سه‌شنبه ۱۰ آذر ۱۳۹۴ - ۰۷:۲۷
۰ نفر

همشهری آنلاین: بررسی و مستند‌سازی غار - دژ اسپهبَد خورشید، منحصر به فردترین استحکامات دفاعی تبرستان و شاهکاری از ساختار معماری دفاعی دوره ساسانی در بلندترین طاق طبیعی دنیا به منظور حفظ این اثر در حال انجام است.

Vault

به گزارش روابط عمومی پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری، سامان توفیق سرپرست هیأت «بررسی و مستندسازی باستان‌شناسی غار - دژ اسپهبَد خورشید شهرستان سوادکوه مازندران» با اشاره به اهمیت محور دوآب - خطیر کوه از منظر تاریخی، فرهنگی و طبیعی تصریح کرد که آثار ارزشمندی همچون «غار - دژ اسپهبَد خورشید»، «غار- دژ کیجاکِرچال»، «غار - دژ کِیلی»، «غار آیینی چِلّه خانه»، «دژ باجگیران»، «قلعه کَنگلو» و «دربند باستانی کولا» در این محور قرار گرفته است.

توفیق افزود: به منظور شناسایی، معرفی، اقدامات پژوهشی باستان‌شناسی و حفاظتی، جلوگیری از بروز آسیب‌ها و تخریب‌های منظری و کالبدی حاصل از فعالیت‌های معادن، فعالیت‌های عمرانی و راهسازی، پروژه‌ای با نام«بررسی، مستندنگاری و ساماندهی محور تاریخی - فرهنگی و طبیعی دوآب - خطیرکوه» در استان مازندران، توسط اداره کل میراث فرهنگی صنایع دستی و گردشگری استان مازندران به سرپرستی وی تعریف شده است.

او تصریح کرد که در فاز نخست این پروژه، طرح «بررسی و مستندسازی باستان‌شناسی غار - دژ اسپهبَد خورشید» با مدیریت وی و مشاوره راهبردی علیرضا سرداری زارچی زیر نظر پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری تعریف شده است.

این باستان‌شناس گفت: غار - دژاسپهبَد خورشید، منحصربه فردترین استحکامات دفاعی تبرستان بوده که شاهکاری از ساختار معماری دفاعی دوره ساسانی است و در طاقی طبیعی با دهانه 95 × 85 متر که بلندترین طاق طبیعی دنیاست، جای گرفته است.

به گفته توفیق، اوج نبوغ و دانش معماران ایران باستان، یک طاق طبیعی را به دژی تمام عیار تبدیل کرده است به نحوی که ساختارهای معماری پلکانی و قائم بسیار مستحکمی در دو جناح قوس طاق جای گرفته و دو مسیر سنگ و ساروجی برجای مانده، این تأسیسات را بهم مرتبط می‌کرد.

این باستان‌شناس دوره تاریخی با اشاره به اینکه تقریبا عمده ساختارهای بی نظیر این غار - دژ در ارتفاعی بلند بنا شده‌اند تصریح کرد: برای دسترسی و بررسی آن به مهارت‌های بسیار تخصصی در سنگ‌نوردی و استفاده از ابزار و تجهیزات خاص این کار نیاز است.

او خاطرنشان ساخت که به دلیل ساختار ریزشی و پوسیده غیرقابل اعتماد اثر، رعایت تمهیدات حفاظتی برای جلوگیری از آسیب به ساختار ارزشمند آن و جلوگیری از مخاطرات انسانی بطور حتم باید لحاظ شود.

توفیق تصریح کرد: موقعیت راهبردی مکانی، استحکام و ساختار منحصر بفرد دژ آن را به پناهگاهی امن و حصنی حصین برای اسپهبَدان تبرستان تبدیل کرده بطوریکه این مکان واپسین سنگر ایرانیان بوده که جانانه در برابر یورش سپاهیان خلفای عباسی ایستادند تا سرانجام با نیرنگ اعراب پس از 2 سال و هفت ماه دفاع جانانه تسخیر شد.

او گفت: غار دژ اسپهبَد خورشید واقع در شهرستان سوادکوه، در تاریخ 1381/12/17 به شماره 7839 در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

این باستان‌شناس تأکید کرد: طرح پژوهشی این پروژه از سال 85 در میراث استان توسط اینجانب ارائه شده بود و تاکنون بدلیل نبود اعتبارات و منابع مالی، این اثر بی‌همتا که شایسته آن است که آنرا «تخت جمشید مازندران» بدانیم، در انزوا و فراموشی قرار گرفته بود و بی مهری مسئولین وقت و برخی کارشکنی‌ها، راه را برای غارت و دست‌اندازی حفاران غیرمجاز و تخریب حریم و منظر اثر، توسط ماشین‌آلات معادن پیرامونی آن باز گذاشته بود.

توفیق با اشاره به خاکبرداری بخش‌هایی از محوطه پایین دست و حریم اثر، به وسیله بیل‌های مکانیکی متعلق به معادن تصریح کرد: قرارگیری این اثر در شاهراه تبرستان به ریو و یافته‌های سطحی آن از جمله سفال‌های شاخص دوره ساسانی و صدر اسلام، بازگوکننده اهمیت این محوطه در دوران پیش از اسلام و دوران فرمانروایی اسپهبَدان تبرستان است.

او در گفتگو با خبرنگار سایت پژوهشگاه به مطالعه و پژوهش پیش از 10سال خود اشاره کرد که بر روی غار دژ اسپهبَد خورشید و استحکامات دفاعی رشته کوههای البرز متمرکز بوده است.

توفیق گفت: مطالعه و پژوهش علمی بر روی سازه‌هایی از این دست که وی آنها را غار - دژ می‌نامد، برای نخستین بار در تاریخ باستان‌شناسی ایران اتفاق می‌افتد.

این باستان‌شناس دوره تاریخی اظهار امیدواری کردکه این اقدام به توجه، نگاه عمیق تر، تخصیص اعتبارات لازم و اتخاذ تمهیداتی برای حفاظت و بازسازی و سامان‌دهی این اثر تاریخی شگفت‌انگیز و ارزشمند منجر شود.

طرح "بررسی و مستندسازی باستان‌شناسی غار - دژ اسپهبَد خورشید" که با مجوز ریاست پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری از ابتدای آذرماه امسال آغاز شده تا اول بهمن‌ماه ادامه دارد.

کد خبر 315729

برچسب‌ها

پر بیننده‌ترین اخبار فرهنگ عمومی

دیدگاه خوانندگان امروز

پر بیننده‌ترین خبر امروز

نظر شما

شما در حال پاسخ به نظر «» هستید.
captcha