هویت شهری
-
گندهلاتی که دل در گرو امام خمینی (ره) گذاشت
گندهلات جنوب تهران بود و پای ثابت دعواها و درگیریهای بزرگ. حرف که میزد باید همان میشد. برای خودش دار و دستهای راه انداخته بود و نوچه و مریدان بسیار داشت. طیب در کودتای ۲۸ مرداد و خلع مصدق نقش محوری داشت و لقب تاجبخش و نشان رستاخیز از شاه گرفت.
-
حکایت چالمیدان و مسجد مطربان توبهکار
۲۰۰سال قبل دزدان و مطربان پایتخت با تصمیم اینکه توبه کنند و باقیاتالصالحاتی از خود به جای بگذارند، مسجدی در چهارراه سیروس بنا کردند. این مسجد سال ۱۲۱۶ در دوره سلطنت محمدشاه قاجار ساخته شد و نخست به مسجد چالانچیخان و طالانچیخان معروف بود.
-
قصه تولد کتابفروشیها و انتشاراتیهای معروف | عنوان نخستین کتاب دانشگاهی چه بود؟
روزگاری کتاب در میان اهالی تهران قدیم مثل فضای مجازی پرمخاطب بود و شغل نان و آبداری محسوب می شد. در این گزارش نگاهی داریم به تولد تعدادی از کتابفروشیها در تهران قدیم.
-
تهران؛ شهر هزار حکیم | حکمای اربعه که بودند؟ | وقتی تهران پایگاه فلسفه و عرفان شد
تهران در عصر قاجار به شهر هزار حکیم شهره شد آنقدر که اندیشمندان و فیلسوفان از شهرهای دیگر برای کسب درس و اندیشه راهی پایتخت میشدند.
-
ماجرای کتابفروشهای دورهگرد در تهران
وقتی پای صنعت چاپ و دستگاههای مختلف چاپ به ایران باز شد، در تهران علاوه بر کتابفروشی شغل جدید دیگری شکل گرفت که تا پیش از آن در پایتخت وجود نداشت. کتابفروشهای دورهگرد را میگوییم؛ آنها کتابهایی که خواهان بیشتری داشتند را دستهبندی میکردند و در کوچه و خیابان به دنبال مشتری میگشتند.
-
اولین کتابفروشی پایتخت | از واردات کتاب تا خودکفایی با چاپ سنگی
۲ ناشر بزرگ «کتابفروشی اسلامی» و «انتشارات اسلامیه» از مراکز قدیمی توزیع و نشر کتب شیعی در تهران به شمار میروند. «سید محمدعلی کتابچی» کتابفروشیاش را در سال ۱۲۸۰ در تیمچه حاجبالدوله راهاندازی کرد و تا قبل از این سال هم با عنوان «کتابچی» فعالیت داشت.
-
فروش کتاب متری و کیلویی در تهران قدیم
شاید باورش کمی سخت باشد که برخی افراد کتاب را به صورت متری و کیلویی میخرند. در تهران قدیم و در روزگاری که هنوز صنعت چاپ درست و حسابی پا نگرفته بود خرید و فروش کتاب به صورت متری و کیلویی رایج بود و برخی کتاببازها با این روش کتاب میخریدند.
-
پرونده ویژه گردشگری کتاب-۷
نخستین کتابهای شهید مطهری و محمد تقی جعفری اینجا منتشر شد
در هیاهوی بازار تهران، پیدا کردن حجره یک ناشر قدیمی مذهبی، چندان سخت نیست، کافی است سراغ کتابفروشی دارالکتب الاسلامیه را بگیرید. کتابفروشی با در و پنجره و ویترین چوبی سفیدرنگ، جلوهای خاص دارد و انبوهی از کتابهای مذهبی در قفسههای پشتسر و اطرافش خودنمایی میکند.
-
نخستینهای پایتخت در مدرسه مدرن | روزگاری که تالیف کتاب اجباری بود
مدرسه دارالفنون، اولین اتفاقات تاریخ تهران را در دل خود جای داده و اولین کتابخانه تهران هم در همین مدرسه پا گرفته است.
-
حساب دفتری برای فروش اقساطی کتاب | بدون ضامن کتاب قسطی بخرید!
در تهران قدیم وقتی هنوز صنعت چاپ درست و حسابی پا نگرفته بود و قیمت کتابها هم گرانتر از چیزی بود که مردم عادی به کتابهای مورد علاقهشان دسترسی داشته باشند، پدیده فروش کتاب قسطی رایج شد. در ادامه و در گفتوگو با «اردشیر آل عوض» پژوهشگر فرهنگ عامه به کم و کیف خرید و فروش کتاب قسطی پرداختیم.
