هنر تئاتر، فراز و فرودهای بسیاری را پشت سر گذاشته است؛ از رکود 15 ساله تا بال و پرگرفتن دوباره در دهه 70 ؛ دهه‌ای که حرکتی پویا و خلاقانه پیدا کرد، هرچند که در این سال‌ها دوباره دچار تغییرات و البته کمی و کسری‌های بسیار شده است. بودجه پایین، پرداخت نشدن به موقع دستمزدها، نداشتن امکانات اجرایی و تکنیکی، بیکاری اهالی تئاتر، سالن‌های قدیمی و نامناسب و گاه پلمب شده، تعطیل سالن‌های شهرستان‌ها و صدها مشکل دیگر ذهن اهالی تئاتر را مشوش کرده است.
مهم‌ترین مشکل تئاتر دولتی ایران در سال ۸۸، به گفته ایرج راد، مدیرعامل خانه تئاتر، کمبود بودجه، امکانات، سالن و نبود امکانی برای اشتغالزایی هنرمندان عرصه تئاتر بود.بهزاد فراهانی، بازیگر پیشکسوت تئاتر، سینما و تلویزیون هم درباره اصلی‌ترین مشکلات تئاتر ایران، از فقر این هنر و بیکاری خیل عظیم فارغ‌التحصیلان رشته‌های تئاتری نام می‌برد و معتقد است که حمایت دولت از تئاتر کم است.
این در حالی است که کل بودجه تئاتر به گفته حسین پارسایی، مدیر اداره کل هنرهای نمایشی، ۴ میلیارد و ۵۰۰ میلیون است که این رقم در مقابل بودجه یک باشگاه ورزشی اصلا رقمی نیست. وی ادامه می‌دهد: «در ایران حدود ۴۸۰ انجمن نمایش در شهرها و شهرستان‌ها وجود دارد و این بدان معناست که فارغ‌التحصیلان تئاتر گسترده شده‌اند، اما ارتش عظیمی از درام نویس، کارگردان، طراح و بازیگر بیکار هستند!» او پیشنهاد کرد که امنیت شغلی برای سرمایه‌گذاری در تئاتر ایجاد شود.
این امنیت شغلی تا زمانی که تمامی ساز و کارهای تئاتر، دولتی است، امکان‌پذیر نیست. او می‌گوید از آنجا که دولت سرمایه‌گذار تئاتر محسوب می‌شود، درخواست‌ها و چشمداشت‌هایی را هم عنوان می‌کند.
استعدادهای غبارگرفته
در این میان، تئاتر شهرستان‌ها با وجود داشتن قابلیت‌های فراوان به دلایل مختلف دچار ضعف و کاستی‌هایی است که نتیجه آن در عرصه تئاتر ملی و بین‌المللی انعکاس می‌یابد.
بسیاری از هنرمندان عرصه تئاتر به دلیل نبود امکانات فرهنگی و هنری لازم به تهران کوچ کرده‌اند. با توجه به چنین روندی، تئاتر در شهرهای مختلف کشورـ با وجود خیل علاقه‌مندان به حوزه‌های هنرهای نمایشی ـ باعث دلسردی، نومیدی و هدر رفتن استعدادهایی خواهد شد که بخش عظیمی از سرمایه‌های فرهنگی کشور به شمار می‌روند.
بهمن مرتضوی، هنرمند کرمانشاهی درباره علت ضعف و نارسایی‌های موجود در تئاتر شهرستان‌ها معتقد است: «مراکز هنری استان‌ها به دلیل نبود آموزش صحیح، از تئاتر روز عقب مانده‌اند و این پسرفت تا آنجا ادامه داشته که کلاس آموزش تئاتر مفهوم دیگری پیدا کرد و نشانی از تئاتر در این کلاس‌ها نبود.» او معتقد است که در اوایل دهه 80 بسیاری از فارغ‌التحصیلان، به اجبار به دانشگاه هنر و به ویژه رشته تئاتر راه یافتند و به همین دلیل تئاتر شهرستان‌ها بیش از پیش ضعیف شده است.
او می‌گوید: «نباید از یاد برد که تئاتر شهرستان بخش وسیعی از تئاتر کشور را شامل می‌شود و بسیاری از بزرگان حوزه هنرهای نمایشی که در تهران فعالیت دارند از شهرهای دیگر آمده‌اند.»
قطب‌هایی که حمایت نمی‌شوند
شکی نیست وقتی که تئاتر در شهرستان‌ها از کمترین امکان‌ها محروم باشد، به موازات آن استعدادهای علاقه‌مندان این عرصه هم شکوفا نمی‌شود.
یک کارگردان کرمانشاهی تئاتر در این باره می‌گوید که استعدادهای بسیار خوبی در زمینه تئاتر داریم که به حمایت مسئولان نیاز دارند. عباس بنی عامریان، وضعیت تئاتر استان کرمانشاه را نامناسب ارزیابی می‌کند و می‌افزاید: «انجمن‌ها در استان تعطیل شده‌اند و فعالیت خاصی ندارند. نبود یک مکان مناسب و ثابت برای فعالیت گروه‌های نمایشی در استان و هزینه بالای اجرای نمایش مشکلاتی را برای هنرمندان به‌وجود آورده و این باعث هدر رفتن استعدادها شده است.»
وی یادآور می‌شود که تئاتر ما امروز خاص یک عده شده و علاقه‌مندان به آن را فرهنگیان، فرهیختگان، دانشجویان و در کل یک قشر خاص تشکیل می‌دهند. بنی عامریان با اشاره به استعدادهای جوان و حمایت نکردن از آنان تصریح می‌کند که اکثر هنرمندان که در کار تئاتر و نمایش فعال هستند شغل ثابت و منبع درآمدی ندارند و از این راه هم نمی‌توانند امرار معاش کنند و همین موضوع مشکلاتی را برای آنان به‌وجود آورده است.
بودجه‌های محدود، تقاضاهای افزون
معاون فرهنگی حوزه هنری استان کرمانشاه درباره بودجه‌ای که به گروه‌های نمایش استان تعلق یافت، به همشهری می‌گوید: «13 درصد از کل بودجه این حوزه به تئاتر و گروه‌های نمایش تعلق می‌گیرد که البته مانند سال 88 از سایر منابع هم 2 درصد به آن تعلق خواهدگرفت.»زهرا پورخوش ادامه می‌دهد که این بودجه در زمینه‌های تولیدات، سلسله میزگردهای تخصصی نمایش، جلسات نقد و بررسی آثار نمایشی، برگزاری کارگاه‌های تخصصی تئاتر بانوان، برگزاری تئاتر ماه، حمایت‌های مالی و ارائه تسهیلات به استعدادهای جوان و امور دیگر صرف می‌شود.وی درباره عرضه حمایت‌ها و تسهیلات به گروه‌های نمایش می‌افزاید که این حمایت شامل برگزاری کارگاه‌های آموزشی، بازبینی نمایش‌ها و هزینه‌های کمکی برای حضور در جشنواره‌های کشوری است که البته باید نمایش‌های مورد حمایت در راستای اهداف حوزه هنری و با محوریت دینی باشد.
حوزه هنری استان کرمانشاه درباره وضعیت تئاتر استان معتقد است بودجه موجود، کفاف کمک به همه گروه‌های نمایش را نمی‌دهد و این موضوعی است که اعتراض همیشگی هنرمندان را به‌دنبال دارد. البته نبود سالن‌های استاندارد و حمایت نکردن نهادهای دولتی، از موارد دیگری است که هنرمندان همیشه با آن درگیر هستند.
