13 تیر ماه هنوز در تقویم رسمی کشور به ثبت نرسیده است اما از وقتی که میزان بهره‌برداری بی‌رویه از معادن کوهپایه‌های دماوند و زباله‌های بی پایان کوه‌نوردنماها سر به فلک کشیده است صدای دوستداران دماوند نیز در آمده و می‌خواهند با نام‌گذاری 13 تیر ماه (تیرگان) مشکلات این کوه را به گوش همگان برسانند. دوستداران دماوند نزدیکترین جمعه به تیرگان را انتخاب و دور هم جمع می‌شوند.
عباس محمدی عضو انجمن کوهنوردان ایران به همشهری آنلاین گفت: همه ساله جمعی از کوهنوردان در پر ترددترین فصل سال در دامنه دماوند دور هم جمع شده و به بازدیدکنندگان و گردشگران بروشورها و تراکت هایی حاوی نکات بهداشتی برای حفظ هر چه بهتر این منطقه می‌دهند. آنها با این افراد در مورد آسیب نرساندن به محیط زیست گونه‌های گیاهی و جانوری صحبت می‌کنند.
وی در مورد تاثیرات برگزاری همایش گفت: با وجود برنامه‌های سه سال اخیر هنوز در بسیاری مناطق می‌توان زباله یافت و مردمی را دید که بدون توجه به زیبایی منطقه زباله تولید می‌کنند.
عباس محمدی با اشاره به کمک اهالی دماوند در پاکیزه نگه داشتن منطقه گفت: مردم محل بارها از مسئولان خواسته‌اند که بهره‌برداری غیر اصولی از معادن قرقه ، وزون و ... را متوقف کنند . دماوند برای آنها منشاء حیات است و نمی‌خواهند به خاطر ماده‌ای که نوع صنعتی‌اش به وفور و با قیمت مناسب تری یافت می‌شود، محل زندگیشان را از دست بدهند. در سالهای اخیر بارها شاهد رانش زمین و سیل در این منطقه به دلیل تخریب محیط زیست شده‌اند.
مدیر گروه دیدبان کوهستان با اشاره به اینکه برداشت از معادن منطقه توجیه اقتصادی ندارد افزود: با تلاش‌های مردم محل تا کنون یکی از معدن‌های بالای 3500 متر دماوند در منطقه کنگرچال متوقف شده‌است.
وی در ادامه با اشاره به این که در ریخته شدن زباله مردم بیشترین تقصیر را دارند گفت: در بسیاری از موارد دیده شده که مردم زباله‌هایشان را جمع آوری می‌کنند ولی شهرداری برای بازیافت زباله کاری نکرده و در نهایت در با‌ارزش ترین زمین‌ها آنها را تخلیه کرده‌است.
مراسم روز دماوند با سخنرانی یکی از مسئولان شورای شهر رینه شروع شد.
او گفت: رینه نزدیک ترین نقطه برای صعود به قله دماوند است. این قله در طول سالهای اخیر بسیار غریب واقع شده است و مسولان به آن کم توجهی کرده‌اند. تخریب بی‌رویه دماوند را به ظرف یکبار مصرفی تبدیل کرده‌است که نسل بعد از آن محروم خواهد بود.
سالاری افزود: ریشه‌کن کردن گل‌های شقایق توسط گارد ویژه‌ای از سربازها به بهانه خاصیت مخدر آن هیچ گونه توجیه شرعی و عرفی و قانونی ندارد.
وی با اشاره به اینکه دماوند امانت آرش است که باید به نسل بعد منتقل شود گفت: شهرداری با تصویب شورای شهر مجوز احداث کارخانه آب معدنی را داده است و ما الان پشیمانیم.
وی در پایان قول داد شورای شهر با همین امکانات موجود با کمک مردم مشکلات منطقه را حل کند.
دماوند در انتظار معجزه
در ادامه پرویز رجبی دکترای ایرانشناسی و نویسنده کتاب هزاره‌های گمشده گفت: وضع دماوند خراب تر از آن است که بتوان برایش کاری کرد . دیگر باید معجزه شود تا این حجم زباله و تخریب جبران و یا متوقف شود.
او با اعتراض به این که مگر مشکل دماوند درمان یک بیماری لاعلاج است که هر سال همایش برگزار می‌کنید تا برایش راهکار پیدا کنید، گفت: تنها راه نجات دماوند" آشغال نریختن" است.
دکتر رجبی در مورد اسطوره آرش گفت: داستان آرش وجود تاریخی ندارد و فقط مثالی است برای اینکه می‌توان جان را برای وطن از دست داد.
وی در مورد جشن تیرگان گفت: تیرگان جشن برکت بوده و نشانی از پیروزی فرشته آبیاری بر دیو خشکسالی است و با بارش‌های اوایل تیر ماه خود را نشان می‌دهد.
ایرانی دماوند را نمی‌آلاید
محمد علی اینانلو مستند ساز طبیعت در این مراسم گفت: شهدایی مثل شهید جهان آرا و همه کسانی که با دست خالی در مقابل دشمنان در خرمشهر شهید شدند آرش‌های زمانه ما هستند. آرش چکیده‌ای از دل مردم است که جانش را برای نیکنامی مردم سرزمینش داده است.
مدرس اکوتوریسم در موسسه طبیعت افزود: ما ایرانی‌ها عادت داریم در جای وسیع نفس بکشیم. این خصوصیت را به مدد آرش‌های این سرزمین بدست‌آورده‌ایم. در هزاره‌های دور آرش سرزمین ما جانش را در تیر به پرواز درآورد. در آن زمان کثرت در وحدت نمود پیدا کرد. روح آرش‌هایی که در دماوند زیستند، شادی کردند و غم داشتند از وحدت به کثرت در می‌آید.