-
داروفروشان جای کتابفروشان را گرفتند
کوچه حاجنایب را یکی از نخستین راستهکتابفروشان تهران میدانند و اغلب دانشآموختههای دارالفنون و مدرسه مروی کتابهای درسی و آموزشی خود را از دکانهای این کوچه تهیه میکردند.
-
قصه شاه کتابدار و کلید خزانه کتاب سلطنتی | نام رمان معروف ناصرالدینشاه چه بود؟
ناصرالدینشاه علاقه خاصی به کتاب و کتابخانه داشت، چه درزمانی که ولیعهد بود و چه در دوران سلطنتش کاملاً امور کتابخانه مملکتی را مدیریت میکرد.
-
روایتی درباره کتابخانههای بزرگان پایتخت
تهران میزبان کتابخانههای کوچک و بزرگی است که در محلهها و کوچهپسکوچههایش میزبان علاقهمندان به کتاب و کتابخوانی است. کتابخانهها محلی امن و آرامشبخش برای خلوت کردن با مهربانترین یار هستند. بیراه نیست که بگوییم بعد از مساجد و اماکن مذهبی، کتابخانهها نیز از ارزش معنوی درخوری برخوردار هستند.
-
بیستمین تور تهرانگردی مرکز تهرانشناسی همشهری و معرفی نخستینهای چاپ و نشر در پایتخت
بوی کتاب یا عطر ادکلن؛ مسئله این است! | حکایت خانهبهدوشی کتابفروشان تهران قدیم
مرکز اصلی خرید و فروش هر کالایی بازار تهران بود و عمده کتابفروشیهای بازار تهران، در تیمچه حاجبالدوله و حلبیسازها بودند. اکنون از بالغ بر ۲۰۰ کتابفروشی در این راسته کمتر از انگشتان دست باقی است.
-
پرونده ویژه گردشگری کتاب-۳
صاحبان قلم در کدام انتشاراتیها و کتابفروشیها دور هم جمع میشدند؟| پاتوقهای اهالی کتاب کجا بود؟
شاید این سالها انتشاراتیها و کتابفروشیها کمتر میعادگاه اهالی کتاب و مردان و زنان قلم بهدست باشد اما در روزگاری نه چندان دور در همین پایتخت، نویسندگان و خوانندگان آثارشان در این مکانها به هم میرسیدند و درباره محتوای اثر، گفتوگوی دوجانبه داشتند.
-
به دنبال بوی مرکب و عطر کتابهای کاهی در بیستمین تور تهرانگردی مرکز تهرانشناسی همشهری
نخستینهای کتاب در قدیمیترین انتشاراتی پایتخت | خداحافظی با دومین چاپخانه طهران
در آستانه هفته کتاب و کتابخوانی به سراغ باسابقهترینهای حوزه چاپ و نشر در تهران رفتیم تا رد تاریخ کتاب را در لابهلای قفسههای کتابفروشیها و چاپخانهها پیدا کنیم. در این تور سری زدیم به انتشاراتیهایی که بیش از یک قرن از قدمت آنها میگذرد و هنوز هم در این زمینه جزء نخستینها محسوب میشوند.
-
بنیانگذار نشر کتابهای پلیسی که بود؟ | کتابفروشی کوچک این ناشر پاتوق جوانهای تهرانی شد
رمانها و داستانهای پلیسی و جنایی همیشه از پرطرفدارترین و عامهپسندترین داستانها میان کتاببازها بودهاند. در تهران قدیم و در روزگاری که صنعت چاپ و نشر به تازگی پا گرفته بود هم این گونه از رمانها در فهرست پرمخاطبترینها قرار داشتند. در ادامه به بنیانگذار نشر کتابهای پلیسی در تهران اشاره کردیم.
-
کتاببازها بخوانند؛ اسرار دلبستگی متقابل خیابانها و کتابها
در حوزه چاپ کتاب نیز مانند بسیاری از مشاغل، کتابفروشیهایی در تهران شکل گرفتند که در حوزههای تخصصی کتاب عرضه میکردند. بنابراین اگر کسی به دنبال کتابی خاص در حوزه تاریخ، فلسفه، ادبیات، عرفان، مذهب و... میگشت باید به ناشران اختصاصی این حوزه و یا راستهای که کتابهایی خاص میفروختند مراجعه میکرد.
-
پرونده ویژه گردشگری وحشت-۱۲
معابر خوفناک طهران قدیم کجاست؟
طهران قدیم، محلهها و مکانهایی داشت که روزگاری قدم گذاشتن در آنجا مو بر تن آدمی سیخ میکرد؛ از زندانهای مخوف گرفته تا میدانی که در آن گردن میزدند!
