همشهری- زهرا رفیعی: بررسی‌ها نشان می‌دهد که خیزش ریزگردها از صحرای قره‌قوم ترکمنستان با کمک بادهای شرقی آغاز شده و سپس به سمت خاک ایران آمده‌اند. گرد و غبار قره‌قوم در کنار گرد و غباری که از بستر تالابهای خشک شده داخلی بلند می‌شود، به ریه شهروندان مازندرانی آسیب وارد می‌کند.
قره قوم یکی از بزرگترین صحراهای شنی دنیا با وسعت 350 هزار کیلومتر مربع است که در نواحی غربی، مرکزی و شمالی ترکمنستان قرار دارد و به قزاقستان هم می‌رسد. جریان بادهای شرقی شن‌های قره‌قوم را به آسمان جنگل‌های هیرکانی می‌رساند. در ابتدا تصور می‌شد که این گردوغبار حاصل بستر خشک تالاب میانکاله است ولی بررسی‌های ماهواره‌ای نشان داد گرد و غبار از کشور خشک همسایه می‌آید. این بادها اکنون بر اثر تغییر اقلیم قدرتمندتر شده‌اند. با بیشتر شدن جریان بادهای شرقی در مازندران عملا جریان بادهای غربی که بادهای باران‌زاست کم می‌شود. یعنی بادهای شرقی می‌توانند رطوبت را از مازندران دور کنند. ضمن این‌که در محدوده شرقی استان منبع رطوبتی وجود ندارد که خشکی بادهای شرقی را خنثی کند.
گرد و غبار در جنگل‌های هیرکانی تاثیر متفاوتی نسبت به مناطق زاگرسی می‌گذارد. درختان هیرکانی با شرایط غبارآلود بودن هوا سازگار نیستند. گرد و غبار روی برگ درختان می‌نشیند و مانع تنفس آن‌ها می‌شود. در برخی موارد نیز ذرات گرد و غبار به حدی ریز هستند که می‌توانند وارد روزنه‌های گیاهان شوند، حرارت برگ‌ها را افزایش دهند و موجب پژمردگی گیاه شوند. عواملی همچون پهنای برگ، کرک‌دار بودن و نبودن، میزان بارندگی در منطقه و مدت زمانی که گیاهان در معرض گرد و غبار قرار دارند، نقش زیادی در میزان تاثیرپذیری آن‌ها دربرابر گرد و غبار دارد.
اصولا هر هکتار جنگل 67 تن گرد و غبار را رسوب می‌دهد ولی زمانی که دفعات و میزان بروز گردوغبار در منطقه زیاد باشد، این پدیده دست بالا را خواهد گرفت. برگزاری اجلاس بین‌المللی مقابله با گردوغبار امیدهایی برای فهم مشترک از تاثیر این پدیده در کشورهای همسایه و حتی منطقه ایجاد کرده است. در روزهای اخیر با برگزاری نشست‌های مشترک بین نمایندگان محیط زیست ایران و ترکمنستان، مقامات آمادگی خود را برای همکاری دو جانبه برای مقابله با این پدیده جوی رو به افزایش اعلام کردند. بردی بردیف، رئیس دپارتمان هماهنگی‌های بین‌المللی محیط زیست ترکمنستان در دومین روز از اجلاس بین المللی مقابله با توفان‌های ماسه و گرد و غبار گفت که ۸۰ درصد کشور ترکمنستان را صحرا پوشانده است و سیاستمداران این کشور در تلاشند از هر راهی کمک‌های بین‌المللی را برای تثبیت خاک در این کشور دریافت کنند.
عبدالحکیم‌اف وزیر محیط زیست و تغییرات اقلیمی ازبکستان نیز برای کنترل گرد و غبار اعلام آمادگی کرده است. او روز گذشته در دیدار با علی سلاجقه رییس سازمان حفاظت محیط زیست، اعلام کرد که کشورش با ترکمنستان، تاجیکستان، افغانستان و ایران از نظر گرد و غبار در یک منطقه است بنابراین به دنبال نقشه راهی است که با کمک همه این کشورها کار عملیاتی را شروع کنیم.
نظر شما