دوشنبه ۲۵ آذر ۱۳۸۷ - ۰۵:۴۹
۰ نفر

ونداد جلیلی: جشنواره موسیقی فجر عنوان بین‌المللی را با خود همراه دارد.

این عنوان امسال به شکلی بهتر خود را نشان داد، چراکه در بخش بین‌الملل، سیر تاریخی موسیقی از دوران باروک تا معاصر در تالارهای وحدت و رودکی اجرا شد.استقبال دوستداران موسیقی از این برنامه که برای اولین‌بار در تاریخ جشنواره موسیقی صورت می‌گرفت، نشان داد که مسئولان و برنامه‌ریزان جشنواره اشتباه نکرده‌اند.

برنامه اولین روز بخش بین‌الملل جشنواره موسیقی توسط گروه ترهانه اجرا شد. این گروه شامل نوازنده‌های کشورهای ترکیه ، رومانی،هلند و ایران بودند و تمرینات خود را در کشور ایران آغاز کردند . به دلیل استفاده از موسیقی کشورهای مختلف، این برنامه که در دسته موسیقی تلفیقی قرار گرفت بدون تردید ضعیف‌ترین برنامه بخش بین‌الملل بود. در واقع، بدون در نظر گرفتن سازها، استفاده از سازهایی نظیر ساکسفون و سینتی‌سایزر در کنار دف، کمانچه، سازهای کوبه‌ای شرقی و‌ سازی‌ شبیه به دیوان که در راهنمای جشنواره «باقلاما» نامیده شده است، این برنامه چندان برازنده نام موسیقی تلفیقی نبود.

به جز یک قطعه در بخش دوم برنامه، بقیه قطعات از لحاظ صدای موسیقی تفاوت چندانی با موسیقی سنتی ترکی نداشتند. خواننده، که نوازنده ساز «باقلاما» هم بود گاه در حفظ ریتم دچار اشتباه می‌شد. او در نوازندگی نیز مهارت چندانی نداشت و در طول برنامه به کرات مرتکب اشتباه شد. در برابر این ضعف‌ها می‌توان به توانایی نوازنده سازهای بادی، ساکسفون و کلارینت، اشاره کرد که تا حدی مورد توجه تماشاچیان برنامه نیز قرار گرفت. به‌نظر می‌رسد انتخاب این گروه برای معرفی موسیقی تلفیقی به مخاطبانی که شاید آشنایی چندانی با این سبک موسیقی ندارند انتخاب درستی نبوده است.

روز دوم برنامه‌های بخش بین‌الملل شاهد تکنوازی ویولن توسط یوهانس لیرتوور، نوازنده زبردست هلندی و اجرای قطعاتی از دوره باروک بودیم. این نوازنده قبل از هر قطعه به زبان انگلیسی نسبتا شیوایی به تشریح قطعات و علت انتخاب آنها می‌پرداخت. ازجمله نکات قابل توجه دیگر این برنامه می‌توان به این موضوع اشاره کرد که نوازنده هلندی از ویولنی که به همان روش دوره باروک ساخته شده بود(تارهای آن سیم‌های فلزی نبودند و آرشه‌ای به شکل قدیمی که شدت صدا از ابتدا تا انتهای آن تغییر می‌کند) استفاده می‌کرد.

او ضمن اجرای چند قطعه از آهنگسازانی که برای مخاطب‌های ایرانی گمنام بودند توصیف مختصری از این آهنگسازها ارائه می‌داد و زمینه را برای آشنایی مخاطب‌های جدی‌تر با آثار این آهنگسازان آماده می‌کرد. آخرین قطعه‌ای که در برنامه این شب اجرا شد قطعه مشهوری از یوهان سباستین باخ به نام «پارتیتای شماره2» بود. براساس توضیحات نوازنده، در قرن نوزدهم و در دوره رمانتیک‌ها آهنگسازانی از قبیل شوبرت، با وجود علاقه بسیار به این قطعه، مناسب‌تر می‌دیدند که این قطعه با همراهی پیانو اجرا شود و خود به نوشتن موسیقی برای پیانوی همراه اقدام می‌کردند.

تا اینکه بالاخره در دوره معاصر دوباره این قطعه به شکل اصلی‌اش، یعنی برای سولوی ویولن، بازگردانده شد و نوازنده هلندی نیز این قطعه را به همان شکل اصلی اجرا کرد. در پایان نوازنده به شدت مورد تشویق تماشاچیان قرار گرفت و چندین بار به روی صحنه بازگشت و از تماشاچیان تشکر کرد. با توجه به توضیحات نوازنده و توانایی نسبتا خوب او در اجرای قطعات، این برنامه کلاس درس خوبی برای نوازندگان ویولن علاقه‌مند به آثار باروک بود.

و اما شب سوم نقطه اوج اجراهای بخش بین‌الملل یعنی بخش موسیقی مدرن از کشور ایتالیا – و حتی شاید بتوان گفت کل جشنواره – بود. در این بخش آثاری از دو آهنگساز برجسته دوره مدرن، هانس آیزلر و آرنولد شونبرگ و نیز یک قطعه از یک آهنگساز جوان ایرانی به نام مهدی خیامی، توسط گروهی ایتالیایی به نام «نمایش پنهانی» اجرا شد. اولین قطعه، قطعه بوف کور، اثر خیامی، بود. این قطعه که از لحاظ تکنیکی به خوبی آهنگسازی شده بود اجرای شسته و رفته‌ای داشت و خبر از استعداد این آهنگساز جوان و توانایی او برای پیشرفت داشت.