کثرت روح مردم رینه و لاریجان و کوهنوردان این کوه است. کثرت یعنی تمام کسانی که آلودگی دماوند و برداشت از معادن این کوه را بد می‌دانند و این افراد ذره‌ای از روح آرش را در دل خود دارند.
او در پایان سخنرانی کوتاهش خطاب به بهره‌برداران معادن دماوند گفت: شما به جای عمق در سطح کوهپایه‌های دماوند حرکت می‌کنید و در نتیجه میلیونها "گون" کمیاب را که سرمایه‌های این سرزمین‌اند نابود می‌کنید. من باور نمی‌کنم ایرانی دماوند را بیالاید.
دین، اخلاق، حقوق حامیان دماوند
در ادامه پروفسور سید حسن امین استاد حقوق بین‌الملل، نویسنده کتاب تاریخ حقوق ایران گفت: دماوند به مانند خلیج فارس نماد طبیعی ملیت ایران است. یکی از مباحث مهم در حقوق ملی و بین‌المللی حفاظت از محیط زیست است. قوام و دوام شهر نشینی و تمدن بشر همواره بر سه نهاد دین، اخلاق و حقوق استوار است.
وی در مورد چگونگی حفاظت از محیط زیست در سه حوزه فوق گفت: ما ایرانیان مردمی دین باوریم. از زمان زرتشت تا اسلام ایرانیان برای آب و خاک حرمت قائل شده‌اند. نمی‌توان واقعیت دیانت را بر خاک و آب‌های این کشور انکار کرد چرا که سجده‌گاه هر ایرانی مسلمانی زمین و خاک پاک آن است. شما برای مقبولیت دعا هایتان باید سر به خاک پاکیزه بگذارید. آلوده کردن منابع طبیعی در مذهب ما گناه بزرگی است.
اخلاق نماد قوام جوامع است. ما باید بدانیم آخرین مصرف کننده امکانات طبیعی نیستیم و موظفیم سالم تر از قبل به نسل بعد منتقل کنیم.
وی در پایان گفت: کنوانسیون‌ها و مقررات زیادی برای حفظ محیط زیست وجود دارد که قوای سه‌گانه ما می‌توانند از آن برای وضع قوانین جامع و قابل اجرا استفاده کنند.
در پایان دکتر رضا مرادی غیاث آبادی، اختر باستان‌شناس در مورد زمان و گاه شماری تیرگان سخنرانی کرد. او گفت: تیر ماه همراه خود جشن‌های زیادی را به همراه می‌آورد.
اولین روز تیر ماه در برخی نقاط ایران جشن اول تابستانی همراه با پاک‌سازی محیط زیست برگزار می‌شود. در تاریخ ابوریحان که امروزه نشانی از اجرای آن باقی نمانده جشن نیلوفر در تابستان برگزار می‌شد. 13 تیرماه (برخی به اشتباه به 10 تیر منتقل کرده‌اند) نیز جشن تیرگان برپا می‌شود.
در این جشن افراد خام خواری می‌کردند. کلمه تیر از چند منشاء متفاوت گرفته شده است. عده‌ای بر این اعتقاد‌اند که تیر به معنای ستاره تشتر (شباهنگ) ستاره‌ای سپیدفام و پرنورترین ستاره سراسر آسمان است و در صورت فلکی سگ بزرگ (کلب اکبر) قرار دارد.
امروزه نخستین طلوع بامدادی این ستاره در عرض‌های جغرافیایی میانه ایران زمین، در اوایل مردادماه اتفاق می‌افتد؛ اما در حدود چهار هزار سال پیش، نخستین طلوع بامدادی این ستاره در اوایل تیرماه یا آغاز تابستان بوده است و نام ماه تیر (گونه دیگری از تشتر) نیز از همین واقعه برگرفته شده است.
منشاء دیگر کلمه تیر از سیاره عطارد یا تیر بدست آمده است. برخی نیز معتقدند این اسم از گلی به نام" تیره ماه" که در فصل پاییز می‌روید گرفته شده است. انتخاب آرش برای این روز به خاطر استفاده او از تیر و کمان است.
بیانیه روز دماوند
شما هم از وقتی یادتان است شنیده‌اید "به داد دماوند برسید" اما با وجود این، دوستداران این کوه هنوز به دنبال راهکاریی برای جلوگیری از تخریب محیط زیست این منطقه می‌گردند این همایش بازهم شعار زده تر از همیشه با انتشار بیانیه و سخنرانی این کوه به پایان رسید.
در این بیانیه آمده است: نظر به اینکه دماوند، میراث طبیعی و ملی ما و نماد سرزمین ایران است و حفاظت از این کوهستان با ارزش وظیفه عموم مردم به ویژه مدیران کشور است. ما شرکت کنندگان در همایش روز دماوند پیشنهاد می‌کنیم:
همه کوهنوردان و گردشگران و بهره برداران منطقه به شکلی مسئولانه از محیط بی‌مانند دماوند استفاده کنند، به گونه‌ای که پس از خروج از منطقه، هیچ پسماند و اثر تخریبی از انها باقی نماند.
طرح‌های عمرانی در منطقه دماوند با توجه دقیق به معیارهای زیست محیطی بازنگری شود و به ویژه جاده سازی و بهره برداری از معادن پوکه در ارتفاعات متوقف شود.
حفظ و احیای میراث فرهنگی منطقه شامل بناهای تاریخی بافت‌های قدیمی محوطه‌های باستانی ، شیوه‌های معماری و سنت‌ها در دستور کار مسئولان قرار گیرد و به شکلی جدی به آن بپردازند.
روز 13 تیر ماه به عنوان " روز ملی دماوند" در تقویم رسمی کشور ثبت شود.
