همشهری آنلاین - مریم جباری امیری*: کارل گوستاو یونگ، روانپزشک صاحبنظر و متخصص مغز و اعصاب و استاد دانشگاه زوریخ در طول حیات خود (1875-1961) درباره کثیری از مسائل زندگی فردی، اجتماعی و فرهنگی آدمی از زاویه روانشناختی ،تحقیقات گسترده‌ای انجام داد و آثار متعددی از او به چاپ رسید.

از جمله روانشناسی ناخودآگاه - انسان و سمبول‌هایش- انسان امروزی در جست و جوی روح فرد، روح و زندگی، روانشناسی دین، نشانه‌هایی در آسمان، پاسخ به ایوب و... که خوشبختانه عمده آثارش به زبان فارسی ترجمه شده است.

یونگ در کنار فروید از جمله چهره‌های حوزه روانشناسی و روانپزشکی است که دیدگاه‌هایش همه­گاه محل بحث و جدل قرار گرفته و به رغم گذشت بیش از نیم قرن از درگذشتش دیدگاه‌های او درباره مسائلی چون روانشناسی خود، چگونگی شکل­گیری شخصیت، از دوران کودکی تا نوجوانی و جوانی و میانسالی و کهولت را همچنان محل نقد و ارزیابی است.

یونگ از طریق مواجهه با ناهوشیارش، رویکرد خود به شخصیت را ساخت و پرداخت. او در سن 38 سالگی توانست از طریق کاوش در رویاها و خیال پردازی‌هایش بر روان رنجوری‌اش غلبه کند و حتی می‌نویسد: سال‌هایی که تصاویر ذهنی درونی‌ام را دنبال می‌کردم، مهم‌ترین سال‌ها در زندگی­ام بودند به طوری که در این سال­ها در مورد هر چیز ضروری تصمیم گرفتم»(یونگ 1961-ص199) منظور یونگ از این کاوش باز می­گردد به دیدگاهی که او در برابر دیدگاه فروید عرضه کرد. یونگ معتقد بود مهمترین دوران رشد زندگی فرد دوران میانسالی اوست، برخلاف فروید که معتقد بود مهمترین دوران رشد هر فردی در دوران کودکی او اتفاق می‌افتد.

یونگ در دوران زندگی­اش از نظر شخصی و حرفه­ای دوران پرثمری داشت و مقالات و کتاب­های فراوانی به رشته تحریر درآورد به طوری که آثارش بخشی جداناپذیر از روانشناسی تحلیلی را به خود اختصاص دادند. او همچنین تحقیقات فراوانی درباره فرهنگ کشورهای آمریکا،آفریقا،هند و ... انجام داد و این کاوش­های چندگانه سبب شد تا نگاه او به انسان و ماهیتش عمق و غنایی بیشتر بگیرد.

اگر از این منظر و با توجه به پیشینه کاری و حرفه­ای یونگ به این کتاب نگاه کنیم ، در خواهیم یافت خاطراتی که در 83 سالگی این چهره نامی نوشته شد،تنها خاطره­نگاری صرف نیست ،بلکه یونگ نگارش این خاطرات را بهانه­ای کرده است تا از طریق آن خواننده را به سمت شناساندن عمیق­تر روان انسان و پیچیدگی­های آن سوق دهد.

یونگ در این کتاب در دوازده گفتار و یک واپسین گفتار و نگاهی بر آنچه گذشت و چهار پیوست ، فرهنگی از اصطلاحات روانشناسی خاص خود را به خواننده انتقال می­دهد.

برای نمونه هنگامی که از دوران کودکی خود سخن می­گوید به یکی از شیطنت­های آن دوران اشاره می­کند، زمانی که بر اثر تنه یک همکلاسی در مسیر مدرسه به زمین و سرش به لبه سفت گذرگاه می­خورد و برای گرفتن انتقام از همکلاسی­اش خود را به بیهوشی می­زند و همین ماجرا را بهانه می­کند و به قول خودش شش ماهی کل خانواده را سرکار می­گذارد که خوش بگذارند.

«بعد از آن ،هرگاه پدر و مادرم مرا مجبور به مدرسه رفتن یا انجام تکالیف درسی­ام می­کردند،حالت غش یا حمله­های عصبی من عود می­کرد»(ص72)

خواننده از رهگذر خواندن این خاطرات به دوران کودکی یونگ می­رود و در کنار آن با برخی لایه­های زندگی اجتماعی او هم آشنا می­شود و درمی­یابد که تحت تاثیر افکار چه اندیشمندانی بود. چنانکه در جایی ، وقتی از شوپنهاور سخن می­گوید و دیدگاهش درباره نظام هستی و به خصوص از کتاب معروفش،«جهان همچون اراده و تصور» یاد می­کند، برای درک بهتری از دیدگاه او به سمت خواندن کتاب سنجش خرد ناب کانت می­رود و سپس می­نویسد که این خوانش ، مواجهه­ای انتقادی با شوپنهاور به او می­دهد که تاثیر آن در زندگی عادی­اش هم بروز و ظهور پیدا می­کند.