قطعه دوم قطعه‌ای به نام «پام استورم اپوس شماره 5»  از هانس آیزلر بود. این قطعه کوتاه را شاید بتوان اوج برنامه دانست. اجرای خوب، حرکات نمایشی خواننده و تسلط گروه و توانایی‌های بالقوه قطعه و غنای ذاتی آن موجب شد که این قطعه کوتاه به یکی از جذاب‌ترین لحظات جشنواره تبدیل شود. باید توجه داشت که سبک آوازهای این اثر و آخرین قطعه این برنامه بیشتر با کلام پهلو می‌زند تا با آواز و با آوازهای معمول موسیقی کلاسیک غربی تفاوت‌هایی دارد که برای تماشاچیان کاملا مشهود بود. قطعه بعد قطعه بدون آوازی از شونبرگ به نام «Kammersymphonie‌ اپوس  شماره9» بود.

این قطعه نیز سرشار از تم‌های فراوان و ریتم پیچیده و زیبایی‌های ملودیک بود که به خوبی توسط گروه اجرا شد. پس از تنفس، بخش پایانی برنامه اجرای قطعه «Pierrot Lunaire» اثر آرنولد شونبرگ بود. این قطعه روی بیست و یک قطعه از اشعار آلبر ژیرو، شاعر فرانسوی، که اوتو اریش هارتلبن به آلمانی ترجمه شده، ساخته شده است. جنس صدای خواننده در متن این موسیقی مشخص نشده و معمولا توسط سوپرانو اجرا می‌شود که البته در اجرای جشنواره توسط خواننده مرد اجرا شد.

نام این قطعه را به فارسی می‌توان به پیروی دیوانه (به‌طور تحت‌اللفظی پیروی ماه‌زده) ترجمه کرد، پیرو داستان بخشی از زندگی خود را بیان می‌کند. این قطعه پارادوکس‌های جالبی دیده می‌شود که قابل توجه هستند، مثلا نوازنده‌ها در آن واحد هم تکنواز هستند و هم به‌صورت یک ارکستر نوازندگی می‌کنند، پیرو هم یک قهرمان به شمار می‌آید و هم یک دیوانه و راوی داستان؛ گاه اول شخص است و گاه سوم شخص.

پس از پایان این قطعه، که آخرین بخش برنامه بود، گروه به شدت مورد تشویق تماشاچیان قرار گرفت به‌طوری که دوبار به روی صحنه بازگشته و قطعاتی کوتاه را اجرا کردند. با توجه به حجم بالای اجرای آثار دوره‌های رمانتیک و کلاسیک در ایران و جای خالی آثار مدرن در اجراهای زنده‌ای که در ایران شاهد آن هستیم، این شب از بخش بین‌الملل را می‌توان یکی از نقاط عطف برنامه دانست که با توجه به رضایت مخاطبین، افزایش تعداد چنین برنامه‌هایی در اجراهای زنده به رشد سلیقه موسیقی در کشور کمک فراوانی خواهد کرد.

شب چهارم برنامه گروه استوریونی از هلند اجرا شد که آثاری از دوره رمانتیک، آثاری از بتهوون، راول و کرایسلر، برای ویولن و پیانو را در بر می‌گرفت. از جمله نکات قابل توجه این برنامه می‌توان به توانایی بالای 2 نوازنده، به‌خصوص نوازنده ویولن اشاره کرد.

شب پنجم، شنبه‌شب، بخش بین‌الملل برنامه نداشت و در شب ششم گروه Resonabilis از استونی به اجرای آثاری از موسیقی فولک-کلاسیک پرداختند. از جمله آهنگسازانی که در این شب آثار آنها اجرا شد می‌توان به امیربهادر صدفیان، آروو پرت و یوهان سباستین باخ اشاره کرد. در این برنامه از سازهای فلوت، ویولنسل و‌سازی‌ به نام «کنل» که یکی از سازهای مهم کشور استونی است استفاده شد.

شب هفتم شاهد اجرای 2 برنامه از بخش بین‌الملل بودیم. نخست اجرای آثار موسیقی امپر‌سیونیسم توسط گروه فرانسوی Quarter A Piacere و با بهره‌گیری از سازهای فلوت، پیانو، ویولنسل و گیتار اجرا شد. از جمله آهنگسازانی که در این برنامه آثارشان اجرا شد می‌توان به کوشیار شاهرودی، آستور پیاتزولا و کلود دبوسی اشاره کرد.

این برنامه نیز بسیار قابل توجه بود. آخرین برنامه بخش بین‌الملل توسط ارکستر موسیقی مجلسی اتریش و با اجرای آثاری از دوره کلاسیک و آثار کامبیز روشن‌روان، موتزارت و مرکادانته به انجام رسید. حسین سمیعیان نوازندگی سولوی فلوت را بر عهده داشت و در کار خود موفق بود.

 به این ترتیب بخش بین‌الملل به کار خود پایان داد و با اجرای آثار قابل توجهی از دوره‌های مختلف مورد استقبال طرفداران جدی موسیقی قرار گرفت. بدیهی است که ادامه چنین برنامه‌هایی بسیار اثرگذار خواهد بود.

کد خبر 70787

برچسب‌ها

دیدگاه خوانندگان امروز

پر بیننده‌ترین خبر امروز