-
یادداشت | سهم بانوان در نشر کتاب | معروفترین ناشران زن را بشناسید
اگرچه تاریخ تهران مملو از بانوان نویسندهای است که با وجود همه مشکلات سهم بسزایی در توسعه فرهنگ و ادب داشتهاند، اما شمار نویسندگان زن در دو و سه دهه اخیر نسبت به سالهای پیش از پیروزی انقلاب اسلامی رشد قابل توجهی داشته است.
-
نخستین کتابخانه مدرن پایتخت
صد سال قبل اولین کتابخانه رسمی ایران در میدان بهارستان با هدف ایجاد مرکزی علمی برای نمایندگان مجلس در راستای ایجاد حکومتی جدید و نگهداری مکتوبات و اسناد تاسیس شد.
-
زدودن خطخطیهای خط استراتژیک
سال ۱۳۱۷ کلنگ ساخت راهآهن تهران تبریز در حالی به زمین زده شد که مسیر آن از روستاهای جی، امامزاده حسن و... میگذشت که آن زمان به روستاهای بلوک غار معروف بود. گذر این خط از بافت مسکونی برای همسایههای مجاورش دردسرساز شد که خواندن سرنوشتش خالی از لطف نیست.
-
رویش یک نماد بلندبالا و خوشنام از پیست موتورسواری
تقریباً دهه ۳۰ و۴۰ بود که کینژاد و شاپوریان، دو شریک، تصمیم گرفتند محدوده میدان تیر ارتش را قطعهبندی و تبدیل به منطقهای مسکونی کنند. ارمغان این تصمیم شکلگیری محله شطرنجی گیشا بود که در نهایت در دل باقیمانده همین زمینها برج میلاد نماد تهران مدرن قد کشید.
-
قلعه قجرها چگونه روسپیخانه شد؟ | پایان سبز یک داستان سیاه و غمانگیز
خیابان جمشید که بعد از هجوم روسپیها به شهرنو تغییر نام داد و یکی از محلههای بدنام و پرماجرای تهران در سالهای قبل از پیروزی انقلاب بود، داستانی کوتاه اما بسیار دارد.
-
فضای تفریحی به جای توقفگاه اتوبوسرانی
سال ۱۳۰۵ در دوران پهلوی اول تعدادی اتوبوس از شوروی سابق خرید و با آنها خط اتوبوسرانی در تهران را راهاندازی کرد
-
آلونکهای دیروز، محلههای آباد امروز | وقتی زاغهنشینی ناپدید شد
دهه ۴۰ با قانون اصلاحات ارضی و نظام زراعتی روستاییان برای به دست آوردن زندگی بهتر راهی تهران و در آن ساکن شدند.
-
از رودخانه دیوانه تا قطب گردشگری تهران | ۲۰هکتار فضای دلنشین با هوای مطبوع دریاچه
وقتی قرار باشد از جذابیتهای پایتخت سخن بگوییم غرب تهران چند سالی میشود که جایگاه ویژهای در این زمینه پیدا کرده است. تبدیل روددرهها و ایمنسازی حاشیه رودخانهها در کنار ساخت نخستین دریاچه تهران باعث شد تا غرب تهران لقب قطب گردشگری تهران را کسب کند.
-
معجزهای به نام نهجالبلاغه | از پل معلق آسمان به سوی یادمان شهدا
قصه ساخت بوستان نهجالبلاغه در دره فرحزاد که سالها به دره مرگ معروف بود تنها قصه یک بوستان و توسعه آن نیست. روایت یک معجزه است.
-
«خانه تهران» مهمان منزل اتحادیه
هنوز هم دیالوگ معروف «کار، کار انگلیسها و روسهاست» سریال معروف دایی جان ناپلئون ورد زبان تهرانیها است. خانه دایی جان ناپلئون یا اتحادیه در محله لالهزار با معماری بینظیر دوره قاجاریاش تا تبدیل شدن به خانه تهران برای فعالیت های فرهنگی روزگار پر ماجرا و خاطرهانگیزی را از سر گذراند.
-
از آبجوسازی تا نمایشگاه آثار هنری
یکی از ۳ کارخانه آبجوسازی در تهران قدیم، کارخانه آبجوسازی آرگو در خیابان فردوسی بود. این کارخانه سال ۱۳۰۹ شمسی، دوره پهلوی اول، راهاندازی شد، قصه جالبی را از سر گذراند که خواندن آن خالی از لطف نیست.