام گروه‌های غیردولتی باید خلع سلاح شوند و سوریه از دستگاه دیپلماسی لبنان می‌خواهد تا شورای امنیت را متقاعد کند که این قطعنامه در لبنان به‌طور کامل تحقق یافته است.
نظر سوریه این است که قطعنامه 1559 خواهان خلع‌سلاح شبه‌نظامیان غیردولتی است، حال آنکه حزب‌الله یک گروه شبه نظامی نیست و در واقع یک سازمان مقاومت محسوب می‌شود.
اقدام اخیر زیاد بارود، وزیر کشور لبنان که مورد اعتماد سعد حریری قرار دارد، نشان می‌دهد که رابطه بین نخست‌وزیر لبنان با حزب‌الله تا چه حد بهبود یافته است. از وزیر کشور لبنان انتظار می‌رفت که در چارچوب توافق سال2007 لبنان و ایالات متحده برای مقابله با تروریسم، گروهی از نظامیان لبنانی را به برنامه تمرینی ارتش آمریکا در اردن اعزام کند.
پیش از صدور مجوز سفر نظامیان لبنانی به اردن، زیاد بارود خواهان آن شد که تمامی بند‌ها و عبارات توهین آمیز و انتقادی نسبت به حزب‌الله از متن توافق سال 2007 لبنان با ایالات متحده حذف شود. جالب این است که متن توافق توسط فواد سینیوره، نخست‌وزیر قبلی و از نزدیکان حریری امضا شده بود.
در حال حاضر، مذاکراتی در پشت پرده برای ایجاد یک جبهه ملی مخالف دولت حریری در جریان است که هدایت آن را عمر کرامی، نخست‌وزیر سابق بر عهده دارد. امیل لحود، رئیس‌جمهوری سابق لبنان نیز حمایت خود را از تشکیل چنین جبهه‌‌ای اعلام کرده است؛ این جبهه عمدتا از چهره‌های سنی تشکیل شده است، هرچند از سایر طوایف و گروه‌ها نیز به آن پیوسته‌اند. کرامی امیدوار است حزب کمونیست لبنان و نیز حزب ملی‌گرای سوسیالیست سوریه به این جبهه بپیوندند.
با این حال به گفته منابع آگاه در بیروت، جنبش آزاد میهن‌پرستانه به رهبری میشل عون و چند گروه دیگر خارج از دولت، از پیوستن به جبهه ملی مخالف دولت امتناع کرده‌اند، جبهه مخالفی که عمر کرامی آن را دولت در سایه لبنان توصیف می‌کند که باید عامل ناظر و متوازن‌کننده دولت سعد حریری باشد. طرفداران دولت حریری از شکل‌گیری چنین جبهه‌‌ای انتقاد می‌کنند و می‌گویند که تشکیل این جبهه واکنشی است آنی نسبت به مذاکرات آشتی‌جویانه در لبنان، به‌خصوص با در نظر گرفتن اینکه عمده اعضای این جبهه از سیاستمدارانی هستند که به گفت‌وگوهای آشتی‌جویانه دعوت نشده‌اند.
برخی صاحب‌نظران زمان شکل‌گیری این جبهه را مورد سؤال قرار داده‌اند و نیز اینکه آیا جبهه مخالف دولت می‌تواند سیاست‌های حزب‌الله را به‌عنوان بازیگری مهم در دولت حریری به چالش بکشد، به‌خصوص با توجه به این نکته که عمر کرامی، رهبر این جبهه و حسن نصر‌الله، رهبر حزب‌الله از متحدان نزدیک یکدیگر محسوب می‌شوند. با نگاهی دقیق‌تر به ماجرا، می‌توان رد پای حزب‌الله را در تشکیل جبهه مخالف دولت مشاهده کرد. حزب‌الله می‌خواهد با ایفای نقش رابط از میان حریری و سایر چهره‌های سنی مانند کرامی به‌گونه‌ای عبور کند که با هر دو گروه رابطه‌ای نزدیک داشته باشد.
حزب‌الله نیاز دارد که رابطه محکمی با حریری داشته باشد و در عین حال با چهره‌هایی که طی سال‌های اختلاف نصر‌الله و حریری (2008-2005)، از سیاست‌های این حزب شیعه حمایت می‌کردند، ارتباط خود را حفظ کند. در نهایت حزب‌الله به تقویت چهره‌هایی مانند عمر کرامی که از کابینه حریری جا مانده‌اند و از نظر این تشکل با ارزش‌تر از گروه سمیر جعجع هستند، تمایل دارد.
این احتمال وجود دارد که حزب‌الله می‌خواهد تغییراتی را در داخل کابینه حریری ایجاد کند، به این صورت که سعد حریری را ترغیب کند 2 وزیر گروه جعجع را از کابینه اخراج کند و به جای آنها دو چهره نزدیک به عمر کرامی را به پست وزارت بگمارد. به باور حزب‌الله، اتحاد حریری و جعجع از این به بعد بی‌معناست، چرا که آنها دیگر هیچ وجه اشتراکی ندارند.
تنها عاملی که باعث شد در سال 2005 سعد حریری و سمیر جعجع در یک جبهه قرار گیرند، هدف مشترک دستیابی به قدرت و بیرون راندن سوریه از لبنان بود. اکنون حریری قدرتمندانه بر مسند نخست‌وزیری کشور تکیه زده و بیش از آنکه به حمایت گروه جعجع نیاز داشته باشد، نیازمند حمایت حزب‌الله و در مقیاس کلان‌تر حمایت دمشق است.
چتر حمایتی مسیحیان که سعد حریری به‌دنبال آن است، پیش از این از سوی میشل عون بالای سر وی قرار گرفته است و اینک او می‌تواند بدون آنکه کوچک‌ترین آسیبی به کابینه ائتلافی‌‌اش وارد شود و اعتبار خود را نزد مسیحیان لبنان از دست بدهد، از شر سمیر جعجع خلاص شود. لازم به اشاره است که کرامی حاضر نیست در کابینه‌ای پا بگذارد که مردان جعجع در آن حضور دارند. سمیر جعجع متهم به قتل رشید کرامی و برادر عمر کرامی در سال 1987 است و حتی به این خاطر مدتی را در زندان سپری کرد. اگر سعد حریری می‌خواهد کرامی را به کابینه خود ملحق کند، باید سمیر جعجع را از تیم خود براند.
نگاهی عمیق‌تر به شرایط سیاسی کنونی لبنان نشان می‌دهد که سعد حریری خود نیز مایل است از شر سمیر جعجع خلاص شود و او را مایه دردسر خود می‌داند و بر این باور است که شرایط خاص بیروت در سال 2005 موجب تحمیل شدن جعجع به جناح او در آن سال شد.بنابراین حریری با گسستن ارتباط خود با سمیر جعجع، مسیر حرکت خود را در صحنه سیاسی لبنان تغییر خواهد داد و افزایش اعتبار حریری خود پیروزی مهمی برای حزب‌الله است.
سامی موباید
آسیا تایمز