«این تحول فلسفی از هفده سالگی شروع و تا قسمت عمده دوره­ای که سرگرم تحصیل در رشته پزشکی بودم، همچنان ادامه یافت،که حاصل آن پدیدآمدن نوعی دگرگونی انقلابی در نحوه برخورد و دید من نسبت به این جهان و مافیها بود. در حالتی که در گذشته آدمی خجالتی و کمرو و نسبت به اطرافیان خود ظنین و از نظر ظاهر، موجودی لاغر و زردنبو محسوب گردیده و وضعیت مزاجی ناپایدار و به ظاهر شکننده­ای داشتم،حال در مسیری افتاده بودم که بر اثر آن کم کم به زندگی در تمامی ابعاد آن علاقه و دلبستگی خارق­العاده­ای از خود نشان می­دادم....زمین زیر پای خود را نسبت به گذشته­ها محکم­تر و قابل اطمینان­تر احساس می­کردم... متوجه شده بودم فقر و تهیدستی عیب و عار نیست و از این که لزوما خود را قربانی ردیف اول درد و رنج تلقی کنم،فاصله زیادی گرفته بودم و باز متوجه شده بودم که بچه­های افراد متمکن و پولدار در قیاس با بچه­های تهیدست و بدلباس از امتیاز و اولویت خاصی برخوردارنیستند، و برای شادمانی یا احساس غم و اندوه دلایلی بسیار عمیق­تر و بالاتر از میزان پول توجیبی شخص می­تواند وجود داشته باشد»(ص129)

در دوران دانشجویی و به دلیل رشد و گسترش مطالعاتش در مسائل مختلف از جمله الهیات مسیحی به درکی انتقادی از منش اصحاب کلیسا می­رسد و این بروزات انتقادی را با پدرش در میان می­گذارد. توصیف او از نحوه مواجهه و موضع­گیری­های پدرش و روانشناسی رفتار پدر و ناراحتی درونی که از این مواجهات به او دست می­داد درکی دوجانبه از شخصیت یونگ را برای خواننده آشکار می­سازد،یک سو چهره عقلانی یونگ در بحث­ها و در سوی دیگر نادیده انگاشتن چهره عاطفی بحث در مواجهه با پدر که نوعی پشیمانی و شرمندگی را برای یونگ به دنبال داشت.

« من در صحبت­های خود با وی همیشه مطلب را به دور از نرمش­های عاطفی و روانی قضیه، با دیدی که بیشتر جنبه علمی،روشنفکرانه داشت، مطرح می­کردم و سخت هم مواظب بودم که در قالب چنین شیوه­ای موضوع بحث نیز از بستر خود خارج نگردد. به این ترتیب هر گاه که سر صحبت در اطراف این مسئله(الهیات مسیحی) باپدرم باز می­شد درست مثل آنکه پارچه سرخی را در برابر یک گاو گرفته باشند،واکنش­های تند و هیجانزده او بی­درنگ و به طور غیر ارادی ظاهر گردید،واکنش­هایی که درک و فهم علت بروز آنها برایم کاملا پوشیده می­ماند»(ص164)

کتاب خاطرات یونگ

بخش­هایی از کتاب به تجربه­های او در برخورد با بیماران و مراجعان اختصاص دارد که از جمله بخش­های خواندنی این کتاب است،بخشی که تحت عنوان کار و کنکاش در زمینه روانپزشکی آمده و هر صفحه آن آکنده از تجربه­های یونگ در باره بیماران خود است. بیمارانی که برخی از آنها تا 10 سال هم به شکل مستمر با او در ارتباط بودند برای معالجه. همچنانکه فصلی که او درباره فروید می­نویسد هم از جمله فصول خواندنی کتاب است که علاوه بر نقل خاطراتش با فروید، به نقد و تحلیلی از دیدگاه­‌های فروید هم می­‌انجامد که در نهایت به جدا شدنش از فروید و شکل­‌گیری مکتب زوریخ در برابر مکتب وین می‌­انجامد.

بخش سفر این کتاب از جمله بخش­های جذاب و نکته‌­آموز به شمار می­رود. در این بخش یونگ در مورد شناخت اقوام،قبائل ابتدایی و آداب و رسوم و اعتقادات آنها بررسی­های عمیقی انجام داده که از درک و دریافت تیزهوشانه او در سفرها و نگاه به پدیده­‌ها خبر می‌دهد.

کتاب حاضر را باید تنها اثری از یونگ دانست که او درباره خدا و برداشت شخصی­اش از خداوند سخن می­گوید. جایی که او درباره عصیان مذهبی علیه کلیسا در اوایل دوران جوانی­اش سخن می­گوید اضافه می‌کند: در آن هنگام به این حقیقت پی بردم که خدا - دست­کم برای من- یکی از بی­واسطه­‌ترین  و مستقیم ­ترین تجربه‌­هاست»

زندگینامه من؛خاطرات،خواب ها و تفکرات/ کارل گوستاو یونگ/ مترجم:بهروز ذکاء/ ناشر:انتشارات کتاب پارسه؛چاپ اول زمستان 90،قطع وزیری ،جلد سخت با روکش/ قمیت:15500 تومان/622  صفحه

ترجمه روان مترجم به همراه مقدمه مفید و راهگشا و درکنار آن حروفچینی و جذابیت ظاهری کتاب از جمله دیگر مزایای این کتاب به شمار می‌رود.

*کارشناس ارشد روانشناسی و مشاوره

کد خبر 206891
منبع: همشهری آنلاین

برچسب‌ها

دیدگاه خوانندگان امروز

پر بیننده‌ترین خبر امروز